با ده سرطان مرگبار آشنا شوید
نرخ بقای بیمارانی که ابتلای آن‌ها به برخی سرطان‌ها تشخیص داده می‌شود، بسیار اندک است. در مطلب پیش رو، درمورد ده مورد از مرگ‌بارترین سرطان‌ها صحبت کرده‌ایم.
هر نوع سرطانی وحشتناک است. ترس و وحشتی که می‌تواند با تشخیص سرطان همراه باشد، در ماهیت کشنده‌ی آن ریشه دارد: بنا به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، سرطان دومین عامل مرگ در آمریکایی‌ها پس از بیماری قلبی است. حتی زمانی که سرطان زود تشخیص داده می‌شود و با جدیدترین درمان‌ها مورد حمله قرار می‌گیرد، همچنان قدرت کشتن دارد.
در سراسر جهان، سه سرطانی که در سال ۲۰۲۰ موجب بیشترین مرگومیر شدند، عبارت‌اند از سرطان ریه (۱/۸ میلیون مرگ)، سرطان روده بزرگ (۹۳۵ هزار مرگ) و سرطان کبد (۸۳۰ هزار مرگ). اما به‌گفته‌ی ربکا سیگل، مدیر ارشد علمی پژوهش‌های نظارتی در انجمن سرطان آمریکا (ACS)، موارد مذکور کشنده‌ترین سرطان‌ها نیستند.
سیگل توضیح داد، تعداد افرادی که یک سرطان هر سال می‌کشد، به دو عامل بستگی دارد: تعداد افرادی که به آن نوع سرطان مبتلا هستند (شیوع سرطان) و درصد افرادی که ابتلای آن‌ها تشخیص داده می‌شود و زنده می‌مانند (بقا). کشنده‌ترین سرطان‌ها، سرطان‌هایی هستند که بقای پایین‌تری دارند.
درزمینه‌ی سرطان، بقا با سنجه‌ای به نام «بقای نسبی ۵ ساله» تعیین می‌شود. بنا بر اطلاعات برنامه نظارت، اپیدمی‌شناسی و نتایج نهایی (SEER) که از ابتکارات مؤسسه ملی سرطان (NCI) است، این عدد درصد افرادی است که انتظار می‌رود از تأثیرات سرطانی خاص (بدون احتساب خطرات ناشی از دیگر علل احتمالی مرگ)، برای پنج سال پس از تشخیص زنده بمانند.
در ادامه به ده سرطان کشنده براساس داده‌های بقای نسبی ۵ ساله SEER و برای موارد تشخیص داده شده بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ اشاره می‌کنیم.
۱. سرطان لوزالمعده
سرطان لوزالمعده یا پانکراس در بافت‌های پانکراس شروع می‌شود که به هضم غذا کمک می‌کند. سرطان‌های دستگاه گوارش به‌طورکلی کاملا کشنده هستند و کمتر از نیمی از بیماران می‌توانند پنج سال زنده بمانند و سرطان پانکراس کشنده‌ترین سرطان در این نوع سرطان‌ها است.
بیشتر سرطان‌های پانکراس سرطان‌های بافت‌های برون‌ریز هستند، یعنی سرطان در سلول‌هایی ظاهر می‌شود که آنزیم‌های گوارشی را تولید می‌کنند. سرطان‌هایی که در سلول‌های درون‌ریز پانکراس ایجاد می‌شوند که هورمون‌هایی مانند انسولین را می‌سازند، شیوع پایین‌تری دارند. این نوع سرطان‌ها تومورهای عصبی و غدد درون ریز پانکراس (NET) یا تومورهای سلول‌های جزیره‌ای نامیده می‌شوند. تومورهای عصبی و غدد درون‌ریز، دو درصد از سرطان‌های پانکراس را شامل می‌شوند و پیش‌آگهی بسیار بهتری دارند.
بسته به میزان گسترش، پزشکان ممکن است سرطان‌های پانکراس را با جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی تحت درمان قرار دهند. درمان‌های دیگر ممکن است شامل ایمنی‌درمانی (که سیستم ایمنی را برای حمله به سرطان تقویت می‌کند) یا درمان‌های هدفمند (داروهایی که مولکول‌های اختصاصی سلول‌های سرطان را هدف قرار می‌دهند) باشد. طبق پیش‌بینی مؤسسه ملی سرطان آمریکا، سرطان پانکراس در سال ۲۰۲۱، جان ۴۸۲۲۰ آمریکایی را می‌گیرد.
۲. مزوتلیوما
مزوتلیوم لایه‌ای از سلول‌ها است که حفره‌های خاصی از بدن را می‌پوشاند و اندام‌های داخلی را احاطه می‌کند. مزوتلیوما سرطان این سلول‌ها است.
