ریزش‌های بازار سرمایه نشات گرفته از عدم مدیریت/ اکثر سهم‌ها در حال حاضر ارزندگی دارد
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بورس اوراق بهادار تهران پس از یک سال سخت در سال ۹۹ به روزهای آرامش رسیده است، اما تصمیمات اشتباه سازمان بورس در هفته‌های گذشته در عرضه اولیه چند نماد بزرگ در بازار سرمایه سبب ایجاد روند نزولی در بورس شده است.
بسیاری از کارشناسان نبود یک برنامه ریزی مدون و قابل اتکا در بورس را عامل نابسامانی موجود در آن می‌دانند. در صورتی که این مساله در موارد دیگر نیز وجود داشته باشد، باید شاهد نوسانات شدیدتری در بورس باشیم. بورس در سال ۹۹ به دو بخش مجزا تقسیم شد. بخش اول صعودهای بسیار زیاد و بخش دوم ریزش ۷۰ درصدی اکثر نمادها که بسیاری از سهامداران را با ضرر مواجه کرد.
همین روند تا نیمه خردادماه سال جاری ادامه داشت، اما با مشخص شدن وضعیت سیاسی کشور از ابتدای تیرماه بازار سرمایه به یک روند متعادل دست پیدا کرد. همین مساله تا پایان مردادماه توانست رشد ۵۰۰ هزار واحدی شاخص کل را رقم بزند. اما در شهریورماه بی تدبیری‌های صورت گرفته در بازار سرمایه باعث افت ۲۵۰ هزار واحدی شاخص کل شد. همین مساله نیز باعث خروج پول از بازار سرمایه شده است.
جمشیدیان، کارشناس بازار سرمایه در مورد وضعیت فعلی بازار سرمایه می‌گوید: در وضعیت فعلی چون بازار تقریبا ارزنده است و با قیمت های ۲۷ هزار تومان دلار که مبنا بگذاریم و ۲۳ نیمایی، با این قیمت ها فعلا شاخص ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی سطح ارزندگی بالایی دارد. از دلایل اصلی و ریشه همه این موضوعات دامنه نوسان است. یعنی ریشه بسیاری از اتفافات در بورس دامنه نوسان است. اگر دامنه نوسان نبود سفارش ها جایی می نشست.
الان تقاضاها و دستور خرید سهام روی کف قیمت می‌نشیند. وقتی آن کف نباشد شاید کمی فکر کنند که کجا می ارزد یا نمی‌ارزد. به هر حال شاید هنوز آمادگی این را نداریم. خودم خیلی شک دارم که بعد از برداشتن دامنه نوسان چه اتفاقی رخ می‌دهد. شاید باید از جایی شروع کرد و بازارهای کوچکتر و در بازار پایه این موضوع را مدتی امتحان کردند، ولی آنقدر شرکت ها کوچک بودند که پاسخ درستی گرفته نشد.
در ادامه گفت و گوی فارس با مهدی جمشیدیان را می‌خوانید:
فارس: به عنوان اولین سوال بفرمایید وضعیت بازار سرمایه را در هفته های گذشته چگونه ارزیابی می کنید؟
جمشیدیان: در وضعیت فعلی، اصلی‌ترین مشکل بازار سرمایه این است که نظم بازار به هم ریخته است. این مساله نیز به این خاطر است که سه یا چهار هفته است که عرضه اولیه نداشته‌ایم. ناگهان شیر فلکه عرضه اولیه باز می شود و الان بعد از مدت ها شرکتی داشته ایم که سیستم های معاملاتی آن هنگ کرده است. شرکت جهان فولاد سیرجان که سیستم معاملاتش هنگ کرد و معاملاتش به بعد از ظهر رفت. این عدم مدیریت است که در بازار سرمایه مشاهده می شود. یعنی دو تا سه ماه طول کشیده تا بازار از روند منفی خارج شود و این اتفاق در خرداد ماه افتاد و تقریبا بازار برگشت. از خرداد تا اخر مردادماه عرضه اولیه چشمگیری نداشتیم؛ ولی ناگهان در هفته‌های گذشته چند شرکت بزرگ و کوچک پشت سر هم عرضه شدند.
