نیم فضا و واکنش عجیب قدوس از روی تابلوی تبلیغاتی
به گزارش ورزش سه، آخرین بازی ایران در دور رفت مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر با برد دراماتیک ملی‌پوشان کشورمان به پایان رسید. شاگردان دراگان اسکوچیچ در حالی که تا دقیقه ۹۱ و با گل عجیب سعد از لبنان عقب بودند، سرانجام با دو گل آزمون و نوراللهی در وقت‌های اضافه به سه امتیاز بازی دست یافتند و با رساندن اختلاف خود به ۸ امتیاز با تیم سوم، گامی بلند برای صعود به سومین جام جهانی متوالی برداشتند. دراگان اسکوچیچ که از پیش از مسابقه و بر اثر حواشی به وجود آمده میان او و طارمی هم تحت فشار مضاعفی قرار گرفته بود، در جریان مسابقه و بعد از دریافت گل از سوی لبنانی‌ها از یک سو و وقت‌کشی‌های مدام بازیکنان این تیم از سوی دیگر، فشاری سنگین را روی خود احساس می‌کرد و همه‌ی این مسائل باعث شد بعد از گل تساوی آزمون، با مشت‌هایی گره‌کرده به سوی نیمکت لبنان رود که همین حرکتش باعث اخراج او از کنار زمین هم شد.
اما چه اتفاقات تاکتیکی در این مسابقه رخ داد که کار ملی‌پوشان کشورمان در این دیدار تا به این اندازه گره خورد؟
۱- برخلاف آن چه در بسیاری از رسانه‌ها بیان شد، ایران مقابل لبنان هم کار را با آرایش ۳-۳-۴ آغاز کرد؛ سعید عزت‌اللهی تک هافبک دفاعی ما بود که قدوس به عنوان بازوی راست و نوراللهی به عنوان بازوی چپ او فعالیت می‌کردند. وحید امیری بار دیگر در پست دفاع چپ به کار گرفته شده بود و قلی‌زاده، آزمون و جهان‌بخش، در غیاب طارمی، مثلث تهاجمی ایران را تشکیل می‌دادند؛ بنابراین، مثل سایر دیدار‌های ایران با این آرایش زیر نظر اسکوچیچ، ساخت بازی ما با آرایش ۳-۲-۳-۲ پیگیری می‌شد. لبنان هم که در سه دیدار قبلی خود از سه آرایش ۲-۴-۴، ۳-۲-۵ و ۳-۳-۴ استفاده کرده بود، در این دیدار به آرایش ۲-۴-۴ برگشته بود که پیش‌تر مقابل عراق و در دقایی از دیدار با کره از آن بهره جسته بود.
تصویر ۱: آرایش ۳-۲-۳-۲ ایران هنگام ساخت بازی از عقب و آرایش ۲-۴-۴ لبنان هنگام دفاع
۲- بسیاری از ایرانیان در این بازی منتظر تماشای نمایش سامان قدوس بودند؛ فوتبالیست بین‌المللی ما که در هفته‌های اخیر یک گل و یک پاس گل زیبا را در برنتفورد به ثبت رسانده بود و حالا همگان انتظار بازی خوب او را در غیاب طارمی می‌کشیدند. اما ۶۰ دقیقه نمایش سامان مقابل لبنان به همگان نشان داد چرا اسکوچیچ در مقابل کره و هنگامی که تیم عقب بود هم از سامان بهره نجست. قدوس فوتبالیستی‌ست که توانایی بسیار بالایی برای بازی در منطقه‌ی ۱۴ و به عنوان یک پست ۱۰ کلاسیک را دارد، به همین دلیل چندان نمی‌توان در دو آرایش ۲-۴-۴ و ۳-۳-۴ ایران زیر نظر اسکوچیچ روی او حساب کرد، زیرا در این دو آرایش عملاً بازیکن پست ۱۰ وجود ندارد. در بازی با لبنان هم سامان به عنوان بازوی راست عزت‌اللهی وظیفه داشت در نیم‌فضای راست بازی کند و به تشکیل مثلث در راست به محرمی و قلی‌زاده کمک کند. عملی که در انجامش اصلاً موفق نبود و به جز ۱۰ دقیقه‌ی ابتدایی، در ۵۰ دقیقه‌ی بعدی مشخص بود که اصلاً با بازی در نیم‌فضای راست راحت نیست و ترجیح می‌داد به محوطه‌ی جریمه اضافه شود، که آن جا هم با قامت کوتاهش چندان به کار ایران در ارسال‌ها نمی‌آمد.
