در سه روز گذشته در وین چه گذشت؟ از خوشبینی باقری به حصول توافق، تا تلاش‌های بی فرجام صهیونیست‌ها
به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، هتل کوبورگ شهر وین پایتخت اتریش از روز پنجشنبه ۱۸ آذر ماه باز هم میزبان مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) و نماینده اتحادیه اروپا برای رفع تحریم‌های آمریکا بود. این مذاکرات ادامه هفتمین دور مذاکراتی است که از هشتم آذر ماه آغاز و روز جمعه ۱۲ آذر ماه بعد از پنج روز رایزنی و پس از ارائه دو سند پیشنهادی از سوی ایران در خصوص رفع تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای و بعد از وقفه‌ای شش روزه به درخواست اروپایی‌ها برای مشورت با پایتخت‌هایشان از سر گرفته شد.
شش دور قبلی این مذاکرات در دولت دوازدهم و از اواسط فروردین ماه تا پایان خرداد ماه در شهر وین برگزار و در نهایت پیش‌نویسی تدوین شد که به گفته علی باقری، صرفاً پیش نویس بوده نه توافق و موضوعات اختلافی شش دور مذاکره قبلی در وین هنوز هم حل نشده و روی میز قرار دارد.
* مواضع سه کشور اروپایی و واکنش آمریکا
دور جدید مذاکرات در حالی برگزار شد که در این وقفه شش روزه شاهد مواضعی غیرسازنده از سوی سه کشور اروپایی برجام بودیم که مقامات این کشورها در دستورکاری مشخص و طی سه روز هر کدام اظهاراتی را درباره پیشنهادات ایران مطرح کردند. اولین واکنش از آلمان بود و یک سخنگوی وزارت خارجه آلمان گفت که این کشور انتظار دارد ایران با پیشنهادهای واقع‌بینانه به میز مذاکرات در وین بازگردد. وی افزود: ما پیشنهادها را با دقت و به طور کامل بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که ایران تقریباً تمام مصالحه‌هایی را که قبلاً در ماه‌ها مذاکره سخت به دست آمده بود، نقض کرده است. این پیشنهادها پایه‌ای برای پایان موفق گفت‌وگوها نیست.
روز بعد فرانسه به اظهارنظر پرداخت و «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه شامگاه سه‌شنبه در اظهاراتی اعلام کرد که شواهد درباره مذاکره با ایران دلگرم کننده نبوده و تصور می‌کند ایرانی‌ها به دنبال تعلل در گفت‌وگوها هستند. البته پیش از این نیز وزارت خارجه فرانسه اعلام کرده بود که پیشنهادات ارائه شده ایران در خصوص پرونده هسته‌ای پایه معقولی برای هیچ توافقی نیست.
آخرین موضع‌گیری از سوی بریتانیا مطرح شد و «لیز تراس» وزیر خارجه انگلیس (+) نیز مذاکرات در وین را آخرین شانس ایران برای بازگشت به برجام خواند.
البته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در اظهاراتی گفت که مذاکرات باید با بازگشت ایران به وین با حسن نیت و برای پیگیری از جایی که دور ششم مذاکرات متوقف شده، از سر گرفته شود. از سوی دیگر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا هم در گفت‌وگویی با همتای روسیه‌ای خود ایران را به عدم آمادگی برای همکاری جهت حل و فصل مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای متهم کرد.
«علی باقری» مذاکره کننده ارشد ایران قبل از حضور در دور جدید مذاکرات در وین، سفری به مسکو داشت و با «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه دیدار کرد و علاوه بر این نیز با همتای چینی تلفنی گفت‌وگو کرد. او در این گفت‌وگوی تلفنی با بیان اینکه پیشنهادهای ایران مستند و مستدل تدوین شده، گفت: بدیهی‌ترین اقدام طرفهای مقابل در برابر این اقدام سازنده، اعلام نظر مستند و مستدل در مورد آن است.
پیش از آنکه دوباره مذاکرات در وین از سر گرفته شود، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران و «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بامداد پنجشنبه تلفنی گفت‌وگو کردند.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توئیتی نوشت که در این تماس تلفنی، بر لزوم حرکت سریع‌تر در مذاکرات وین تاکید کرده است. از سوی دیگر هم امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو با بیان اینکه تیم ایران برای رسیدن به توافق و رایزنی با ۱+۴ تا هر زمان که لازم باشد در وین خواهد ماند، گفت: تردید داریم که آیا طرف غربی آماده رفع تحریم‌هاست یا به دنبال رفع یکطرفه نگرانی‌های خود است (جزئیات بیشتر).
