چرا بازیافت کافی نیست؛ بررسی بحران زباله‌های الکترونیکی و راه‌حل‌های مربوط به آن
مقاله‌های مرتبط:وزن زباله‌های الکترونیکی از دیوار بزرگ چین بیشتر شدزباله‌های الکترونیکی؛ مشکلی بین‌المللی که هر روز بزرگ‌تر می‌شود
این عدد شما را به یاد چه چیزی می‌اندازد: ۵۳٫۶ میلیون متریک تن یعنی بیش از ۱۱۸ میلیارد پوند. نه، درباره وزن دیوار چین صحبت نمی‌کنیم (البته این اثر تاریخی ۱۱۶ میلیارد پوند وزن دارد). این مقاله در مورد مشکل سنگین زباله‌های الکترونیکی نوشته شده است. سازمان ملل متحد ادعا می‌کند که جهان تنها در سال ۲۰۱۹ چیزی حدود ۱۱۸/۱۶۷/۷۷۳/۰۰۰ پوند (یا ۵۳٫۶ میلیون متریک تن) زباله الکترونیکی تولید کرده است. این یعنی وزن زباله‌های مذکور از تمام بزرگسالان اروپایی بیشتری است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که آسیب این نوع زباله با تریلیون پوند آشغال‌هایی که در جهان ایجاد می‌شود، یکسان نیست. زباله‌های الکترونیکی حاوی انبوهی از مواد شیمیایی و مضر مانند جیوه هستند.
به گزارش دیجیتال ترندز، یکی از خبرنگاران این خبرگزاری برای به دست آوردن جواب درباره بحران زباله‌های الکترونیکی با چند مختصص در زمینه طراحی، پایداری و تعمیر وسایل الکترونیکی مصاحبه کرده است. هدف این گفت‌وگو صحبت درباره دلیل وجود این مشکل و مهم‌تر از آن، راه‌حل‌های پیشنهادی برای بهبود این وضعیت بود.
اما برای درک مشکل زباله‌های الکترونیکی، ابتدا باید به مسائل پشت آنها توجه کنیم.
چرخه عمر دستگاه و اقتصاد دایره‌ای
اگر به رویدادهای بزرگ فناوری توجه کرده باشید، بدون شک در مورد «اقتصاد دایره‌ای» شنیده‌اید. اگر با این اصطلاح ناآشنا هستید، توضیح آن ساده است؛ به جای پایان عمر دستگاه‌ها، آنها مجدداً معرفی، بازیافت یا استفاده می‌شوند تا چرخه زندگی ادامه یابد، درست مانند یک دایره.
این مسئله‌ای است که میشل چوپراسرت، مدیر ارشد نوآوری و پایداری اینتل، بر آن تمرکز دارد. ایده اقتصاد دایره‌ای از نظر تئوری عالی به نظر می‌رسد و تنها کافی است از دستگاه‌هایی که از پیش در دسترس بوده استفاده کنید، اما این شیوه یک مشکل بزرگ دارد. بسیاری از مردم یا نمی‌خواهند دستگاه‌های قدیمی خود را از بین ببرند، یا نمی‌دانند چگونه این کار را بکنند.
هنگامی که در این مصاحبه با او صحبت شد، پرسید:
چگونه می‌توانیم واگذاری کامپیوتر از شخصی به شخص دیگر را تسهیل کنیم؟ گزینه‌های مختلفی برای این کار وجود دارد. من فکر می‌کنم مسئله این است که چگونه همه ما به یکدیگر انگیزه می‌دهیم تا به‌صورت درست از مزایای [برنامه‌های بازیافت] استفاده کرده یا این دستگاه‌های قدیمی را اهدا کنیم.
روش‌های زیادی برای بازیافت یا فروش مجدد دستگاه‌های قدیمی وجود دارد، حتی اگر کاملا سالم نباشند. مکان‌هایی مانند Best Buy و Staples برنامه‌های بازیافت را در فروشگاه‌های خود ارائه می‌دهد و تولیدکنندگان اصلی مانند اپل نیز برنامه‌های تجاری در راستای این هدف دارند. همچنین سایت‌هایی مانند BackMarket بازار دست دوم متناسب با لوازم الکترونیکی را ارائه می‌دهند. اینتل می‌گوید تعداد زیادی از مردم از زمان شیوع همه‌گیری ویروس کرونا دست دوم خرید می‌کنند.
