«پرکینرا» چگونه انحصار آمریکا را شکست؟ / صادرات داروی التهاب مفاصل کودکان به ۳ کشور بزرگ دنیا
گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ چند روز پیش بود که از داروی تزریقی درمان آرتریت روماتوئید اطفال تحت عنوان تجاری «پرکینرا» (PerkinRA) با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری رونمایی شد. اتفاقی که ایران را به دومین تولیدکننده این داروی مهم در دنیا تبدیل کرد و انحصار آمریکا در تولید و عرضه آن به کشورهای مختلف را شکست. برای آشنایی دقیق تر با این دارو و نحوه عملکرد آن لازم است در مرحله اول مختصرا به این سوال پاسخ دهیم که بیماری آرتریت روماتوئید اطفال چیست و چه علائمی دارد. در ادامه به بررسی فرایندی می‌پردازیم که طی آن جوانان متخصص ایرانی به این دستاورد مهم رسیدند.
آرتریت روماتوئید یا التهاب مفاصل چیست؟
آرتریت روماتوئید کودکان نوعی بیماری مفصلی است که با احساس تورم ، سفتی، درد و قرمزی در مفاصل مشخص می شود.این بیماری مزمن سبب بروز دردهای مفصلی مزمن می‌شود و در مواردی تورم مفاصل نیز در کودک دیده می شود که بسیار آزاردهنده خواهد بود.در برخی کودکان و در موارد پیشرفته این بیماری ممکن است قلب ، کبد ، طحال ، غدد لنفاوی و پوست نیز درگیر شوند.
درواقع این عارضه به عنوان نوعی بیماری خودایمنی شناخته می شود چراکه سیستم ایمنی به اشتباه به سلول هاو بافت های بدن خود کودک حمله می‌کند و علت اصلی آن تاکنون بطور دقیق مشخص نشده است.
داروی ایرانی درمان التهاب مفاصل در اطفال چیست و چگونه عمل می‌کند؟
داروی درمان آرتریت روماتوئید اطفال برای اولین بار توسط یک شرکت آمریکایی تولید شد و حالاایران با استفاده از دانش متخصصان خود توانسته است صفر تا ۱۰۰ فناوری ساخت این داروی پیشرفته را در داخل کشور بومی‌سازی کند. پرکنیرا حاوی ماده فعال دارویی «آناکینرا» است که نوعی سیتوکین (عامل سرکوب کننده ایمنی بدن) به شمار می‌رود. سیتوکین‌ها یا عامل سرکوب کننده ایمنی، پروتئین‌هایی هستند که توسط بدن ساخته می‌شوند و هماهنگ کننده ارتباطات بین سلولی هستند و به کنترل فعالیت‌های سلولی بدن کمک می‌کنند.
این دارو که برای درمان التهاب مفاصل کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد به این صورت عمل می‌کند که پروتئین آناکینرا با بلاک کردن جایگاه اینترلوکین‌ها که محصول ایجاد پیام‌های التهابی در بدن هستند مانع از ارسال پیام‌های التهابی می‌شوند و از این طریق درد را در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کاهش می دهند.
برای ساخت این دارو، ابتدا سازه سلولی تهیه و کلون می‌شود و در نهایت در مقیاس صنعتی کشت داده می‌شود و پس از تولید پروتئین مورد نظر خالص‌سازی می‌شود.این دارو طبق قوانین جی ام پی تولید شده و دارای تاییده سازمان غذا و داروی کشور است و کلیه استانداردهای لازم را داراست.
پرکینرا ۴۰ درصد ارزان تر از نمونه خارجی در دسترس بیماران قرار دارد.
پرکینرا از ابتدای سال جاری همزمان با دریافت مجوز فروش محصول در داخل کشور مجوز صادرات به کشورهای ترکیه، اکراین و فلیپین را نیز دریافت کرد و با این کار توانست بیش از نیم میلیون یورو ارزآوری داشته باشد و مهمتر از آن اینکه این محصول ۴۰ درصد ارزان تر از نمونه خارجی در دسترس بیماران قرار دارد.