قبل از نشست آغازین کمیسیون مشترک برجام در بعدازظهر پنجشنبه ۱۸ آذر ماه، رایزنی‌هایی بین هیأت ایرانی با نمایندگان روسیه و چین و همچنین ملاقاتی دوجانبه بین علی باقری و «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد و باقری هم در توئیتی در گزارشی از رایزنی‌هایش در روز پنجشنبه نوشت: ایران به تعامل جدی ادامه داده و مصمم به دستیابی به توافق خوبی است که حقوق و منافع ملت‌مان را تأمین کند.
بالاخره بعدازظهر پنجشنبه ۱۸ آذر ماه نشست کمیسیون مشترک برجام به ریاست علی باقری مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و انریکه مورا و با حضور مذاکره کنندگان پنج کشور برگزار شد. معاون سیاسی وزیر امور خارجه در این نشست ضمن تشریح مبانی پیشنهادات ایران، بر جدیت و حسن نیت جمهوری اسلامی در گفت‌وگوها تأکید کرد و در این نشست مقرر شد گفت‌وگوها در خصوص متون در سطوح مختلف ادامه یابد.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی و مذاکره کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین نیز فضای مذاکرات را سازنده توصیف کرد و افزود: «شرکت‌کنندگان شاهد شماری اشتراکات مهم در مواضع خود بودند که شامل ارتباط با لزوم نهایی کردن موفق و هرچه سریع‌تر مذاکرات وین درباره احیای برجام می‌شد.» وی در اظهارات دیگری گفت، در جلسه روز پنجشنبه مذاکرات هسته‌ای برخی سوءتفاهم‌های تنش‌زا برطرف شد.
علاوه بر این، «ماریا زاخاروا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ضمن ابراز امیدواری درخصوص نتیجه‌بخش بودن مذاکرات هسته‌ای در وین خواستار جبران خسارت آمریکا بابت خروج از برجام شد.
«انریکه مورا» هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام هم در اظهاراتی بعد از نشست تأکید کرد که طرفهای مذاکره‌کننده در وین توافق کردند تا زمان رسیدن به توافق مذاکره کنند.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران هم در اظهاراتی بعد از این نشست در جمع خبرنگاران گفت: ایران در نشست کمیسیون مشترک برجام اعلام کرد برای ورود به مذاکرات دارای اراده‌ای جدی است و در مورد دستیابی به توافق، اگر زمینه‌های لازم فراهم شود، قطعا هیچ مانعی نمی‌بیند.
از سوی دیگر منابع مطلع در وین پنجشنبه شب در تشریح فضای مذاکرات ایران و ۱+۴ عنوان کردند که فضا رو به جلو است.
معاون وزیر خارجه ایران همچنین در گفت‌وگویی دیگر با اشاره به اعتراض چند عضو ۱+۴ نسبت به تحریم‌های جدید آمریکا، درباره فضای مذاکرات کنونی در وین گفت: احساسم این بود که طرف مقابل اراده جدی‌تر برای ورود به گفت‌وگوهای موثر و نتیجه بخش را پیدا کرده است.
در میانه مذاکرات شاهد اظهارات یک مقام ارشد امارات عربی متحده بودیم. «انور قرقاش»، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات عنوان کرد که اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران راه حلی برای مسائل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران نیست.
از سوی دیگر، «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی نیز روز پنجشنبه گفت که کشورش امیدوار است مذاکرات وین از منافع کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس محافظت کند (جزئیات بیشتر).
البته پس از پایان سفر «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی به بحرین و دیدار او با مقامات ارشد این کشور در بیانیه‌ای دو طرف بر اهمیت رسیدگی جدی و مؤثر به پرونده هسته‌ای و موشکی ایران با تمام عناصر و پیامدهای آن تأکید کردند.
* امروز وقت عمل است
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه (+) نیز در ساعات پایانی پنجشنبه شب در صفحه اینستاگرامش با بیان اینکه امروز وقت عمل است و برای رسیدن به توافقی جدی و خوب تلاش می‌کنیم، اعلام کرد: اگر غرب با حسن نیت، ابتکار عمل و ایده های سازنده در ادامه مذاکرات حضور یابد، یقینا شاهد پیشرفت سریع خواهیم بود.
صبح جمعه نیز علی باقری در جمع خبرنگاران درباره جدیت ایران در مذاکرات جاری در وین گفت: اینکه در وین حضور داریم و در حال مذاکره هستیم، نشانگر جدیت ایران است. وی با بیان اینکه من برای حضور در این مذاکرات در چند جلسه‌ای که باید حضور می داشتم شرکت نکردم، گفت: من چند جلسه داشتم و آنها را به هم زدم. ببینید چه کسانی جلسات دیگر را ترجیح دادند و اینجا نماندند.
