نگاه تاشکند و عشق آباد به طالبان؛ تجارت مهم‌تر از حکومت
به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، «قربانقلی بردی محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان چندی قبل برای دیدار با «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان به «تاشکند»سفر کرد.
اگرچه دو مقام مذکور اخیراً چندین بار ملاقات کرده اند اما برای آنها مهم بود که دوباره بنشینند و در مورد افغانستان مهم‌ترین موضوع امروز منطقه بحث کنند. ترکمنستان و ازبکستان با تمرکز بر پتانسیل اقتصادی مسیرهای تجاری از طریق افغانستان ، سیاست مشابهی را در قبال همسایه جنوبی خود دنبال می‌کنند.
هر دو رئیس جمهور در نشست ۵ اکتبر خود به صراحت اعلام کردند که کشورهایشان به کمک رسانی به مردم افغانستان ادامه خواهند داد.
میرضیایف خاطرنشان کرد که امنیت و پایداری توسعه منطقه تا حد زیادی به وضعیت افغانستان بستگی دارد.
علاوه بر این ، توسعه پایدار یک عبارت کلیدی است ، زیرا پروژه هایی وجود دارد که ترکمنستان و ازبکستان می توانند از آنها منافع قابل توجهی دریافت کنند ، اما آنها مستلزم ثبات در افغانستان و همکاری با کسانی هستند که کشور را اداره می کنند.
برای ترکمنستان ، این پروژه خط لوله ۱۸۰۰ کیلومتری ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) است که برای صادرات سالانه حدود ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان طراحی شده است.
این طرحی است که در زمان کنترل طالبان بر بیشتر افغانستان در اواخر دهه ۱۹۹۰ امکان پذیر بود اما از آن زمان به دلیل عدم وجود امنیت در افغانستان کاملاً غیرممکن شده است.
سیاستی که ترکمنستان در حال حاضر در قبال طالبان دنبال می کند ، سیاست اولین رئیس جمهور ترکمنستان، «صفر مراد نیازوف» است که در سیاست افغانستان دخالت نکرد و آماده بود تا با هر کسی که در رأس قدرت قرار دارد برای تحقق منافع اقتصادی ترکمنستان رایزنی کند.
پاکستان می خواهد خط لوله تاپی ساخته شود و می تواند بیش از هر کشور دیگری بر طالبان تأثیر بگذارد.
با توجه به اینکه قیمت گاز طبیعی در حال حاضر در سطوح بی سابقه ای بیش از ۱۰۰۰ دلار در هر ۱۰۰۰ متر مکعب است ، دولت ترکمنستان مطمئناً منتظر پیشرفت بیشتر در پروژه تاپی است اما مشکل یافتن سرمایه گذاران و تامین مالی پروژه همچنان وجود دارد.
علاوه بر این ، نقش هند ممکن است مورد تردید قرار گیرد ، مانند گذشته ، اگرچه پاکستان تقریباً به طور حتم سهم گاز هند را دریافت می‌کند. با بررسی و سهم خواهی هر کشور در پروژه تاپی، افغانستان ۵ میلیارد متر مکعب در سال، پاکستان ۱۴ میلیارد متر مکعب و هند – ۱۴ میلیارد متر مکعب گاز دریافت می‌کنند.
ترکمنستان مدعی است که بخشی از خط لوله خود را که از میادین گاز ترکمنستان به مرز افغانستان منتهی می شود ساخته اگرچه این اظهارات در گذشته برخی تردیدها را ایجاد کرده است.
اما اخیراً به نظر می رسد کارهایی در بخش ترکمنستان تاپی انجام شده و حداقل ۲۱۹ میلیون دلار برای خرید قطعات خط لوله از کارخانه نورد لوله چلیابینسک روسیه در سال ۲۰۱۹ هزینه شده است.
ازبکستان
به نظر می رسد رئیس جمهور ازبکستان نیز از مدل نیازاف اولین رئیس جمهور ترکمنستان در برخورد با طالبان استفاده می‌کند.
در مورد ازبکستان ، همانطور که قبلاً اشاره شد، طی ۱۵ سال گذشته ، پول زیادی در پروژه های زیربنایی که ازبکستان را با افغانستان پیوند می‌دهد، سرمایه گذاری شده است.
تعدادی از پروژه ها هنوز به پایان نرسیده و یا حتی هنوز آغاز نشده اند، اما دو مورد از آنها از جمله «راه آهن و خط برق جدید» برای ازبکستان بسیار مهم هستند.
ازبکستان از طریق راه آهن به شهر مزارشریف در شمال افغانستان متصل می شود. چین قبلاً با استفاده از این مسیر به افغانستان کالا ارسال کرده و ناتو از خط آهن ازبکستان برای حمل کالا بین اروپا و افغانستان استفاده کرده است.