از هر چهار مورد مزوتلیوما، سه مورد در مزوتلیومی ایجاد می‌شود که ریه‌ها را فراگرفته است که پرده جنب نامیده می‌شود. این نوع سرطان مزوتلیومای ﭘﻠـﻮرال (سرطان مزوتلیومای پرده جنب) نامیده می‌شود. پس از مورد مذکور، شایع‌ترین نوع مزوتلیوما در صفاق ایجاد می‌شود که بافتی است که شکم را می‌پوشاند و اطراف بسیاری از اعضای شکمی مانند معده و کبد قرار دارد. این نوع سرطان مزوتلیومای صفاقی نامیده می‌شود. ندرتا، مزوتلیوما در بافت‌هایی رخ می‌دهد که اطراف قلب و بیضه‌ها را احاطه کرده‌اند.
قرار گرفتن درمعرض آزبست یا پنبه نسوز (فیبر معدنی که زمانی در عایق‌بندی استفاده می‌شد)، علت اصلی مزوتلیومای ﭘﻠـﻮرال بدخیم است و می‌تواند در ایجاد مزوتلیومای صفاقی نیز نقش داشته باشد.
درمان مزوتلیوما به میزان پیشرفت آن بستگی دارد، اما ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان‌های هدفمند و ایمنی‌درمانی باشد.
۳. سرطان کیسه صفرا
این نوع سرطان دستگاه گوارش از کیسه صفرا شروع می‌شود. کیسه صفرا که زیر کبد قرار دارد، صفرا را غلیظ و ذخیره می‌کند. صفرا ماده‌ای است که توسط کبد ساخته می‌شود و به هضم کمک می‌کند. سنگ‌های صفراوی که رسوبات کوچک و سخت کلسترول و مواد دیگر در کیسه صفرا هستند، خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.
درمان‌ها که به میزان پیشرفت سرطان کیسه صفرا هنگام تشخیص بستگی دارند، شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است. بیماران (در مناطقی مانند آمریکا) همچنین می‌توانند در کارآزمایی‌های بالینی ایمنی‌درمانی و درمان‌های هدفمند برای درمان سرطان کیسه صفرا شرکت کنند.
۴. سرطان مری
مری لوله‌ای عضلانی است که غذا را از گلو به معده منتقل می‌کند. عوامل خطر ابتلا به سرطان مری عبارت‌اند از سن بالاتر، مرد بودن، استعمال دخانیات، نوشیدن الکل و داشتن رفلاکس اسید معده که در آن اسید معده وارد بخش تحتاتی مری می‌شود.
درمان‌ها که به میزان پیشرفت سرطان مری بستگی دارد، ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ایمنی‌درمانی یا درمان‌های هدفمند باشد. طبق برآورد مؤسسه ملی سرطان آمریکا، سرطان مری در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۱۵۵۳۰ آمریکایی را خواهد کشت.
۵. سرطان کبد
سرطان کبد یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در سراسر جهان است. اگرچه سرطان کبد در ایالات متحده شایع نیست، در دهه‌های اخیر درحال افزایش بوده است و شیوع این نوع سرطان در ایالات متحده از دهه‌ی ۱۹۸۰، بیش از سه برابر شده است.
مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به سرطان کبد عبارت‌اند از عفونت‌های مزمن هپاتیت B یا هپاتیت C. هر دوی این عفونت‌ها ازطریق مایعات بدن شامل خون و مایع منی منتقل می‌شوند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می‌کند که تمامی کودکان دربرابر ویروس هپاتیت B واکسینه شوند، اما درحال‌حاضر واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد.
یک سرطان مرتبط، سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی است که در مجاری رخ می‌دهد که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده کوچک می‌برند که در آنجا صفرا به هضم چربی‌های غذا کمک می‌کند. طبق برآورد NCI، در سال ۲۰۲۱، تقریبا ۳۰۲۳۰ آمریکایی براثر سرطان کبد و سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی جان خود را از دست خواهند داد.
۶. سرطان ریه
سرطان ریه و برونشیال هر ساله بیشترین افراد را در سراسر جهان و ایالات متحده می‌کشد. استعمال دخانیات و مصرف فرآوردهای تنباکو از علل اصلی آن هستند. این سرطان دو نوع عمده دارد: سرطان ریه سلول غیرکوچک که شایع‌ترین فرم آن است و سرطان ریه سلول کوچک که سریع‌تر گسترش پیدا می‌کند. بهترین کاری که بیماران سیگاری می‌توانند برای آماده شدن جهت درمان انجام دهند، ترک سیگار است.