ملیسا گرگ، مهندس ارشد اصلی اینتل است که قبل از حرکت در جهت کمک به ایجاد طرح‌های پایدارتر، خط Intel EVO را رهبری می‌کرد. گرگ به این خبرنگار گفت:
بیماری کرونا، شاید برای اولین بار، فرصتی را برای گفت‌وگو فراهم کرد تا مردم متوجه شوند آیا همیشه به رایانه جدید نیاز دارند؟
بر کسی پوشیده نیست که تقاضا برای رایانه در طول سال ۲۰۲۰ بسیار زیاد شده، زیرا کرونا کارمندان را به خانه‌های خود رانده است و مدارس از شیوه آموزش از راه دور استفاده می‌کنند. مشکل کمبود تراشه را نیز به این مسائل اضافه کنید. همه این مسائل خرید رایانه را سخت‌تر می‌کرد. از جهاتی این کار هنوز هم دشوار است.
به گفته اینتل، نتیجه مثبت این است که خریداران شروع به جستجوی گزینه‌های دست دوم کردند. گرگ می‌گوید:
بازگردانی رایانه‌های قبلی و امکان دسترسی مجدد به آنها برای همه افرادی که هنوز به این دستگاه احتیاج دارند، نتیجه مثبت یک وضعیت بسیار بد است.
سازمان ملل متحده می‌گوید تنها ۱۷٫۴ درصد زباله‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۹ جمع‌آوری و بازیافت شده و ایالات متحده آمریکا یکی از بدترین کشورهای جهان در زمینه بازیافت است.
بنابراین مشکل حل شد، درست است؟ همه دستگاه‌های قدیمی خود را خرید و فروش یا بازیافت می‌کنند، ما دیگر زباله‌های الکترونیکی سمی را دور نمی‌ریزیم یا نمی‌سوزانیم و حلقه بازیافت ادامه می‌یابد. اما متاسفانه نه، این روش کارایی بالایی ندارد.
Best Buy در ۱۲ سال گذشته فرایند بازیافت را ارائه داده است. اگرچه این شرکت می‌گوید از سال ۲۰۰۹ تاکنون ۲ میلیارد پوند لوازم الکترونیکی بازیافت کرده، این تنها کسری میکروسکوپی از کل زباله‌های الکترونیکی است که جهان در یک سال تولید می‌کند. در مجموع، سازمان ملل می‌گوید تنها ۱۷٫۴ درصد از زباله‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۹ جمع‌آوری و بازیافت شده است. همچنین ایالات متحده آمریکا نیز یکی از بدترین کشورهای جهان در زمینه بازیافت معرفی شده است.
دارندگان دستگاه‌ها موظفند اطمینان حاصل کنند که این دستگاه‌ها در محل دفن زباله قرار نمی‌گیرند. اما این تنها بخش کوچکی از مشکل نحوه تأثیر زباله‌های الکترونیکی بر محیط زیست را برطرف می‌کند.
مه دود
اگر نگران تأثیر زباله‌های الکترونیکی بر محیط زیست هستید، تولید باید شما را وحشت زده کند. درست است که اقتصاد دایره‌ای برای همه خوب است، اما به گفته گی گوردون بیرن، مدیر اجرایی انجمن تعمیرات، تولید مکانی است که «کارهای بزرگ و زشت در آن انجام می‌شود».
در مقایسه با استفاده، تولید بخش مهمی از رد پای کربن یک دستگاه را به خود اختصاص می‌دهد. مایکروسافت می‌گوید حدود ۷۸ درصد از ردپای کربنی دستگاه سرفیس از تولید ناشی می‌شود. گزارشی از سال ۲۰۱۸ می‌گوید بین ۸۵ تا ۹۵ درصد از انتشار سالانه کربن از تلفن‌ها به دلیل فرایند تولید آنها است.
این راز کثیف لوازم الکترونیکی است که دنیای امروز ما را تغذیه می‌کند. بازیافت دستگاه‌های شما کمک می‌کند و برچسب های داوطلبانه مانند EPEAT و Energy Star به تولیدکنندگان یک پست هدف برای طراحی دستگاه‌های کم مصرف تر می‌دهند. اما واقعیت این است که وقتی یک دستگاه را از بین می برید ، سازنده آماده است تا یک دستگاه جدید بسازد.
