نیاز آبی کشت پاییزه خوزستان ۳ برابر آب موجود سدها/ جلوگیری از فرابحران، نیازمند ورود سریع دولت
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، استان خوزستان به عنوان یکی از استان‌های واقع در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان در سال جاری وضعیت بسیار نامناسبی را از جهت بارش سپری کرده است.
به استناد آمار منتشر شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب میزان بارش ثبت شده در حوضه‌های آبریز درجه ۲ مرز غربی، کرخه، کارون بزرگ جراحی و زهره از ابتدای شهریور ماه سال ۱۴۰۰ تا اکنون صفر بوده است.
از سوی دیگر میزان بارش‌های ثبت شده از ابتدای سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ تاکنون نیز کاهش بسیار چشمگیری نسبت به سال گذشته ثبت کرده‌اند، برای مثال میزان بارش حوضه آبریز کارون بزرگ و کرخه در سال جاری نسبت به سال گذشته به ترتیب با کاهش ۲۰۲ میلی متر و ۱۷۵ میلیمتری مواجه شده است. میزان بارش‌های ثبت شده در سال جاری نسبت به متوسط ۵۰ سال اخیر نیز کاهش معناداری را تجربه کرده و به طور کلی میزان بارندگی به نحوی است که سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ خشک‌ترین سال ۵۰ سال اخیر تلقی خواهد شد.
*خروجی سدهای استان خوزستان بدون توجه به مسائل کارشناسی افزایش یافت
با توجه به میزان ورودی بسیار اندک حوضه‌های آبریز استان خوزستان، پیش‌بینی می‌شد که ساختار عریض و طویل مدیریت منابع آب در این استان، شرایط را برای استفاده بهینه از آب مهیا کند.
بر همین اساس شرکت آب و برق خوزستان به عنوان متولی اصلی مدیریت منابع آب این استان با تکیه بر مدل‌های موجود میزان خروجی هر یکی از سدهای استان را به نحوی تعیین کرده بود که ریسک تامین منابع آب در فصل پاییز به حداقل برسد.
بنا بر اظهارات یک منبع آگاه در سازمان آب و برق خوزستان، این نهاد با اطلاع از پیش‌بینی‌های هواشناسی و مدل‌های پیشرفته مدیریت منابع آب، خروجی سدهای این استان را به نحوی تعیین کرده بود که اگر در فصل پاییز نیز شاهد تداوم کاهش بارندگی بودیم، شرایط برای تامین آب پایدار مهیا باشد.
با وجود مستندات و راهکارهای کارشناسی ارائه شده در مواجه با خشکسالی بی‌سابقه در خوزستان، میزان خروجی آب سدهای این استان هیچ تطبیقی با مستندات کارشناسی نداشت.
برای مثال در سد کرخه، مدل‌های از خروجی ۸۰ متر مکعب در ثانیه برای مدیریت بهینه خبر می‌دادند اما تصمیمات مغایر با اصول مدیریت منابع آب کشور، این خروجی را تا ۱۶۰ متر مکعب بر ثانیه افزایش داد. این خروجی در شرایطی افزایش پیدا کرد که کمتر از ۳۰ درصد زمین‌های زیر کشت استان خوزستان برای کشت برنج به این آب نیاز داشت و بیش از ۷۰ درصد مساحت کشت این استان، منتظر فصل پاییز و انجام کشت محصولات استراتژیک نظیر گندم بود.
از سوی دیگر، تامین برق از نیروگاه‌های برق‌آبی خصوصا در سدهای مستقر بر رودخانه کارون سبب شد تا میزان خروجی آب این سدها بیش از میزان تعیین شده توسط مدل‌های مدیریت منابع آبی کشور باشد و این سدها پیش از مواجه به فصل خشکسالی آبی در بساط نداشته باشند.
*سدهای استان خوزستان در وضعیت بحرانی
مدیریت نامطلوب منابع آب و ترجیح عوامل تاثیرگذار سیاسی بر موارد کارشناسی سبب شد تا منابع آب موجود در استان خوزستان با وجود کاهش قابل توجه ورودی‌ها مورد استفاده قرار گیرد و رهاسازی شود.