باتوجه به اهمیت این دستاورد مهم با دکتر مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درخصوص بومی‌سازی داروی درمان آرتریت روماتوئید اطفال گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
*تولید داروی «پرکینرا» در ایران از چه جهت اهمیت دارد؟
اهمیت تولید داروی پرکینرا در داخل کشور ایران این است که تنها یک تولیدکننده دیگر در سراسر دنیا برای این دارو وجود دارد که محصول خود را تحت برند «kineret» به بازار عرضه می‌کند و دومین تولیدکننده‌ی آن در ایران در حال شکل‌گیری است. سرعت تولید این دارو در ایران اثبات کننده این مسئله است که فناوری ایران به حدی رشد داشته است که می‌تواند به سرعت داروهای پیشرفته را در داخل کشور تولید کند.
اکنون این دارو در کشور ترکیه، فیلیپین و اوکراین موجود است در حالی که تنها یکسال از تولید این دارو گذشته است. این موضوع نشان می‌دهد که پرکینرا هم کیفیت مناسبی دارد و هم در دنیا برای آن مطالبه وجود دارد.
نکته دیگری که وجود دارد این است که همیشه بعد از تولید هر دارویی در داخل کشور عده‌ای می‌گویند کیفیت و اثر بخشی دارو مهم است. «پرکینرا» بعد از تولید توانست به سه کشور صادر شود. وقتی صحبت از صادرات می‌شود کشورهایی که واردکننده هستند داروی موردنظر را با تولیدکنندگان اصلی در دنیا مقایسه می‌کنند و اگر کیفیت لازم را نداشته باشد به هیچ وجه اجازه واردات به آن را نمی‌دهند. بنابراین در حال حاضر این دارو در کشور ترکیه، فیلیپین و اوکراین موجود است در حالی که تنها یکسال از تولید این دارو گذشته است. این موضوع نشان می‌دهد که پرکینرا هم کیفیت مناسبی دارد و هم در دنیا برای آن مطالبه وجود دارد. و کشور ایران جایگاه مهمی دارد که می‌تواند بلافاصله بعد از تولید بازارا صادراتی برای خود فراهم کند.
تولید این داروی پیشرفته در شرایطی صورت گرفت که تحریم‌های بسیار جدی علیه بیوتکنولوژی و لوازم تولید بیوتکنولوژی وضع شده و این دست لوازم در لیست اول تحریم‌ها قرار دارند.
نکته دوم این است که از جهت آگاهی مردم تولید این داروی پیشرفته در شرایطی صورت می‌گیرد که تحریم‌های بسیار جدی علیه بیوتکنولوژی و لوازم تولید بیوتکنولوژی وضع شده و این دست لوازم در لیست اول تحریم‌ها قرار دارند. بنابراین در این شرایط کشورما موفق شده است این دارو را تولید کند.
مسئله مهم دیگر در خصوص «پرکینرا» این است که انتقال فناوری آن از هیچ جایی انجام نشده است. در هیچ جای دنیا به این صورت نبوده است فناوری ساخت دارویی که برای اولین بار در جهان تولید می‌شود و بازار بین‌المللی دارد را در اختیار کشوری مانند ایران قرار دهند. این موضوع اثبات می‌کند که ماصفر تا ۱۰۰ تولید این دارو را در داخل کشور شکل داده‌ایم.
*این دارو چه مصارف درمانی مهمی دارد؟
یک بیماری وجود دارد به اسم تورم مفاصل که برای افراد بالغ مبتلا به این بیماری داروی «توسیلیزومب» که ترکیب ایرانی آن «تمزیوا» نام دارد و الان برای کرونا هم استفاده می‌شود حدود ۲ سال پیش تولید شد. اما ما برای تورم مفاصل اطفال دارویی نداشتیم و این دارو در حقیقت برای سنین پایین و کودکانی است که دچار بیماری آرتریت روماتوئید یا ورم مفاصل می‌شوند که داروی بسیار موثری است.