* تلاش‌های بی فرجام صهیونیست‌ها
در این میان صهیونیست‌ها هم که چندی پیش وزیر خارجه این رژیم در گفت‌وگو با همتای آمریکایی خواستار توقف مذاکرات شده بود و از سوی دیگر با انتشار اخبار دروغین درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران در تلاش برای ایجاد اخلال در روند مذاکرات بودند، باز هم ساکت ننشستند و سفیر سابق رژیم صهیونیستی در سازمان ملل ضمن اعلام هم‌نظری آمریکا با این رژیم درباره برجام گفت، امیدوار است مذاکرات در وین با شکست مواجه شود (جزئیات بیشتر).
از سوی دیگر وزیر جنگ رژیم صهیونیستی ضمن تکرار ادعاهای بی‌اساس علیه ایران و تهدیدی که برای این رژیم دارد، مدعی شد تل‌آویو برای هر سناریویی آماده می‌شود. وزیر خارجه رژیم صهیونیستی (+) هم در گفت‌وگو با وزیر خارجه آمریکا خواستار برداشته نشدن تحریم‌ها علیه ایران شد.
در همین خصوص نیز خبرنگار یک روزنامه صهیونیستی گزارش کرد که در بحبوحه مذاکرات «وین» نه تنها منتظر شکست مذاکرات هستند، بلکه تمام تلاش خود را برای مانع‌تراشی در مسیر این روند به کار گرفته‌اند.
لازم به ذکر است اینکه مقامات آمریکایی در حین مذاکرات از یک سو اقدام به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران کرده و در حال رایزنی با مقامات رژیمی هستند که از هیچ اقدامی برای نابودی برجام دریغ نکرده‌اند، چنین رویکردی صرفا باعث افزایش بی‌اعتمادی شده و ایران را برای دریافت تضمین‌های محکم‌تر مصمم‌تر خواهد کرد.
به گزارش فارس، در حالی که طرفهای اروپایی تا قبل از حضور مجدد در مذاکرات اظهاراتی طلبکارانه و غیرسازنده داشتند، برخی منابع مطلع عنوان کردند که در دور جدید مذاکرات باز هم به میز مذاکره بازگشته و در مقابل عملگرایی ایران مجبور به پذیرش واقعیات شدند. خبرنگار روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نیز گزارش داد یک مقام ارشد اتحادیه اروپا گفته بعد از بیان نکات مورد نظر هیأت جدید ایران، تصور وی این است که مذاکرات وین در مسیر منطقی در حال پیشروی است (جزئیات بیشتر).
اولیانوف نماینده روسیه در وین هم روز جمعه ۱۹ آذر ماه در واکنش به اظهارنظر این مقام ارشد اتحادیه اروپا گفت: مذاکره‌کنندگان توانستند برخی سوء تفاهمات را که در پایان هفته گذشته با آن مواجه شدیم برطرف کنند و کار عملی را آغاز کردند.
یک منبع مطلع نیز در گفت‌وگو با فارس تغییر رویکرد سه کشور اروپایی عضو برجام در این دور از مذاکرات و عقب نشینی از مواضع اخیرشان و ورودشان به میز مذاکره به منظور بررسی پیشنهادهای ایران را نخستین پیروزی جمهوری اسلامی در نبرد وین خواند. (اینجا بخوانید).
رایزنی‌ها در وین روز جمعه ۱۹ آذر ماه نیز در سطوح مختلف در دو حوزه رفع تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای برگزار شد و علی باقری علاوه بر دیدار با نماینده روسیه و وزیر خارجه اتریش و انریکه مورا دیدار کرد.
معاون سیاسی وزیر خارجه هم با اشاره به دیدارش با وزیر خارجه اتریش و با بیان اینکه رفتار مسئولانه ایران، برجام را زنده نگهداشته، در توئیتی نوشت: فضاسازی دروغین خارج از اتاق مذاکره خللی در جدیت مذاکره کنندگان ایجاد نمی‌کند.
در همین میان یک مقام ارشد اروپایی (+) روز جمعه با بیان اینکه ما درست در مسیر کاملاً منطقی مذاکرات پیش می‌رویم، گفت که هشت نکته برای دستیابی به توافق با ایران در وین باقیمانده که نکات سیاسی بزرگی هستند. روزنامه الشرق الاوسط هم به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت هیأت ایرانی در مذاکرات رفع تحریم‌ها، از مواضع خود عقب‌نشینی نکرده است.
* اگر طرف مقابل برای رفع تحریم‌ها مصمم باشد، یک توافق خوب انجام خواهد شد
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور روز شنبه ۲۰ آذر ماه در گردهمایی سفرا و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه (+) تأکید کرد که اگر طرف مقابل برای رفع تحریم‌ها مصمم باشد، یک توافق خوب انجام خواهد شد.
