کند شدن ارتقای کیفی پالایشگاه‌ها در دولت دوازدهم/ الگوی پالایشی ایران فاصله زیادی با متوسط جهانی دارد
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «بررسی عملکرد دولت دوازدهم؛ در صنعت نفت و گاز» عنوان کرده است که طبق ماده ۴۴ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف است به‌منظور افزایش ارزش‌افزوده انرژی و تکمیل زنجیره ارزش و کاهش شدت انرژی «مصرف انرژی برای واحد تولید» در طول اجرای قانون برنامه، تسهیلات لازم برای ایجاد ظرفیت پالایش مقدار دو میلیون و هفتصدهزار بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی را به‌نحوی برنامه‌ریزی و اجرا کند تا ترکیب تولید فراورده آنها اساساً به محصولات سبک‌تر و میان‌تقطیر اختصاص یابد و سهم نفت کوره در الگوی پالایش از ده درصد (%۱۰) بیشتر نشود.
مطابق گزارش معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت، طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان، با سرمایه‌گذاری قریب به ۲.۳ میلیارد دلاری، طراحی و اجرای بخش اول آن در حال انجام است. در نتیجه اجرای کامل این طرح علاوه بر ارتقای کیفیت بنزین تولیدی پالایشگاه به یورو ۴ و نفت گاز تولیدی پالایشگاه به یورو ۵، تولید فراورده کم ارزش نفت کوره در این پالایشگاه حدود ۱۵ درصد کاهش خواهد یافت.
در ضمن، طرح ارتقای کیفی و کاهش نفت کوره (upgrading) پالایشگاه‌های تهران، اصفهان (شروع مراحل اجرایی واحد گوگردزدایی نفت کوره به عنوان فاز نخست طرح)، بندرعباس، تبریز، آبادان و احداث واحدهای کک‌سازی پالایشگاه‌های امام خمینی (ره) شازند اراک و بندرعباس(در قالب طرح upgrading) طراحی و درست اجرا می‌باشد که خلاصه آن در جدول زیرآمده است.
*سرعت پیشرفت پروژه‌های ارتقای کیفی پالایشگاه‌ها در دولت دوازدهم بسیار کند شد
با توجه به جز «۲» بند «الف» ماده (۴۴) قانون برنامه ششم تا پایان این برنامه دولت مکلف به ارتقای ضریب پیچیدگی پالایشگاه‌ها و کاهش سهم تولید نفت کوره در الگوی پالایش کشور به کمتر از ۱۰ درصد بوده است. اما آنچه که از گزارش عملکرد وزارت نفت برداشت می‌شود، این است که در اجرای این جز ناموفق بوده است. شاخص پیچیدگی پالایشگاه‌های ایران ۵ است و در مقابل متوسط جهانی آن که برابر ۷ و متوسط کشورهای توسعه‌یافته که مقدار ۹ را دارا می‌باشند، نیاز توجه ویژه به این فاکتور ضروری است.
با توجه به نمودارهای زیر تا پایان سال ۱۳۹۸ تولید و سهم نفت کوره پالایشگاه‌های کشور از کل فراورده‌های نفتی ۶۴.۷۳ میلیون لیتر در روز و ۱۹.۷ درصد است و که این مقادیر در سال ۱۳۹۵ برابر با ۶۳.۱۹ میلیون لیتر در روز و ۲۳.۲ درصد بوده است. بنابراین، روند توسعه و ارتقا پالایشگاهی رو به بهبود بوده است ولی بسیار کند است و تا سهم تکلیفی ۱۰ درصدی نفت کوره فاصله زیادی دارد.
روند تولید نفت کوره در پالایشگاه‌های کشور طی سال ۱۳۸۹ الی ۱۳۹۸
سهم تولید نفت کوره از کل فراورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های کشور طی سال ۱۳۹۵ الی ۱۳۹۸
* الگوی پالایشی کشور هنوز فاصله زیادی با متوسط جهانی دارد
اجرای طرح کیفی‌سازی پالایشگاه‌های اراک و تهران، باعث بهبود الگوی پالایشی کشور شده‌است، اما به دلیل عدم پیچیدگی به‌کار گرفته شده در تکنولوژی پالایشگاه‌های کشور، نبود انگیزه کافی و بسترهای مناسب برای فعالیت بخش خصوصی در تولید فراورده به سبب نبود نهاد تنظیم‌گری و فنی و در نهایت تأخیر در اجرای کیفی‌سازی پالایشگاه‌ها، الگوی پالایشی کشور هنوز فاصله زیادی با متوسط جهانی دارد.
بر اساس آمار آژانس بین المللی انرژی متوسط سهم تولید بنزین در پالایشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۹ معادل ۲۴ درصد اعلام شده است. این در حالی است که متوسط سهم تولید بنزین در پالایشگاه‌های ایران حدود ۲۷ درصد در همان سال می باشد که نشان میدهد فناوری‌های رایج در تولید فرآورده‌های سبک ایران تفاوت زیادی با متوسط جهانی ندارد.
شایان ذکر است، هرچند سهم تولید نفت کوره در سال‌‌های اخیر روند کاهشی داشته است، اما با توجه به آمار آژانس بین‌المللی انرژی (در سال ۲۰۱۸) میزان تولید نفت کوره ایران حدود ۵ درصد تولید نفت کوره در جهان را به خود اختصاص داده است که عدد قابل توجهی است.
انتهای پیام/