این راز کثیف لوازم الکترونیکی است. بازیافت دستگاه‌های شما کمک می‌کند و برچسب‌های داوطلبانه مانند EPEAT و Energy Star به تولیدکنندگان هدفی برای طراحی دستگاه‌های کم مصرف‌تر می‌دهند. اما واقعیت این است که وقتی یک دستگاه را از بین می‌برید، سازنده آماده است تا یک دستگاه جدید بسازد.
گوردون بیرن درباره این موضوع می‌گوید:
این مسئله دو مشکل بزرگ ایجاد می‌کند. یکی این است که شما اکنون با مشکل زباله‌های الکترونیکی روبه‌رو شده‌اید و از طرف دیگر، مشکل تولید نیز دارید که در آن کارهای بزرگ و زشت انجام می‌شود. می‌دانید، همه معادن، همه تجربیات وحشتناک کارگران، همه آلودگی‌ها، همه و همه به تولید مربوط می‌شوند.
این مسئله‌ای نیست که مایکروسافت‌ها و اینتل‌‌های جهان از آن دوری کرده باشند. آسان و توجیه‌پذیر است که انگشت خود را به سمت تولیدکنندگان بگیرید، اما این راه‌حل درستی نیست. با توجه به وابستگی امروز ما به دستگاه‌های مختلف، نمی‌توانیم تولید آنها را متوقف کنیم؛ اما تولیدکنندگان می‌توانند اقدامات لازم را برای کاهش تأثیرات محیطی خود انجام دهند.
ایده این امر «غیرمادی شدن» است، که به گفته چوپراسرت یک معامله «واقعاً بزرگ» است. به‌عنوان مثال، مادربرد را در نظر بگیرید. چواپراسرت گفت:
مادربرد در داخل رایانه یکی از مناطق با کربن بالاتر است. اگر بتوان مادربرد را کوچک کرد، تفاوت بزرگی ایجاد خواهد شد.
چواپراسرت حتی به برش برد مدار اشاره کرد. غالباً دستگاه‌ها دارای مادربردهایی هستند که به‌طور دقیق برش می‌خورند تا با یک فرم خاص مطابقت داشته باشند، اما حذف فرایند برش می‌تواند تولید کارآمدتری را ایجاد کند. به گفته او، انجام این کار تا حد زیادی می‌تواند ردپای کربن را کاهش دهد.
این چیزی است که اینتل برای دستیابی به آن با تولیدکنندگان دستگاه همکاری می‌کند. همچنین برچسب‌های زیست محیطی مانند EPEAT، بینش پیشرفت‌هایی را که طراحان به دنبال آن هستند را ارائه می‌دهد. برای مثال Dell XPS 13 2-in-1، دارای برچسب EPEAT Gold است. اگر می‌خواهید یک دستگاه جدید بخرید و به آب‌و‌هوا و تأثیر محیط زیستی آن اهمیت می‌دهید، باید به مواردی که دارای برچسب EPEAT و Energy Star هستند، مراجعه کنید.
اگرچه باید به این برچسب‌ها توجه کرد، اما آنها همیشه داستان کامل را نشان نمی‌دهند. به‌عنوان مثال، جدیدترین مک‌بوک پرو، امتیاز Gold را از EPEAT دریافت کرده، اما در دسته طول عمر محصول از چهار امتیاز تنها یکی را به دست آورد. این مسئله بدین دلیل است که دستگاه مذکور قابل تعمیر یا ارتقا نیست و اپل هیچ راهنمای تعمیری برای آن ارائه نمی‌دهد.
با توجه به اینکه برخی از دستگاه‌ها را نمی‌توان به آسانی و با قیمت مقرون‌به‌صرفه تعمیر کرد، مهم نیست که آنها چگونه ساخته شده‌اند. اگر دستگاه شما خراب شود و نتوانید آن را تعمیر کنید، یک دستگاه جدید خریداری می‌کنید و این اصلی‌ترین مشکل است.