از سوی دیگر «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه روز شنبه ۲۰ آذر ماه در گفت‌وگویی، گفت که در روزهای آتی در حوزه خنثی‌سازی تحریم‌ها خبرهای خوبی در راه است (اینجا بخوانید).
علی باقری مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات وین روز شنبه در گفت‌وگویی با پرس تی وی با بیان اینکه موضوعات اختلافی شش دور مذاکره قبلی در وین هنوز حل نشده و روی میز است، تصریح کرد که ایران چیزی کمتر از برجام را نخواهد پذیرفت.
نماینده روسیه در مذاکرات رفع تحریم‌های ایران با انتقاد از برخی فضاسازی‌ها درباره مذاکرات کنونی گفت که فضای مذاکرات در وین «مثبت» است.
روز شنبه علاوه بر برگزاری نشست‌ها در سطوح مختلف بین حاضران در مذاکرات وین، مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران با مذاکره کنندگان سه کشور اروپایی دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دور از گفت‌وگوها، کار بر روی متون صرفا به کارگروه‌ها محدود نبود و طرفین در فرمت‌ها و سطوح مختلف در حال کار در دو حوزه رفع تحریم و هسته‌ای بودند. گفتنی است مذاکرات بر روی متون کماکان ادامه دارد و این گفت‌وگوها امروز (یکشنبه) نیز ادامه می‌یابد.
البته یک منبع آگاه در این خصوص به فارس گفت که با توجه به آنچه در گفت‌وگوها در جریان است، به نظر می‌رسد سه کشور اروپایی یا دستکم برخی از آنها با اتخاذ مواضعی حتی زیاده‌خواهانه‌تر از طرف آمریکایی، تا حدی موجب کندی روند گفت‌وگوها شده‌اند.
* اظهارنظر وزیر خارجه جدید آلمان
البته در این میان شاهد اظهارنظری از سوی وزیر خارجه جدید آلمان بودیم. «آنالنا بائربوک» وزیر خارجه آلمان پس از دیدار با وزرای خارجه کشورهای گروه هفت، خواستار تسریع در روند گفت‌وگوهای گروه ۱+۴ با ایران در وین شد و مدعی شد: «در روزهای گذشته نشان داده شد که هیچ پیشرفتی نداریم، زیرا به دلیل پیشنهاد دولت ایران، مذاکرات به شش ماه قبل بازگردانده شده است».
این ادعاها از سوی وزیر خارجه آلمان در حالی مطرح شد که آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در توئیتی نوشت: ارائه متن پیشنهادی ایران در مذاکرات به طرفهای مذاکره نشان داد، ما در مذاکرات جدی هستیم و اگر طرف مقابل هم در لغو تحریم‌ها مصمم باشد مسیر دستیابی به توافق هموار است.
* نمی‌دانم آن کسانی که گفتند ایران عقب نشینی کرده، مبنای اظهارنظرشان چه بوده است
در این میان برخی گزارش‌ها مطرح شد درباره اینکه ایران از مواضع خود عقب نشینی کرده که باقری در این باره اعلام کرد: آن کسانی که گفتند ایران عقب نشینی کرده را نمی‌دانم مبنای اظهارنظرشان چه بوده است. ما در هفته گذشته دیدگاه‌ها و مواضع طرف ایرانی را بر روی پیش نویسی که در وین ۶ نهایی شده بود، اعمال و درج کردیم و آن را به طرف مقابل دادیم و این بدان معنا بود که جمهوری اسلامی ایران براساس این نگاه، اولویت‌ها و مواضع وارد مذاکره با طرف مقابل می‌شود (جزئیات بیشتر).
گفتنی است با توجه به این شرایط می‌توان گفت که طرف مقابل است که از خواسته‌های خود عقب نشسته، نه ایران و همانگونه که باقری اعلام کرد ایران در این مذاکرات با دست پر حاضر شده و دیدگاههایش را در مورد مسائل مختلفی که در گفت‌وگوها هست همه را دسته بندی، جمع بندی و اولویت بندی کرده و برخی از آنها را ارائه داده و برخی را در روزهای آینده به اقتضای روند گفت‌وگوها ارائه خواهد کرد. علاوه بر این آنگونه که باقری می‌گوید ایران چارچوب‌هایی را در مذاکرات رعایت کرده که زمینه ساز حصول توافق است به ویژه بنا گذاشتن مواضع و دیدگاههایش براساس توافقی که مورد نظر هر دو طرف است، یعنی توافق سال ۱۳۹۴ (برجام).
مذاکره کننده ارشد ایران همچنین خاطرنشان کرد: من نسبت به حصول توافق خوشبینم، اما با توجه به سابقه ناخوشایندی که مردم ما از طرف مقابل دارند، قطعا ساده اندیش نخواهیم بود.
انتهای پیام/ص