درمان‌های سرطان ریه شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ایمنی‌درمانی و درمورد سرطان ریه سلول غیرکوچک، درمان‌های هدفمند است. طبق برآورد NCI، سرطان ریه و برونشیال در سال ۲۰۲۱ جان حدود ۱۳۱۸۸۰ نفر را در آمریکا خواهد گرفت.
۷. سرطان پرده جنب
سرطان پرده جنب در حفره جنب اتفاق می‌افتد که فضایی درون قفسه سینه اما خارج از ریه‌ها یا درون لایه سلول‌هایی است که ریه‌ها را فراگرفته‌اند. به‌گفته‌ی کتی کرونین، دانشمند برنامه تحقیقاتی نظارتی در مؤسسه ملی سرطان، این مرکز برای نظارت بر بقا، مزوتلیومای پلورال را در دسته‌ی مزوتلیوما وارد نمی‌کند، بنابراین موارد مزوتلیومای پلورال در آمارهای سرطان پلورال وجود ندارند.
اما همه‌ی سرطان‌های پرده جنب از نوع مزوتلیوما نیستند. بسیاری از سرطان‌های پلورال غیرمزوتلیوما مربوط به بافت‌هایی با بافت‌شناسی ناشناخته هستند، یعنی پزشکان مطمئن نیستند چه نوع بافت یا سلولی هستند. درمان‌های سرطان پلورال ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد.
۸. لوسمی مونوسیتیک حاد
لوسمی مونوسیتیک حاد زیرگونه‌ای از نوعی لوسمی به نام لوسمی حاد میلوئیدی (AML) است.
لورا روموندستاد، پرستار همکار انجمن لوسمی و لنفوم (LLS) که به بیماران در پیدا کردن کارآزمایی‌های بالینی کمک می‌کند، توضیح می‌دهد که این نوع سرطان در سلول‌های پیش‌ساز خونی ایجاد می‌شود که در مسیر تبدیل شدن به نوعی از سلول‌های سیستم ایمنی به نام مونوسیت‌ها هستند. مونوسیت‌ها بخش مهمی از سیستم ایمنی ذاتی هستند (شاخه‌ای از سیستم ایمنی که در تولید آنتی‌بادی نقش ندارد اما ویژگی‌های مشترک پاتوژن‌ها را تشخیص می‌دهد و فورا حمله می‌کند).
درمان‌های لوسمی مونوسیتیک حاد ممکن است شامل شیمی‌درمانی، پیوند سلول‌های بنیادی یا درمان‌های هدفمند باشد.
۹. سرطان مغز
در بزرگسالان، تومورهای مغزی به‌ندرت در مغز شروع می‌شوند. در بیشتر موارد، آن‌ها از سرطان‌های دیگر به آنجا می‌رسند. اما سرطان‌های مغزی که ناشی‌از سرطان‌هایی هستند که از قسمت دیگری از بدن منشا گرفته‌اند، در آمارهای بقای سرطان مغز درنظر گرفته نمی‌شود، زیرا سرطان‌ها براساس محل منشا دسته‌بندی می‌شوند. برای مثال، اگر فردی براثر سرطانی از دنیا برود که از ریه منشا گرفته است و به مغز منتشر شده است، مورد آن فرد روی آمارهای بقای سرطان ریه تأثیر می‌گذارد، نه آمارهای سرطان مغز.
بنا به گزارش کلینیک مایو، در کودکان بیشتر تومورهای مغزی از مغز شروع می‌شوند. تنها عوامل خطر برای تومورهای مغزی سابقه‌ی خانوادگی و قرار گرفتن سر درمعرض تشعشعات است. مواجهه با تشعشعات معمولا در جریان درمان برای برخی سرطان‌های دیگر اتفاق می‌افتد.
درمان تومورهای مغز به نوع تومور و میزان رشد سرطان هنگام تشخیص بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی یا درمان‌های هدفمند باشد. پیش‌بینی می‌شود که سرطان مغز و سرطان‌های دیگر سیستم عصبی در سال ۲۰۲۱ موجب مرگ حدود ۱۸۶۰۰ نفر در آمریکا شوند.
۱۰. لوسمی حاد میلوئیدی
لوسمی از سلول‌های بنیادی درون مغز استخوان ایجاد می‌شوند که به پیش‌سازهای مختلف سلول‌های خونی تمایز یافته و درنهایت به سلول‌های خونی تبدیل می‌شوند. لوسمی زمانی رخ می‌دهد که رشد سلول خونی متوقف می‌شود و سلول‌ها سرطانی می‌شوند. لوسمی براساس مرحله‌ای که در آن سلول‌های خونی و پیش‌سازها رشد خود را متوقف کرده و سرطانی می‌شوند، طبقه‌بندی می‌شود.
