بررسی نقش آفرینی زنان از صدر اسلام تا حوادث قیام حسینی
به گزارش خبرنگار تشکل‌های دانشگاهی خبرگزاری فارس، نشست « بررسی حضور و نقش زنان در حوادث قیام حسینی»، توسط واحد خواهران نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری و انجمن علمی دانشجویی حقوق خانواده دانشگاه علامه طباطبائی به‌صورت مجازی در فضای وبینار برگزار شد. در این نشست، محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام و معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین (ع) در سخنانی، گفت: در جامعه عرب جاهلی برای زنان ارزشی قائل نبودند اما اسلام چنان زن را به اوج رساند که نسبت به تمدن‌های بزرگ مجاور ایران باستان، یمن، امپراطوری روم، جایگاه زن رفیع و برجسته و زن مانند مرد دارای جایگاه سیاسی و اجتماعی شد. وی در همین رابطه افزود: جنگ و جهاد و مسئولیت‌های سنگین از زنان خواسته نشده است، البته زمانی‌که سرزمین اسلامی مورد هجوم و حمله قرار گیرد اگر مردان نباشند و یا تعداد مردان در اقلیت و کم باشد، بر زنان هم جهاد و جنگ واجب می‌شود. در دوران رسالت پیامبر (ص) در مکه و یا مدینه وقتی زن‌ها ایمان می‌آوردند، مثل مردان با رسول خدا(ص) بیعت می‌کردند، یعنی قبول رهبری و رسالت آن حضرت و اعلام اطاعت و وفاداری از سوی زنان صورت می‌گرفت. * غصب حقوق زنان با غصب خلافت حضرت علی (ع) رجبی دوانی اظهار داشت: بعد از بیعت با رهبری امیرمؤمنان که در غدیر صورت گرفت و بعد از رحلت رسول خدا (ص) در سقیفه، بحث بیعت و رهبری را دوباره مطرح کردند و حضرت علی (ع) را از حق ولایت و خلافت محروم کردند که در همه عرصه‌ها و دین مردم آسیب و انحراف جدی وارد و حق زنان در تعیین رهبر و بیعت کردن با علی (ع) نادیده گرفته شد. * حضرت زهرا(س) و احقاق حق ولایت و امامت حضرت علی(ع) وی در ادامه مصدایقی از حضور پر رنگ زنان در صدر اسلام و حوادث کربلا بیان کرد: وجود حضرت زهرا (س) وقتی به میدان می‌آید و بر مبنای غدیر و بیعت با علی (ع) به مطالبه حق امام خود برمی‌خیزد. به‌جز ام‌سلمه از همسران پیامبر(ص) که او برترین زنان پیامبر(ص) بعد از خدیجه (س) است و اسماء بنت اویس که مدافع حق علی(ع) و مدافع حقوق حقه آن‌ها است، زنان دیگر در احقاق حقوق از دست رفته خود، وارد نمی‌شدند. * عدم حضور و مشارکت زنان در دوره خلافت خلفای سه گانه این مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: بعد از مرگ خلیفه اول، خلیفه دوم نیز حق زنان را نادیده می‌گیرد و این یک عرف و سنت می‌شود. خلیفه سوم هم هیچ موضوعیتی ندارد و در ادامه با خروش موج خود جوش مردمی ولایت وی گفت: اما در دوران ۲۵ سال غصب خلافت در مورد زنان، موارد محدودی که جنگ با دشمنان بود، بعضی از مردها، همسر خود را نیز به جنگ می‌بردند. در زمان علی (ع) با همه گرفتاری‌ها، بحران‌ها و فتنه‌ها تلاش شد که حق و حقوق زنان و موقعیت سیاسی و اجتماعی آنان بازگردد اما به امیر مؤمنان علی (ع) اجازه داده نشد تا با آسودگی آنچه را که برای مدیریت علوی صلاح می‌داند، پیاده کنند. وی افزود: با شهادت امام علی(ع) و در دوره خلافت کوتاه امام حسن مجتبی (ع)، که او حکومت را رها کرد و صلح تحمیلی با معاویه را قبول می‌کند و حکومت به دست پلید اموی می‌افتد و زنان به حاشیه و محاق می‌روند. امام حسین (ع) براساس وظیفه الهی خود در برابر این رویه شوم قیام و ایستادگی کرد. این حرکت در آغاز قیام به‌صورت قولی و لسانی شکل گرفت و نمود عملی نداشت و مردم را متوجه خطر بزرگ غصب خلافت کرد. * همراهی خانواده امام حسین (ع) در حرکت به کوفه و دفاع از ولایت معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین (ع) در ادامه گفت: وقتی حضرت امام حسین (ع) حرکت خود را از مدینه آغاز می‌کند، شماری از زنان و خویشاوندان امام حسین (ع) از مدینه حضرت را همراهی می‌کنند و به‌طور طبیعی همسر امام(ع) و دختران امام همراه او هستند. حضرت زینب (س) خطری متوجه او نبود و همسرش عبدالله بن جعفر با دستگاه خلافت کنار آمده و هیچ مسئله و خطری حضرت زینب(س) و خانواده او را تهدید نمی‌کرد. علاقه به برادر و تنها نگذاشتن برادر برای حضرت زینب (س) فضیلت نیست، بلکه مسئله مهم دفاع از ولایت است و حضرت زینب (س) دفاع از ولایت را از مادر بزرگوارش حضرت زهرا(س) آموخته بود. وی اضافه کرد: حضرت زینب (س) برای دفاع از ولایت حاضر می‌شوند و این خطر را به جان می‌خرند و پشتوانه امام حسین (ع)در حرکت و قیام عاشورا هستند. * حضور افراد گمنام و ناشناس در سپاه امام حسین(ع) و خیانت سرشناسان و اشراف کوفه رجبی دوانی در ادامه اظهار کرد: معرفت حضور در کربلا از روی موقعیت اجتماعی و شهرت سیاسی نیست، بلکه افراد گمنام و ناشناس نیز در کربلا در کنار امام حسین(ع) حضور داشتند. زمانی که مردم کوفه از ایستادگی امام حسین(ع ) آگاه شدند و قیام لسانی حضرت حسین (ع) را شنیدند، نامه نوشتند و از امام (ع) دعوت کردند. باید تشخیص این دعوت و راستی‌آزمایی آن صورت می‌گرفت، پس مسلم‌بن‌عقیل برای این راستی‌آزمایی فرستاده شد. وی خاطرنشان کرد: مسلم به امام حسین(ع) نامه می‌نویسد که کوفیان آماده بیعت با شما هستند و شتاب کنید اما قبل از اینکه امام (ع) حرکت کند، ابن‌زیاد به فرمان یزید از بصره به کوفه می‌آید و حاکم کوفه می‌شود. مردم کوفه منفعل شده و با خیانت سرشناسان، بزرگان و اشراف کوفه، مسلم رها و یاران او پراکنده می‌شوند و وقتی مسلم‌بن‌عقیل تنها شد، طوئه که خانمی در کوفه است، مسلم را پناه می‌دهد. کار بزرگ طوئه به رغم خیانت پسرش، باید اجر نهاده شود که بسیار کار بزرگی بود و در آن اختناق و حکومت‌نظامی، با شهامت مسلم را در خانه خود پناه داد. * نقش آفرینی ماریه دختر سعد در بصره و یاری شیعیان این مورخ و پژوهشگر برجسته تاریخ اسلام، نمونه دیگر از حضور و ایفای نقش خانم‌ها، خانمی در بصره را به عنوان مثال بیان می کنند که نقش مهمی را ایفا می‌کند. پایگاه ناصریان که در بصره قرار داشت از زمان جنگ جمل، این شهر مورد اعتماد برای امیرالمؤمنین (ع) نبود با این وجود تعداد انگشت‌شماری شیعه در بصره زندگی می‌کردند و تحت حکومت زیاد بن آُبی، پدر عبیدالله بن زیاد قرار داشتند و عبیدالله نفس‌ها را در بصره حبس کرده بود و خبر رسید که امام حسین(ع) حاضر به بیعت با یزید نیست و در این موقعیت ماریه، دختر سعد که خانم بسیار هوشمندی است، نقش ایفا می‌کند و خانه خود را پایگاه جلسات به‌کلی سری شیعیان قرار می‌دهد. وی خاطرنشان کرد: در خانه ماریه دختر سعد، اجتماعی از شیعه شکل می‌گیرد و مخفیانه حرکت امام حسین (ع) و یاری قیام او مطرح می‌شود و از همین خانه در بصره، سه نفر توفیق پیدا کردند به یاری امام حسین(ع) بروند و در رکاب حضرت به مقام والای شهادت نائل شوند. * نقش همسر زهیر در ترغیب زهیر بن قین برای یاری ابا عبد الله (ع) رجبی دوانی افزود: زهیر ابن قین بجدی در راه با امام حسین (ع) برخورد می‌کنند و در انتخاب راهش در اینکه با امام(ع) برود یا نرود متحیر می‌ماند اما همسر با وفای زهیر وقتی‌که زهبر متحیر شد، باعث نجاتش شده و سبب رسیدن به قله آزادگی و شرف او شد. زهیر به دعوت ابی‌عبدالله‌الحسین (ع) جواب مثبت داد و نزد حضرت رفت و طی دیدار خصوصی کاملاً متحول شد و