تصویر ۲: این از معدود صحنه‌هایی‌ست که سامان با فرار به نیم‌فضای راست، خود را تبدیل به گزینه‌ی پاس قلی‌زاده می‌کند.
تصویر ۳: در این صحنه سامان باید سریع‌تر به نیم‌فضای راست حرکت می‌کرد تا با صادق و قلی‌زاده یک مثلث را تشکیل دهد و آن‌ها را از موقعیت ۲ به ۲ خارج کند، اما خیلی دیر به نیم‌فضا می‌زند تا دیگر گزینه‌ی پاس قلی‌زاده در ادامه‌ی این صحنه نباشد.
تصویر ۴: در این صحنه سامان در نیم‌فضا تبدیل به گزینه‌ی پاس صادق می‌شود، اما به محض دریافت توپ و حرکت به این فضا، توپ را از دست می‌دهد.
۳- یکی از مشکلات تیم ایران در نیمه‌ی اول، پرس ضعیف و از هم‌گسیخته‌ی ما بود؛ فاصله‌ی بسیار زیادی بین خط فشار و حمایت ما وجود داشت و برخی بازیکنان ما مثل سردار و قدوس چندان تمایلی به وارد کردن فشار هم نشان نمی‌دادند. این مسئله باعث می‌شد ما نتوانیم توپ را در نیمه‌ی زمین لبنان پس بگیریم و سپس یک انتقال از دفاع به حمله را تدارک دهیم. در حالی که بزرگ‌ترین ضعف لبنان در دیدار‌های قبلی انتقال‌های خودشان از حمله به دفاع بود و مقابل سوریه و کره هم در همین فاز بازی دروازه‌ی‌شان باز شد.
تصویر ۵: آزمون به خوبی روی میشل، مدافع صاحب توپ لبنان فشار نمی‌گذارد، قدوس یار خود را در مرکز زمین به درستی دنبال نمی‌کند، در نتیجه میشل به راحتی توپ را به هافبک مرکزی لبنان پاس می‌دهد. در این صحنه خط دفاع ما هم به نسبت تیمی که سعی در وارد کردن فشار از مرکز یا بالا دارد، بسیار عقب ایستاده، در نتیجه فضاهای زیادی بین خطوط ما ایجاد شده است.
تصویر ۶: ایران سعی در در دفاع با آرایش ۱-۳-۲-۴ دارد، اما هم خط دفاع ما بسیار عقب ایستاده و هم علی قلی‌زاده بی‌دلیل روی پای مدافع چپ لبنان فشار نمی‌گذارد و به او اجازه‌ی ارسال پاس می‌دهد.
۴- در نبود مهدی طارمی، ضدحملات ایران هم سرعت و کیفیت گذشته‌ی خود را نداشت. سرعت بالای مهدی و همکاری کم‌نظیر او با آزمون باعث شده بود زیر نظر اسکوچیچ تیم ما گل‌های بسیاری مقابل تیم‌های مختلف روی انتقال از دفاع به حمله بزند، اما در غیاب طارمی می‌بینید که با وجود فضای خوبی که در این صحنه برای جهان‌بخش و آزمون مهیاست، آن‌ها نمی‌توانند چندان استفاده‌ی خاصی از این حمله ببرند و در نهایت این حمله منجر به یک ارسال می‌شود که به بیرون می‌رود.
۵- با خروج سامان قدوس از دقیقه‌ی ۶۰ و ورود میلاد محمدی، امیری یک خط جلوتر آمد و تبدیل به بازوی چپ عزت‌اللهی شد. بلافاصله بعد از این تعویض تیم ایران شکل تهاجمی بهتری به خود گرفت و شاهد تشکیل مثلث‌های معروف ایران با اسکوچیچ در جناحین و حرکات ترکیبی از این نواحی بودیم. از دقیقه‌ی ۷۰ به بعد، دراگان، عزت‌اللهی را هم از بازی خارج کرد تا نوراللهی تبدیل به هافبک رأس عقب ما شود و قلی‌زاده و امیری روی دست او بازی کنند. می‌بینید که چه مثلث‌های خوبی بعد از این دو تعویض در تیم ایران شکل گرفته است.
تصویر ۸: مثلث سمت راست با حضور محرمی، قلی‌زاده و جهان‌بخش. در این صحنه یک و دوی خوبی بین قلی‌زاده و جهان‌بخش شکل می‌گیرد که منجر به صاحب توپ شدن قلی‌زاده در نیم‌فضای راست می‌شود.