*قبل از تولید این دارو آیا نمونه خارجی آن وارد کشور می‌شد؟ هزینه تمام شده نمونه وارداتی با نمونه‌‌ای که در داخل کشور تولید می‌شود چه تفاوتی دارد؟
این دارو پیش از این وارد کشور نمی‌شد و بیماران اینگونه داروها را به صورت تک نسخه‌ای از حلال اهمر دریافت می‌کردند که به علت گرانی زیاد کسی به سراغ آن نمی‌رفت. اما با تولید داخلی این دارو قیمت تمام شده آن برای بیماران کاهش قابل توجهی داشت.
خیر این دارو پیش از این وارد کشور نمی‌شد چرا که امکان واردات بسیاری از داروهایی که خیلی گران هستند وجود ندارد و خیلی از بیماران ما به این صورت نیستند که به همه داروها دسترسی داشته باشند. سبد دارویی ایران یک سبد وسیعی نیست. بلکه به این شکل عمل می‌کند که اگر دارویی تولید داخل شد وارد لیست داروهای ایران می‌شود و چون این دارو در داخل کشور تولید شد وارد لیست شدو قبل از این بیماران اینگونه داروها را به صورت تک نسخه ای از حلال اهمر دریافت می‌کردند که به علت گرانی زیاد کسی به سراغ آن نمی‌رفت. اما با تولید داخلی این دارو قیمت تمام شده آن برای بیماران کاهش قابل توجهی داشت.
*کدام شرکت ایرانی موفق به تولید این دارو در کشور شده است؟
ستاد توسعه زیست فناوری که ذیل معاونت علمی فعالیت می‌کند حدود چندسال پیش به تاسیس زیرساختی به نام شتابدهنده پرسیس ژن کمک کرد. در حال حاضر دراین شتابدهنده حدود ۹۰۰ نفر فارق التحصیل دانشگاهی مشغول به کار هستند. یکی از شرکت‌های دانش بنیان توانسته است این دارو را در پرسیس‌ژن تولید کند. بنابراین کل عمر این شرکت از ۵ سال بیشتر نمی‌شود.
ما در محصولات بیوتکنولوژی نتوانسته‌ایم این ظرفیت را به عنوان یک دستاورد بزرگ خوب به مردم معرفی کنیم و شکل معرفی آن هم به این صورت نیست که یک دارویی تولید شده است که برای مردم مفید است. اگر شما در کل منطقه خاورمیانه ببینید کشورهایی که دوست بسیار صمیمی ابرقدرت‌ها هستند نتوانسته‌اند حتی ۱۰ درصد ایران در این حوزه موفق باشند. بنابراین این موفقیت چیزی است که از خود جوانان ایرانی و فارغ التحصیلان ما شکل گرفته است. اما متاسفانه اهمیت این موضوع هنوز به خوبی برای مسئولین و مردم روشن نشده است که چه قابلیت بزرگی در داخل کشور ما وجود دارد.
در حال حاضر سبد محصولات زیست‌فناوری ما به بیش از ۲۷ قلم دارو افزایش پیدا کرده است بنابراین الان ما در منطقه رقیب نداریم و در آسیا جزو ۵ کشور اول هستیم و با چین و ژاپن و هند و کره جنوبی در حال رقابت هستیم.
در حال حاضر سبد محصولات زیست‌فناوری ما به بیش از ۲۷ قلم دارو افزایش پیدا کرده است بنابراین الان ما در منطقه رقیب نداریم و در آسیا جزو ۵ کشور اول هستیم و با چین و ژاپن و هند و کره جنوبی در حال رقابت هستیم بنابراین یک موقعیت بسیار خوب است که این ها میوه‌های این زیرساخت بزرگ هستند که به صورت یک دارویی با تکنولوژی بالا در دسترس مردم قرار می‌گیرد و این‌ها قیمت‌هایی دارند که اگر تولید داخل نشود هیچ کس نمی‌تواند آن‌ها را تهیه کند.
انتهای پیام/