لوسمی حاد میلوئیدی (AML) به هر نوع سرطانی گفته می‌شود که در سلول‌های میلوئیدی (درمقابل سلول‌های لنفوئیدی) ایجاد می‌شود که پیش‌سازهای سلول‌های خونی هستند که پتانسیل تبدیل‌شدن به سلول‌های قرمز خون، برخی انواع سلول‌های سفید خون و پلاکت‌ها را دارند. در AML، سلول‌های بنیادی به‌جای تبدیل شدن به این انواع سلول‌های خونی، در مرحله‌ی نابالغ گیر می‌کنند و «سلول‌های بلاست» نامیده می‌شوند.
سلول‌های بلاست در خون سالم وجود ندارند یا تعداد آن‌ها بسیار اندک است. داشتن سلول‌های بلاست فراوان و سلول‌های خونی سالم بسیار کم موجب بسیاری از علائم AML ازجمله عفونت‌های مکرر، کبودی و خونریزی آسان می‌شود.
لوسمی حاد میلوئیدی در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان است، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد. در اکثر موارد، پزشکان علت آن را نمی‌دانند اگرچه استعمال دخانیات، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی‌های گذشته برای سرطان‌های دیگر و قرار گرفتن درمعرض ماده شیمیایی بنزن خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.
رویکردهای درمانی ممکن است شامل شیمی درمانی، پیوند سلول‌های بنیادی یا درمان‌های هدفمند باشد. پیش‌بینی می‌شود لوسمی حاد میلوئیدی در سال ۲۰۲۱ جان حدود ۱۱۴۰۰ آمریکایی را بگیرد.
مقاله‌های مرتبط:سرطان: علائم، تشخیص و درمانایده‌ای جدیدی درمورد نحوه آغاز سرطانموفقیت دانشمندان در سرکوب یکی از جهش‌های مهم سرطان
براساس جدیدترین خلاصه آمار سرطان در آمریکا که توسط انجمن سرطان آمریکا ارائه شده است، در بیشتر قرن بیستم، تعداد افرادی که هر سال براثر سرطان کشته می‌شدند، نسبت‌به اندازه جمعیت (نرخ مرگومیر ناشی از سرطان) به‌تدریج افزایش پیدا کرده است و در سال ۱۹۹۱ به اوج خود رسیده است. از سال ۱۹۹۱، نرخ مرگومیر ناشی از سرطان ۳۱ درصد کاهش پیدا کرده است، یعنی نسبت‌به سال ۱۹۹۱، ۳/۲ میلیون مورد کمتر مرگ ناشی از سرطان رخ داده است.
نویسندگان مطالعه، کاهش در میزان مرگومیر ناشی از سرطان را به کاهش استعمال دخانیات، تشخیص زودتر و درمان‌های بهتر برای برخی سرطان‌ها نسبت می‌دهند. به‌گفته‌ی سیگل: «ما در مبارزه با سرطان پیشرفت زیادی کرده‌ایم».
البته، با وجود این پیشرفت‌ها، به دلایل زیاد هنوز به درمان قطعی سرطان دست پیدا نکرده‌ایم. اولین موضوع این است که سرطان فقط یک بیماری نیست که بتوان آن را با یک درمان ریشه‌کن کرد. سرطان شامل صدها بیماری است و برای درمان همه سرطان‌ها به صدها نوع درمان مختلف نیاز داریم.
یکی دیگر از دلایل دشوار بودن درمان قطعی سرطان این است که دستیابی به استاندارد تعیین‌شده درزمینه‌ی درمان قطعی سرطان دشوار است. سرطان در صورتی به‌طور قطعی درمان می‌شود که هیچ اثری از آن در بدن وجود نداشته باشد و هرگز عود نکند (طبق استاندارد تعیین‌شده توسط NCI) یا بازگشت آن محتمل نباشد (طبق ACS). اما حتی زمانی که تمام آثار سرطان ناپدید شد، هیچ راهی وجود ندارد که با اطمینان بدانیم که سرطان بازنخواهد گشت.
به‌گفته‌ی سیگل، تضمینی وجود ندارد که سرطان عود نکند، زیرا سلول‌های سرطان می‌توانند در بدن پنهان شوند و سیستم ایمنی آن‌ها را شناسایی نکند. اگرچه هرچه فرد برای مدت بیشتری درحالت بهبودی باشد، یعنی علائم و نشانه‌های سرطان کاهش یافته یا وجود نداشته باشد، احتمال بازگشت سرطان کمتر می‌شود.
البته، وجود درمان‌های موثری برای سرطان خاصی، لزوما به این معنا نیست که درمان برای همه مؤثر خواهد بود. سرطان هر فرد دارای خصوصیات مولکولی منحصر‌به‌فردی است و نسبت‌به فرد دیگری که به همان نوع سرطان مبتلا است، به‌طور متفاوتی دربرابر درمان پاسخ می‌دهد.