شاداب و مسرور از اینکه راه هدایت را پیدا کرده به نزد همسر خویش بازگشت و در نتیجه همراه امام حسین (ع) عازم کربلا شد. زهیر، فرمانده میمنه‌ی سپاه اباعبدالله‌الحسین (ع) در کربلا بود و اگر کار همسر زهیر نبود او موفق به این فیض بزرگ نمی‌شد. * نقش ام‌وهب همسر عبد الله بن عمیر و تنها شهید زن در کربلا وی گفت: نمونه دیگر جوانی بنام عبدالله بن عمیر که شیعه نبود و وضعیت موجود را در کوفه نپذیرفته بود که در مشورت همسر جوانش رأی او را می‌ستاید و می‌گوید: که نزد حسین(ع) برو و خودش نیز به همراه عبدالله‌بن‌عمیر می‌رود و زمانی‌که در کربلا وقتی‌که عبدالله زخمی شد، تیرک خیمه را برمی‌دارد و به میدان می‌رود که اباعبدالله‌الحسین (ع) او را از جهاد منع می‌کند. این زن که ام وهب نام دارد در ادامه توسط شمر بعد از شهادت شوهرش در کربلا به شهادت می‌رسد و تنها زن شهید در کربلا است. * نقش آفرینی ویژه حضرت زینب(س) در کربلا و حفظ و ابلاغ پیام عاشورا معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین (ع) بیان کرد: بعد از شهادت امام حسین (ع) و هجوم به خیمه‌ها، زنی بنام بکر بن واهل وقتی‌که می‌بیند تبهکاران به جان اهل خیام و زنان افتاده‌اند میله‌ای را برمی‌دارد و درحالی‌که فریاد یالثارات رسول‌الله و لا حکم الا لله می‌گوید، به سمت تبهکاران هجوم می‌برد که توسط همسر خبیثش از این کار بازداشته می‌شود. وی گفت: نقش زنان در کربلا و ادامه مباحث قیام عاشورا نقش اساسی است و نشانگر سوابق درخشانی است که این شیر زنان در کربلا از خود به یادگار گذاشتند. بعد از کربلا حضرت زینب (س) هم داغدار است و هم مسئولیت بچه‌ها و زنان و نیز حفظ جان امام سجاد (ع) را بر عهده دارد. حضور به‌موقع حضرت زینب (س) باعث حفظ جان امام سجاد (ع) در خیمه هنگام هجوم به خیمه‌ها می‌شود و به گونه‌ای حضرت زینب (س) نقش امامت را نیز در کربلا ایفا می‌کند. وی در ادامه افزود: نمونه دیگر از ایفای نقش زنان در کربلا زنی است که غیرتمندانه در هنگام عبور اسرا و اهل بیت امام حسین (ع) از شام می‌آید و سوال می‌کند که شما چه کسانی هستید؟ وقتی باخبر می‌شوند که اهل‌بیت پیامبر(ص) هستند، پوشش می‌آورد و به اسرا می‌دهد تا در مقابل نامحرمان و آزار و اذیت آنان درامان باشند. * نقش آفرینی دختر عبد الله بن عفیف رجبی دوانی یادآور شد: عبدالله بن عفیف که از دو چشم نابینا بود در مقابل ابن‌زیاد ایستاد. ابن‌زیاد فرمان دستگیری او را می‌دهد وقتی‌که به خانه او حمله می‌کنند و در خانه، دخترش شمشیر را به نزد پدر می‌برد و درحالی‌که پدر او نابیناست و جایی را نمی‌بیند، دخترش به او ندا می‌دهد که از چه سمتی به او حمله می‌کنند به این‌گونه با پدر بود تا پدر مجروح و دستگیر و در ادامه به شهادت می‌رسد. * نقش آفرینی زنان در جلوگیری از فرمانروایی عمر سعد بر کوفه وی افزود: وقتی یزید به درک واصل شد و ابن‌زیاد گریخت، کوفه بی‌صاحب شد و اشراف و رؤسای قبایل جمع شدند تا امیری برای کوفه تعیین کنند. عمر سعد یکی از گزینه‌های مورد توافق برای کوفه بود در این هنگام شیر زنان قبائل حمدان و نهب درحالی‌که شیون‌کنان وارد مسجد می‌شدند، فریاد می‌زدند که از شمشیر عمر سعد، خون امام حسین (ع) می‌چکد. وای بر شما که چنین کسی را می‌خواهید به‌عنوان امیر کوفه انتخاب کنید. با قیام و فعالیت این زنان از اینکه عمر سعد زمامدار و فرمانده کوفه شود، جلوگیری می‌شود و فرد دیگری را به‌عنوان امیر کوفه معین می‌کنند. گفتنی است، این نشست با ذکر روضه و مصیبت ابا عبد الله الحسین (ع) و توسل به این ذوات مقدس، به پایان رسید. انتهای پیام/