به گفته گوردون بیرن، این «یک حقیقت تلخ اقتصادی» است. هربار که یک کامپیوتر، لپ‌تاپ یا وسیله دیگری را دور می‌اندازید، سفارش دیگری توسط سازندگان آن دریافت می‌شود.
قانون حق تعمیر
ایده حق تعمیر در یک سال گذشته بسیار شایع شده است. مایکروسافت تحت فشار سهام‌داران متعهد شد که گزینه‌های تعمیر دستگاه‌های خود را تا پایان سال ۲۰۲۲ افزایش دهد. همچنین در ماه جولای، کمیسیون تجارت فدرال به اجرای حکمی که اجرای قانون را در برابر محدودیت‌های غیرقانونی تعمیر تقویت می‌کند، رای داد.
این جنبش از قانون ۲۰۱۱ ماساچوست، قانون تعمیر مالکان وسایل نقلیه موتوری نشأت می‌گیرد. این قانون خودروسازان را ملزم می‌کند تا تمام اطلاعات لازم برای تشخیص و تعمیر خودرو را ارائه دهند. این قانون درها را به تعمیرگاه‌های شخص ثالث و حتی تعمیراتی که توسط صاحب خودرو انجام می‌شود، باز می‌کند.
صنعت الکترونیک مملو از نمونه‌های محصولاتی است که برای تعمیر طراحی شده‌اند
این یک قانون اساسی برای جهان امروز است، اما فقط در مورد خودروها اعمال می‌شود. حق تعمیر، جنبشی در مورد تصویب قوانین جدیدی است که همه چیز، از مک‌بوک گرفته تا تراکتور، را پوشش می‌دهد. ما اکنون تجربه زیادی در این زمینه داریم و براساس آن به این نتیجه رسیده‌ایم که انجام چنین کاری برای خودروها عالی بوده است. گوردون بیرن گفت، این قانون باید برای همه کالاها اعلام شود، اما اصل قانون فقط برای خودروها مطرح شده است.
صنعت الکترونیک مملو از محصولاتی است که برای تعمیر طراحی شده‌اند. به‌عنوان مثال، نینتندو سوییچ از پیچ‌های سه نقطه‌ای به جای فیلیپس استفاده می‌کند. به نظر می‌رسد که پیچ‌های این دستگاه از فلز نرم ساخته شده‌اند. هشدارهای «در صورت حذف برچسب ضمانت‌نامه» که معمولاً روی این دستگاه‌ها مشاهده می‌کنید نیز درست نیستند. قانون گارانتی مگنوسون-ماس تصویب شده در ۱۹۷۵، برای محافظت در برابر این نوع ضمانت‌های فریبنده طراحی شده است.
حق تعمیر برای مصرف‌کنندگان خوب است، اما پیامدهای زیست محیطی نیز دارد. به عنوان مثال iFixIt، یک شرکت شخص ثالث که منابع و ابزار تعمیر لوازم الکترونیکی را ارائه می‌دهد، گفته است مک‌بوک پرو ۲۰۱۹ دستگاهی است که کمتر از دیگر موارد موجود در بازار می‌توان آن را تعمیر کرد.
همان‌طور که قبلاً توضیح دادیم، این بردها بخش بزرگی از رد پای کربن تولیدشده از دستگاه را نشان می‌دهند. موثرترین راه برای تعمیر دستگاه‌ها این است که برد را به‌طور کامل تعویض کرده و اگر این قسمت خراب شده آن را برای تعمیر مجدد ارسال کنید. دیگر نیاز به گفتن نیست که چه مشکلاتی سر راه تعمیرکاران مستقل هنگام فروش دوباه بردها بدون دسترسی به شماتیک آنها قرار دارد.
اپل و دیگران اقداماتی را برای سهولت تعمیرات انجام داده‌اند، اما گوردون بیرن می‌گوید کافی نیست. وی گفت:
من ترجیح می‌دهم درباره این موضوع قانونی وضع شود. فکر می‌کنم باید به آنها گفته شود که مجبور هستند این کارها را انجام دهند؛ زیرا اگر منتظر باشیم تا آنها این کار را از روی لطف خود انجام دهند، با توجه به این موضوع که می‌دانیم که این به نفع مالی آنها نیست، بنابراین باید مطمئن باشیم این کار را نخواهند کرد.