فارس: این عرضه‌های اولیه چگونه بر بازار سرمایه اثرگذاشتند و آیا باید منفی های چند هفته گذشته را به گردن این عرضه‌ها انداخت؟
جمشیدیان: من یادم نمی‌آید بعد از سال ۹۹ به این طرف این جوری بازار به هم ریخته باشد که معاملات بعد از ظهری داشته باشیم. این یکی از دلایل منفی های چند وقت گذشته است. این موضوع نیز به متولی های بازار بر می‌گردد. نمی‌دانم چطور است این همه شرکتی که در شهریور ماه عرضه شدند، هیچ کدام آماده نبودند که در ماه های قبل عرضه شوند و این در دو هفته، چهار پنج شرکت را باهم عرضه کردند. بدبین نیستم و اینکه می‌گویند بازار را می‌خواستند خراب کنند و ریزش دستوری بوده را نمی‌گویم. این ها از عدم برنامه ریزی و عدم وجود نظم در بازار است. به نظر می‌رسد سیستم کار خود را درست انجام نمی دهد. کلا اعتقاد دارم که عرضه اولیه یکی از چیزهایی است که اگر بازار به خاک و خون هم کشیده شود، باید انجام شود، اما همین عرضه اولیه باید نظمی داشته باشد. عرضه شرکت های کوچک تر را باید برای زمانی قرار دهند که نقدینگی بازار کم است. به نظر بنده روند عرضه اولیه هیچ وقت نباید متوقف شود. این عرضه ها باید حالت سیستماتیکی داشته باشد که بدانیم امسال قرار است چه تعداد عرضه شوند. بازار سرمایه این قابلیت را دارد که هفته‌ای یک عرضه اولیه داشته باشیم. بزرگ و کوچک بودن این شرکت‌ها را خود سازمان بورس می‌تواند هماهنگ کند. این عرضه اولیه‌ها یک سری افراد جدید را به بازار آشنا می‌کند. این خوب است و موافقم که همیشه عرضه اولیه داشته باشیم، ولی اینکه بعد از بحرانی که داشتیم ناگهان این عرضه‌ها را بستند و ناگهان باز کردند و جوری شد که بازار دچار نوعی فروپاشی شد. این یکی از دلایل منفی ها بازار در هفته‌های گذشته بوده است.
فارس: در وضعیت فعلی به جز همین بی نظمی که توسط متولیان آن وارد بازار شده است، چه ریسک‌های دیگری وجود دارد که بورس را تهدید می‌کند؟
جمشیدیان: می خواهم بگویم چیزی که باعث بی نظمی است، همین موضوع عدم مدیریت بر بازار سرمایه است. بقیه موارد هم ریسک‌هایی بوده که بازار همیشه با مواجه بوده است. از لحاظ ارزندگی اگر بخواهیم صحبت کنیم بازار تقریبا با دلار ۲۷ تومانی که الان هست و نیمای ۲۲ تا ۲۳ هزار تومانی که در حال حاضر خرید و فروش می‌شود، شاخص ۱ میلیون و چهارصد است که طبیعی است. نه گران است و نه ارزان است. تقریبا هم متعادل است. برای همین مشکل خاصی ندارد. من خیلی نگران نیستم، چون به نظرم شاید از هفته دیگر کلا روند تغییر کند. ولی کمی بی نظمی ها و چیزهایی که باهم تلاقی پیدا می کند، وضعیت بازار را نابسامان می کند. موضوعاتی که باهم تلاقی پیدا می‌کنند و بازار را با ترس مواجه می‌کنند، مثلا دولت می‌خواهد اوراق چاپ کند و یا نرخ اوراق را تغییر دهد. قیمت مواد اولیه در بازارهای جهانی تغییر می کند، یا عده ای دنبال کاهش قیمت دلار هستند. این ها به ظاهر ربطی به هم ندارد ولی بالاخره تاثیر آنها بر بورس مشخص است. به عنوان مثال از بورس های امریکا برای شما مثال می زنم. شرکت اورگرند چین در هفته های گذشته اعلام کرده است، ۳۰۰ میلیارد دلار بدهی دارد و همین مساله باعث منفی شدن بورس های آمریکا شد. این ها موضوعاتی است که دست اهالی بازار نیست. اما در بازارهای مالی ناگهان چند عامل با هم باعث تغییر روند می شوند و گاهی روند اصلاحی به دنبال همین خبرهای منفی ایجاد می‌شود. پس علاوه بر اشتباهات در عرضه‌های اولیه، سایر عوامل بیرونی نیز در کنار یکدیگر، باعث تشدید شدن ترس در بازار شد. وگرنه نباید اصلاح به این صورت رخ می داد. در هفته‌های گذشته بدون اینکه صف فروش عجیبی در بازار داشته باشیم، به خاطر نبودن خریدار سهم ها اصلاح می‌کنند و دچار کاهش قیمت می‌شوند. این خیلی بد است.
فارس: این موضوع به چه دلیلی رخ می‌دهد که با ایجاد کوچکترین ترسی در بازار، بورس به هم می‌ریزد؟
جمشیدیان: از دلایل اصلی و ریشه همه این موضوعات دامنه نوسان است. یعنی ریشه بسیاری از اتفافات در بورس دامنه نوسان است. اگر دامنه نوسان نبود سفارش‌ها جایی می‌نشست. الان اوردرها روی کف می‌نشیند. وقتی آن کف نباشد شاید کمی فکر کنند که کجا می ارزد یا نمی ارزد. به هر حال شاید هنوز آمادگی این را نداریم. خودم خیلی شک دارم که بعد از برداشتن دامنه نوسان چه اتفاقی رخ می‌دهد. شاید باید از جایی شروع کرد و بازارهای کوچکتر و در بازار پایه این موضوع را مدتی امتحان کردند، ولی انقدر شرکت ها کوچک بودند که پاسخ درستی گرفته نشد. باید از بازارهایی که شناوری آنها بزرگ است، شروع کرد، زیرا نمی‌شود دستکاری‌شان کرد. شرکتی که بازارگردان خوب داشته باشد و بازارش بزرگ باشد و بالای ۱۰۰ هزار تا باشد، فکر کنم ۱۰ یا ۱۵ شرکت باشند. این ها را بدون دامنه کنند و ببینند چطور می شود. از جایی شروع کنیم. اینطوری به جایی نمی‌رسیم.