بر همین اساس در حال حاضر میزان آب موجود در سد کرخه بالای تراز نیروگاهی به کمتر از ۲۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است و همچنان برداشت بیش از میزان تعیین شده توسط مدل‌های کارشناسی ادامه دارد. هم اکنون میزان خروجی سد کرخه معادل ۱۱۰ متر مکعب بر ثانیه است و تداوم روند خروجی کنونی تراز آب این سد را در کمتر از ۲۰ روز آینده به زیر تراز نیروگاهی کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر سد بالادست رودخانه کرخه نیز از مدت‌ها پیش به تراز نیروگاهی رسیده و عملا این سد از مدار فعالیت بر بالادست رودخانه کرخه خارج شده است.
*خبری از بارش باران در فصل پاییز نیست
کاهش ورودی سد در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ و زدن چوب حراج به این منابع آبی به وسیله مدیریت غلط، تنها اخبار نامطلوب مخابره شده از شرایط آبی استان خوزستان نیست و پیش‌بینی‌های هواشناسی انجام شده از منطقه از تداوم روند کاهش بارندگی و خشکسالی در پاییز ۱۴۰۰ خبر می‌دهد.
در همین راستا سازمان هواشناسی در گزارشی پیش‌بینی کرد، میزان بارندگی در مهر و آبان ماه سال ۱۴۰۰ به کمترین میزان بارندگی در ۵۰ سال اخیر برسد و شرایط کم‌بارشی همچنان ادامه داشته باشد.
در شرایطی که زمینه برای حاکمیت دیدگاه کارشناسی مدیریت منابع آب میسر بود، تنش آبی فصل پاییز و پیش‌بینی تداوم وضع موجود در ۲ ماه پیش‌رو در نظر گرفته شده و امکان تامین آب در فصل پاییز نیز میسر بود. با این وجود عدم توجه به اظهار نظر کارشناسان در این حوزه سبب شده تا خوزستان با شرایط دشواری دست و پنجه نرم کند.
*نیاز آبی کشت پاییزه خوزستان بیش از ۳ برابر آب موجود سدها است
دشواری شرایط موجود جایی حس می‌شود که عمده کشاورزان خوزستان در حال حاضر برای انجام کشت محصولات استراتژیک در فصل پاییز مواجه هستند و میزان منابع آبی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز کشت منطقه تلقی شود.
بر اساس اطلاعات موجود، کشت پاییزه خوزستان واقع در مساحت کشت ۸۷۸ هزار و ۱۲۵ هکتار به ۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز داشته باشد. این در حالیست که ذخیره آبی فعلی سدهای خوزستان ۱ میلیارد و ۸۲۰ میلیون متر مکعب برآورد می‌شود و میزان بارندگی در ماه‌های پیش‌رو به منظور تغذیه منابع آب سطحی قابل توجه نیست.
*اقدامات لازم برای مدیریت منابع آب خوزستان در فصل پاییز
بر اساس موارد ذکر شده جلوگیری از فرا بحران تامین آب در فصل پاییز نیازمند تصمیم‌گیری سریع دولت در این حوزه است. با توجه به اینکه عمده کشت‌های پاییزه در استان خوزستان هنوز آغاز نشده است، وزارت نیرو ضمن اعلام برآورد منابع آبی موجود برای کشت پاییزه، باید پیش از اقدام کشاورزان و هزینه برای کشاورزی در فصل پاییز از کشت محصولات مازاد منابع آب جلوگیری کرده و خسارت این کشت نقدا به کشاورزان پرداخت کند. لازم به ذکر است، اولویت تامین منابع آب در گام نخست باید متوجه نخیلات و تامین آب باغات خوزستان صورت گرفته و مازاد آب موجود به کشت مزارع محصولات استراتژیک اختصاص پیدا کند.
از طرفی میزان کسری محصولات استراتژیک باید تعیین شده و وزارت جهاد کشاورزی متناسب با کسری اقدام به تامین از سایر منابع نماید تا تنشی در این مسئله به وجود نیاید.
در شرایطی که روند اطلاع رسانی در ارتباط با این مسئله به تعویق بیفتد و کشاورزان برای کشت پاییزه هزینه کنند، تلاش برای مدیریت شرایط دشوارتر از شرایط کنونی شده و می‌تواند بار دیگر زمینه بروز بحران را فراهم کند. همچنین به نظر می‌رسد هزینه شکل‌گیری بحران آبی در فصل پاییز بسیار فراتر از بحران مشابه فصل تابستان باشد و دولت باید در اسرع وقت با مدیریت پیش از بحران از این مسئله جلوگیری کند.
انتهای پیام/