راه‌کارهایی پیرامون چالش‌های پیش روی دستگاه دیپلماسی
گروه سیاسی خبرگزاری فارس- یادداشت مهمان- سید نعمت الله قادری سفیر سابق ایران در سودان و تانزانیا: رئیس جمهور محترم، وزرای پیشنهادی از جمله وزیر امور خارجه رابه مجلس معرفی کرده است. وزیر خارجه پیشنهادی دارای فعالیت در بحرانی ترین و حساس ترین حوزه غرب آسیا است و همچنین حضور فعال در صحنه های منطقه ای و بین المللی بخصوص تجربه همکاری با قوه تقنینی در حوزه ریاست مجلس در کارنامه اش می باشد. بنابراین ایشان با شناختی که از منطقه و مسائل بین المللی در ابعاد مختلف دارد می تواند منافع و مصالح کشور را تامین و روابط دو یا چند جانبه را تقویت، تعمیم، توسعه و تحکیم بخشیده و عزت و شرافت ملی را که به محاق رفته بود در سطح بین المللی و منطقه ای بازآفرینی نماید. مسئله مهم و مشکل اساسی که شاید چالش جدی به حساب بیاید و در روند سرعت بخشیدن به فعالیتها اخلال ایجاد کند، موضوع اصلاح ساختاری و سیستمی دستگاه دیپلماسی است که در سطوح نظری، عملیاتی، اجرایی و مدیریتی نیازمند بازنگری جدی است. نقد به ساختار معیوب این وزارتخانه تا جایی است که حتی دیپلماتهای اصلاحاتی در نوشته های خود از ویرانی دستگاه دیپلماسی در دوران گذشته به صراحت انتقاد و اعتراف کرده اند. لذا باید در چیدمان مدیران در صف و ستادی با وجود نیروهای معتقد جوان و حتی با تجربه در دستگاه دیپلماسی، مراقب عوامل نفوذی و فرصت طلب و افراد چند وجهی بود تا در چنین شرائط حساسی بتوان به بازسازی، باز نگری، باز تعریف، قاعده‌مند و نظام مند کردن وزارت امور خارجه در چارچوب منافع و مصالح ملی و ارزشهای اسلامی اقدام نمود. در این راستا ضروریست که همه دست اندرکاران روابط خارجی ضمن نظام مند کردن دستگاه دیپلماسی بصورت اجماعی در حمایت از حل چالش های پیش رو در بعد داخلی و فعالیتهای خارجی حمایت نمایند. به لحاظ نظری در روابط خارجی، شاخص هایی وجود دارد که ماهیت و سطح روابط میان ملتها و دولتها را تبیین می نماید. این شاخص ها عبارتند از: ۱- هماهنگی (coordination) ۲- همکاری (cooperation) ۳- ائتلاف (coalition) ۴- اتحاد و همگرایی (convergence union) در تحلیل روابط خارجی ما با توجه به شاخص های فوق، بنا به گفته دکتر ظریف ایران با هیچ کشوری متحد نیست زیرا که در مفهوم اتحاد بین دو کشور در ابعاد مختلف باید همگونی وجود داشته باشد بطوریکه هر دو کشور در قالب اتحاد دارای سرنوشت مشترکی هستند و هر نوع تهدید به یکی، تهدید متحد دیگر تلقی میشود که چنین اتحادی بین ایران و دیگر کشور ها وجود ندارد. طبعا ائتلاف نیز که زمینه ساز اتحاد است نیز وجود ندارد زیرا ائتلاف دستیابی به هدف خاصی است که دو کشور در استراتژی و راهبرد باید هم سنخ از نظر فکری، اعتقادی و ایدئولوژیکی باشند که چنین سیاستی بین ایران و سایر کشورها تحقق پیدا نکرد. اثرات همکاری و هماهنگی نیز در روابط ایران در صحنه منطقه ای و بین المللی و همسایگان مشهود و ملموس نیست گرچه همسایگان علاقه مند به همکاری و توسعه روابط فیمابین هستند اما ایران نتوانست از این فرصت به نفع منافع ملی بهره ببرد. شاید علت تنش ها و چالش ها در روابط ایران با برخی از همسایگان که پانزده کشور هستند و ایران با آنها مرز مشترک آبی و خاکی و از همه مهمتر با آنها علقه فرهنگی، تاریخی و تمدنی دارد و از قدرت و نفوذ و جایگاه مقبول منطقه ای برخوردار است، استمرار خصومت کشورهای اروپایی و قدرت های جهانی در سطح منطقه ای و بین المللی و طرح انواع قطعنامه ها در سازمان ملل علیه ایران باشد، اما در این بین نمی توان از ناکار آمدی دستگاه دیپلماسی بدلیل نظام مند نبودن روابط ایران با جهان، فقدان راهبرد و استراتژی در روابط بین المللی ما، سوء مدیریت و ناکارآمدی این دستگاه را نیز نادیده گرفت. متوسل شدن تنها به چند قدرت جهانی و آنها راکعبه آمال کشور دانستن (همانند برجام نافرجام) و سرنوشت کشور را به آنان پیوند زدن یک استراتژی و راهبرد اشتباه بوده است. اکنون وقت آن رسیده است که طبق هشدارهایی که رهبر انقلاب بارها متذکر شده اند از این سیاست وا گرایی و غرب زدگی حذر و رویکرد نوین و فعالی را در ایجاد تحولی اساسی اتخاذ نمود. در این راستا به پیشنهاداتی برای مواجهه با چالش های پیش روی دستگاه دیپلماسی سیاسی اشاره می گردد: ۱- باز نگری، قاعده مند و منظم کردن روابط با کشورها به ترتیب اولویت: همسایگان- کشورهای مسلمان- کشورهای جهان سوم – کشورهایی که به نوعی نیازمندیهای ایران را در زمینه های مختلف تامین می نماید ۲- با تثبیت و قاعده مند شدن روابط سیاسی با کشورها به صورت طبیعی روابط اقتصادی فیما بین نیز بر قرار و شکوفا و تقویت و توسعه پیدا می کند. در همین رابطه در چهارچوب همکاری و توسعه اقتصادی ایران به خصوص با کشور های همسایه به تشکیل شورای هماهنگی اقتصادی متشکل از وزارتخانه های اقتصادی و ذیربط مبادرت شود. ۳- تدوین سند یکپارچه اقتصادی همکاری با همسایگان در راستای ادبیات دیپلماسی اقتصادی با محوریت وزارت امور خارجه. ۴- فعال کردن دیپلماسی عمومی و بخش خصوصی و کار آفرینان و حضور در بازار همسایگان از طریق ارائه خدمات فنی و مهندسی ساخت زیر بناها و مشارکت در پروژه هائی که از کمکهای مالی و سازمانهای بین المللی به خصوص کشورهای افریقائی وغیره برخوردارند انتهای پیام/