فارس: برخی کارشناسان می گویند قیمت بسیاری از نمادها آن قدر پایین آمده است که به شاخص یک میلیون واحدی رسیده‌ایم، این موضوع را درست می‌دانید؟
جمشیدیان: خیر، اینطور نیست. این که می گویند چینش پرتفوی خیلی مهم است. حالا شما سهم‌های عجیب و غریبی انتخاب کنید. شاخص کار خودش را می‌کند. فقط تنها چیزی که شاخص در آن است شرکت های جدیدی است که باعث می شود به آن نسبت نریزد. یکی از موضوعاتی که باید به آن توجه شود این است که در ماه های گذشته فصل مجامع بوده و سود نقدی در شاخص ها بوده است. همین دو نکته است. ولی آنقدر نمی‌تواند تاثیر بگذارد که در حد چیزی باشد که می‌گویید. مثلا وزن یک سری صنایع در بازارهای ما خیلی زیاد است. فلزی و پتروشیمی و پالایشی، از جمله سهم‌هایی هستند که تعداد شرکت بیشتری در بورس دارند. بیشتر پتروشیمی ها خیلی فاصله دارند با کفی که آن زمان بودند. برای همین نمی‌گذارند شاخص ریزش کند. مثلا شرکت فولاد در شاخص ۱ میلیونی ۸۰۰ تومن بوده و الان ۱۲۰۰ است. تقریبا ۵۰ درصد بالاتر است. اصلا پتروشیمی ها را لیست می‌کنیم. نوری، پترول، آریاساسول، بوعلی و بزرگ ها را. تاپیکو و شاراک و زاگرس. یا معدنی های ما قبلا شاخص چقدر بوده و الان سقف های ۹۹ رو را هم رد کرده اند. همین اشکالات قدیمی است که داشته‌ایم. یکی عرضه اولیه ها و یکی سودهای نقدی که در دل شاخص می نشیند این که می‌گویند قیمت ها به شاخص ۱ میلیونی رسیده و شاخص ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد است، این طور نیست. به هر حال سهامداران باید به چینش پرتفوی هم دقت کنند. یا افرادی که در بورس هستند باید به شاخص‌های دیگر مانند شاخص قیمت و هم وزن هم نگاه کنند.
فارس: از نظر تکنیکال یا بنیادین وضعیت بازار چگونه ارزیابی می‌شود؟
جمشیدیان: بله، چیزی که مهم است این است که قابل مقایسه با پارسال در همین موقع نیست. خود بازار هم دارد این موضوع را نشان می‌دهد. آن صف های فروش سنگین وجود ندارد که عجیب و غریب باشد و فکر کنیم نصف این قیمت‌ها هم جمع نشود. پارسال حداقل ۲۰۰ شرکت غالبا صف فروش بودند. در وضعیت فعلی چون بازار تقریبا ارزنده است و با قیمت های ۲۷ هزار تومان دلار که مبنا بگذاریم و ۲۳ نیمایی، با این قیمت‌ها فعلا شاخص ۱۴۰۰ سطح ارزندگی بالایی دارد و شاخص ۱۶۰۰ به قیمت می‌رسد. بازار نتوانست ۱۶۰۰ را پشت سر بگذارد. فکر می‌کنم تقریبا کف‌های فعلی بازار همین حوالی باشد. بازار در روزهای گذشته کمی زیر ۱۳۹۰ رفت ولی این‌ها حالت موقت دارد و انتظارم این است که روزهای آینده کمی جو عوض شود و از ابتدای هفته آینده نیز روند بهتری را شاهد باشیم. بعید می دانم از ۱۴۰۰ فاصله بگیرد. مگر اینکه اتفاقات عجیبی رخ دهد. اینکه دلار بخواهد سرازیر شود یا چیزهایی که بسیار اتفاق عجیبی در بازار باشد که می‌دانیم که بعید می دانم. نشانه هایش را نمی بینم. این ها حداقل باید نشانه داشته باشد. تنها ریسک بازار، بازارهای به هم ریخته جهانی است که آن هم خیلی پیچیده است. اگر بازار جهانی ریزش نکند و در حد اصلاح باشد، می‌توان نگرانی کمتری را بروز داد. چون قیمت سنگ آهن ریزش کرد و از نصف هم کمتر شد. زیر ۱۰۰ دلار هم هست. این ها تاثیر نگذارد. مثلا قیمت جهانی فولاد تاثیر می‌گذارد. تنها ریسک بزرگ بازار این است و دیگری بی نظمی هایی که اول گفتم. مشکل اصلی این است که سیستم کار نمی‌کند. دور هم نشستن و اینکه الان موقع عرضه نیست یا هست این ها باید سیستم داشته باشد.
انتهای پیام/ب