خطر «مقاله‌های غیرکاربردی در آموزش عالی»/ چند پیشنهاد برای مقابله با »مقاله محوری» در دانشگاه‌ها
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، معاونت پژوهش های فرهنگی و اجتماعی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، طی گزارشی به واکاوی رویکرد مقاله‌محوری در تحقیقات دانشگاهی و غفلت از نیازها و مسائل کشور پرداخته است.
در این گزارش با اشاره به مشکل عدم توجه مقالات دانشگاهی به حل مسائل و رفع نیازهای کشور، آمده است: تولید علم در کشور از دهه دوم انقلاب سرعت بیشتری پیدا کرد؛ تلاش پژوهشگران کشور در سطح بین‌المللی در راستای انتشار مستندات علمی و شرکت در روند تولید جهانی علم با تشویق و حمایت دولت، افزایش چشمگیری یافت. حرکت جهشی تولیدات علمی کشور بعد از سال ۱۳۸۶ ( ۲۰۰۷ م) نیز شتاب مضاعفی پیدا کرد، به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱ ) ایران بالاترین درصد رشد تولید سند علمی را در دنیا کسب کرد. طبق آخرین آمار در سال ۲۰۱۹ روند صعودی کشور در انتشار سند علمی ادامه داشته و با انتشار ۶۴۷۴۴ سند علمی در جایگاه پانزدهم جهان و اول منطقه قرار گرفته است.
اما با این حجم تولید مقاله، وضعیت کشور در شاخص‌های کیفی و مهم علمی و فناوری از جمله: تبدیل علم به ثروت، ارتباط دانشگاه و صنعت و حل مسائل و رفع نیازهای کشور، در تناسب با این حجم تولید علم قرار ندارد و در این باره موانع بسیاری وجود دارد.
در ادامه این گزارش، ابتدا از چند مفهوم مهم از جمله پیشرفت علمی، فعالیت علمی، تولید مقاله، تأثیر و کیفیت فعالیت علمی تعریف شده تا به این نکته برسد که اساساً تولید مقاله نمی‌تواند بازنمای واقعی پیشرفت علمی باشد و با همه ارزشمندی، یک گام ابتدایی از سلسله گام های پیشرفت علمی به شمار می رود.
وضعیت موجود آموزش عالی کشور
در ادامه این گزارش، وضعیت موجود آموزش عالی کشور در قالب «نقاط ضعف» به این شرح توصیف شده است؛
آثار سوء و زیان‌بار مقاله‌محوری در آموزش عالی
در گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ضمن بررسی چالش ها و نقاط ضعف وضعیت موجود تولید علم در کشور و تأکید بیش از حد بر تولید مقاله، به آثار و تبعات آن اشاره شده است که از جمله این آثار و تبعات منفی می‌توان به «افت کیفیت آموزش، معطل ماندن حل مسائل کشور، کاربردی نشدن پژوهش ها در سایه چیرگی مقاله‌محوری، تضعیف مهارت‌محوری و بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی، دامن زدن به تقلب علمی و تحت تأثیر قرار گرفتن زندگی تحصیلی و شغلی دانشجویان» اشاره کرد.
راهکارهای حل معضل مقالات غیرکاربردی
در بخش پایانی این گزارش، با اشاره به مهمترین راهکارهای حل این معضل علمی، به لزوم حذف اجباری بودن انتشار مقالات علمی ISI برای محققان دانشگاهی اشاره شده است.
از دیگر پیشنهادهای ارائه شده در این گزارش برای مقابله با مقاله‌محوری صرف، می‌توان به این موارد اشاره کرد؛
تأکید بر تعریف پروژه های کلان ملی و سپردن آن به دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، جذب دانشجوی پسادکتری به صورت مشترک بین صنایع و دانشگاه ها، الزام به هزینه‌کرد حداقل پنجاه درصد (۵۰ %) از اعتبارات پژوهشی مندرج در ماده ۵۶ قانون الحاق برخی از مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) مصوب ۴/۱۲/۱۳۹۳ و بند «و» تبصره «۹» قانون بودجه سال ۱۴۰۰، همچنین هزینه کرد حداقل سی درصد (۳۰%) از اعتبارات مندرج در بند «د» تبصره «۹» قانون بودجه سال ۱۴۰۰ در قالب پایان نامه ها و رساله های دانشجویی، ساماندهی و انتقال اعتبارات دو قانون فوق ذیل یک حساب مشترک نزد شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری جهت استفاده بهینه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی از این اعتبار و الزام دانشگاه ها به پذیرش حدود بیست درصد (۲۰%) از ظرفیت دانشجویان دکتری به شرط انعقاد قراردادهای پژوهشی و دریافت گِرنت و در نهایت تعریف بیمه پژوهشگر و پرداخت پژوهانه به دانشجویان دکتری.
متن کامل این گزارش را 
بخوانید.
انتهای پیام/