از ماه جولای، «میرضیایف» دو بار با «عمران خان» نخست وزیر پاکستان دیدار کرد و هر دو بار احداث خط راه آهن از مزارشریف از طریق کابل به پیشاور در دستور کار قرار گرفت.
این خط، ازبکستان و دیگر کشورهای آسیایی و اروپایی را با بنادر پاکستانی در دریای عرب متصل می کند.
این امر به احتمال زیاد باعث افزایش ترافیک بار در هر دو جهت می شود که این امر به ازبکستان درآمد اضافی از هزینه های ترانزیت می دهد و هزینه های ساخت یک مرکز بار بزرگ در ترمذ را که در سال ۲۰۱۸ توسط ازبکستان در نزدیکی مرز افغانستان ساخته شده توجیه می کند.
اینها پروژه هایی برای آینده است اما تاکنون ترکمنستان و ازبکستان در حال صادرات برق به افغانستان از طریق خطوط انتقال پس از ۲۰۰۱ هستند و همانطور که انتظار می رفت ، دولت طالبان از نظر مالی کمبود دارد و نمی تواند هزینه واردات برق را پرداخت کند.
به گفته بانک توسعه آسیایی ، ۷۳ درصد برق افغانستان وارداتی است. از این مقدار ۵۷ درصد از طریق ازبکستان ، ۲۲ درصد ایران ، ۱۷ درصد ترکمنستان و ۴ درصد تاجیکستان تأمین می شود.
داده های گوناگونی درباره میزان هزینه مصرف افغانستان برای واردات برق وجود دارد، اما به نظر می رسد این رقم سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار است.
بنابراین، ترکمنستان حدود ۵۱ میلیون دلار و ازبکستان حدود ۱۷۱ میلیون دلار برای صادرات برق به افغانستان دریافت کردند.
ازبکستان در حال ساخت یک قسمت ۲۶۰ کیلومتری از یک خط انتقال ۵۰۰ کیلوولتی از «سرخان» در ازبکستان به «پل خمری» شمال کابل است که این امر صادرات برق ازبکستان به افغانستان را تا ۷۰ درصد افزایش می دهد.
برق ترکمنستان نیاز شمال غرب افغانستان و برق ازبکستان نیز نیاز کابل را تأمین می کند.
هنگامی که چندین نیروگاه برق در ازبکستان در اوایل ماه ژانویه از کار افتادند، کابل در تاریکی کامل فرو رفت و هنگامی که طالبان دو ستون انتقال نیرو را در سپتامبر ۲۰۱۹ تخریب کردند، این امر باعث کمبود شدید برق در پایتخت افغانستان شد. بنابراین افغانستان به برق ازبکستان نیاز دارد.
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال به تازگی گزارش داده که شرکت دولتی انرژی افغانستان بیش از ۴۰ میلیون دلار برای پرداخت واردات انرژی در دسترس ندارد که می تواند باعث شود که همسایگان آسیای مرکزی تأمین برق افغانستان را متوقف کنند.
در جریان سفر بردی محمداف به ازبکستان، مقامات هر دو کشور گفتند که قصد ندارند صادرات برق به افغانستان را متوقف کنند.
ترکمنستان و ازبکستان مدتهاست اقدامات دینی و مذهبی را در کشورهای خود کنترل می کنند اما به نظر می رسد صادرات حامل‌های انرژی، برق و ارتباطات ریلی به افغانستان و از طریق آن توسعه تجارت، هر دو دولت را متقاعد کرده از موضوعات و مسائل مذهبی مربوط به طالبان به سود تجارت بالقوه، چشم‌پوشی کنند.
در مورد ازبکستان در ۷ اکتبر ، در سفر «عبدالعزیز کامل اف» وزیر امور خارجه ازبکستان به کابل ، توجه ویژه ای به این امر شد، جایی که وی و مقامات طالبان در مورد ساخت خط انتقال سرخان-پل خمری و مزارشریف- کابل – پیشاور بحث شد.
نکته مهم اینکه ترکمنستان و ازبکستان تنها کشورهای آسیای مرکزی هستند که با روسیه و چین هم مرز نیستند. هر دو کشور از دیرباز در جستجوی ارتباط با جهان خارج به جنوب بوده اند.
آنها ممکن است علاقه چندانی به طالبان نداشته و حتی در بسیاری موارد از کلمه طالبان نیز استفاده نمی کنند و آنها را منحصراً “دولت در افغانستان” می نامند، اما مدارا و تعامل با افغانستان در هر شرایط می تواند به ترکمنستان و ازبکستان کمک بزرگی کند.
انتهای پیام/ح