تصویر ۹: دو مدافع کناری ما، محرمی و محمدی، بالا رفته‌اند تا عرض حملات ما را تأمین کنند، دو وینگر ما، صیادمنش و جهان‌بخش به درستی به داخل زده‌اند، قلی‌زاده و امیری، به عنوان دو بازوی نوراللهی، یک مثلث را در مرکز تشکیل داده‌اند. در این صحنه امیری یک پاس طولی را به جهان‌بخش در نیم‌فضای چپ می‌دهد و حرکت می‌کند، اما علی‌رضا خودش می‌چرخد و ضربه‌ای را می‌زند که توسط دروازه‌بان مهار می‌شود.
۶- یکی دیگر از دلایلی که تیم ایران در نیمه‌ی اول دچار مشکل شد، «Counterpess» یا «ضد پرس» ضعیف بازیکنان کشورمان بود. آن‌ها به راحتی به بازیکنان لبنان اجازه‌ی پاس‌کاری می‌دادند و نه فشار خاصی روی آن‌ها می‌گذاشتند و نه گزینه‌های پاس‌شان را قطع می‌کردند. مسئله‌ای که در نیمه‌ی دوم به مراتب بهتر شد.
تصویر ۱۰: ضد‌پرس خوب تیم ایران در این صحنه، تمام گزینه‌های پاس مدافع راست لبنان را از بین برده است. در نتیجه تیم ما توپ را مجدد پس بگیرد و به فاز انتقال از دفاع به حمله می‌رود.
۷- ضعف دیگر ما در نیمه‌ی اول، عدم تصاحب توپ‌های سوم بود. این نقیصه هم در نیمه‌ی دوم و با جنگندگی و دوندگی بی‌امان مهره‌هایی چون نوراللهی و امیری بهبود یافت. می‌بینید که چه‌طور تصاحب توپ‌های سوم در رقم زدن گل تساوی ایران نقش حیاتی داشته است.
تصویر ۱۱: در دقیقه‌ی ۹۱، نوراللهی و امیری، با تعصبی مثال‌زدنی، روی پای بازیکن لبنان می‌روند و توپ سرگردان را مال خود می‌کنند. در ادامه‌ی همین صحنه پاس طلایی وحید به سردار، گل تساوی ما را می‌سازد.
۸- صحنه‌ی گل دوم ایران شباهت زیادی به تصاویر ۸ و ۹ دارد. اصرار اسکوچیچ به تشکیل مثلث در هر جناح که اغلب با حضور دو بازیکن در نیم‌فضا و یک بازیکن در گوشه شکل می‌گیرد، سرانجام جواب می‌دهد و یک و دوی دیدنی قلی‌زاده و امیری، توپ را به وحید در نیم‌فضای چپ می‌رساند و او هم یک پاس کات‌بک را به آزمون می‌دهد و در ادامه نوراللهی کار ناتمام سردار را تمام می‌کند. به‌راستی که وحید امیری را می‌توان «پیغمبر نیم‌فضا»ی فوتبال ایران معرفی کرد!
تصویر ۱۲: مثلث سمت چپ زمین با حضور قلی‌زاده، امیری و محمدی، یک و دوی زیبای قلی‌زاده و امیری، تصاحب توپ وحید در نیم‌فضای چپ و ادامه‌ی ماجرا که دیگر خود بهتر می‌دانید!
۹- نمای بسته‌‌‌ای که دوربین بعد از تعویض سامان قدوس از او در کنار تابلو‌های تبلیغاتی گرفت و چهره‌ی کلافه‌شده‌ی سامان که کاملاً در تصویر واضح بود، احتمالاً او و دراگان را به یک نقطه‌ی مهم رسانده است؛ سامان نمی‌تواند انتظارات کادرفنی را در سیستم ۳-۳-۴ و به عنوان بازوی راست تک هافبک دفاعی برطرف کند. راهکار یا تغییر آرایش تیم ملی به آرایش‌های دارای پست ۱۰ مثل ۱-۳-۲-۴ و ۲-۴-۴ لوزی‌ست، یا نیمکت‌نشینی سامان.
۱۰- این مشت‌ها، خود به تنهایی نمایان‌گر فشاری بود که مرد کروات در روز‌های اخیر تحمل می‌کرده است. اما تیم او بار دیگر در نیمه‌ی مربیان و با تعویض‌هایش به بازی برگشت تا هم بدون شکست باقی بماند، هم به صدر جدول گروه برگردد و هم در آستانه‌ی صعود به جام جهانی قرار گیرد. ایران و دراگان! فعلاً کسی جلودار این زوج نیست.
برد لحظه آخری مقابل لبنان، ایران را کاملاً از تیم سوم جدول جدا کرد تا حالا فرصت رقم زدن زودترین صعود تاریخ ملی را به جام جهانی داشته باشیم.