ایده اقتصاد دایره‌ای در صورتی کاربرد دارد که کسی بخواهد از یک دستگاه خلاص شود و دستگاه دیگری بخرد، اما این مورد برای کسانی که دستگاه‌هایی که خریده‌اند دوست دارند صدق نمی‌کند. این همان جایی است که قانون حق تعمیر به میان می‌آید و به صاحبان اجازه می‌دهد به جای دور ریختن دستگاه خود و تولید زباله الکترونیکی، آنها را به‌سادگی تعمیر کرده و دوباره استفاده کنند.
جنبش حق تعمیر در حال پیش‌روی است. اما گوردون برن می‌گوید سازندگان دستگاه هنوز در حال «دور زدن» این قانون هستند. او ادامه داد:
پیشرفت واقعاً بزرگ، پیشرفتی که آنها نمی‌خواهند انجام شود، این است که به مردم اجازه دهیم دستگاه‌های خود را تعمیر کنند.
مشکلات بزرگ، راه حل‌های بزرگ
بازیافت برای حل مشکل زباله‌های الکترونیکی ما کافی نیست؛ زیرا آنها تنها مشکل سر راه ما نیستند. این راه‌حلی برای یک مشکل است، اما زباله‌های الکترونیکی بسیاری از مسائل دیگر را نشان می‌دهد که از آنها می‌توان به اتکای ما به دستگاه‌ها و زنجیره‌های تأمین آنها، بسته شدن اکوسیستم‌ها و تأثیرات زیست محیطی تولید اشاره کرد.
گرگ می‌گوید:
ماجرای بزرگ‌تری درباره این که چگونه باید در مورد وابستگی خود به دستگاه‌ها و توانایی تعمیر، مبادله، یا ادامه چرخه آنها فکر کنیم، وجود دارد.
بازیافت یک گام مثبت است، گامی که مصرف‌کنندگان زیاد از آن استفاده نمی‌کنند. اما برای پرداختن به مسائل فزاینده زباله‌های الکترونیکی و چگونگی تأثیر آنها بر محیط زیست، نیاز به طراحی دستگاه‌های پایدارتر، فناوری کم‌مصرف و اعمال سراسری قانون حق تعمیر داریم. مصرف‌کنندگان در تولید زباله‌های الکترونیکی نقش دارند، اما نباید تولیدکنندگان را فراموش کرد.
چواپراسرت می‌گوید بخشی از مشکل عدم آگاهی است. وی توضیح داد:
من فکر می‌کنم این یکی از زمینه‌هایی است که همه ما می‌توانیم روی آن کار کنیم و آگاهی مردم درباره این مسئله را افزایش دهیم.
چگونه می‌توان در این زمینه تلاش کرد
بنابراین، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ ابتدا مطمئن شوید که دستگاه‌هایی که خریداری می‌کنید قابل بازیافت و فروش باشند. همچنین به جای خرید جدیدترین مدل، خرید دست دوم را در نظر بگیرید. علاوه بر این، از مزایای برچسب‌های اکولوژیکی مانند EPEAT و Energy Star برای راهنمایی در تصمیم‌گیری‌های خرید خود استفاده کرده و اگر می‌توانید در جنبش «حق تعمیر» شرکت کنید.
همه این مراحل به کاهش زباله‌های الکترونیکی کمک می‌کند، اما تولیدکنندگان باید با طراحی دستگاه‌های پایدارتر و قابل تعمیر، وارد عمل شوند. اینتل در حال حاضر به تولیدکنندگان در انجام این کار کمک می‌کند اما باید تلاش‌ها در این زمینه افزایش یابد.
گرگ آن را به خوبی خلاصه کرده است:
پیشنهادهای سیستمی، طراحی و کار روی خنثی سازی مواد، این موارد تنها در اکوسیستم و مدل تجاری کار می‌کنند که در آن طول عمر ارزش دارد.
به نظر شما همراهان زومیت، چقدر احتمال دارد که راه‌حل‌های پیشنهادشده برای مشکل زباله‌های الکترونیکی عملی شوند؟
بحران زباله‌های الکترونیکی افزایش یافته و بازیافت آنها راه‌حل موثری برای بهبود شرایط فعلی نیست.