دولت برنامه دوساله تحول اقتصادی خود را منتشر کند/ شرایط بهتری در سال آینده خواهیم داشت
گروه سیاسی خبرگزاری فارس- محسن صمیمی: بیش از ۳ماه از دولت سیزدهم به ریاست آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی می‌گذرد. انتظارها از این دولت به دو جهت زیاد است؛ اول اینکه این رئیس جمهور با شعار تحول و قوی کردن ایران وارد عرصه انتخابات شده و به پیروزی رسید و از نگاهی دیگر نیز کشور در وضعیت نابسامانی از لحاظ اقتصادی قرار دارد و سیاست‌های اشتباه اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی از سویی و عملکرد بد دولت سابق از سویی دیگر وجهی از نارضایتی را در جامعه شکل داده است. مردم گله‌مندند و انتظار عمل و تغییر دارند.
پرونده «دولت موفق» در پی آن است که با انجام مصاحبه با صاحبنظران و کارشناسان حوزه های مختلف به بررسی عملکرد دولت سیزدهم تاکنون پرداخته و از سویی دیگر نیز به بایسته‌های عملکردی دولت برای بهبود اوضاع و پیشرفت ساختاری و بنیادین کشور اشاره داشته باشد تا در ۴ سال پایانی شاهد کارنامه‌ای خوب و دولتی موفق باشیم.
حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از صاحبنظران اقتصادی هست که در دیدار اخیر اقتصاددانان با رئیس جمهور حضور داشت.
مصباحی مقدم نگاه امیدوارانه‌ای به رویکردهای دولت دارد و بر این باور است که باید در ساختارها هم تحولاتی رخ دهد. متن کامل این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* باید انتظارات از دولت را متناسب با زمان و شرایط مطرح کرد
فارس: حدود سه چهار ماه است که دولت کار خود را شروع کرده است و از حدود یک ماه پیش بررسی های عملکرد دولت شروع شده؛ به نظر شما با توجه به اینکه دولت با وضعیت خاصی کشور را برعهده گرفت، زمان خوبی است که ما عملکرد و کارنامه دولت را در این بازه ۱۰۰ روزه بررسی کنیم؟
مصباحی مقدم: متعارف شده که هر دولتی روی کار می آید، به صد روز اول خدمت او نگاهی اجمالی می‌شود. چگونگی ورودش به کار و اینکه این صد روزه چه کار تازه ای شروع کرده است. گرچه جناب آقای رئیسی اعلام نکردند که برنامه صد روزه ای خواهند داشت اما چون این مسئله متعارف شده، ایرادی ندارد. باید انتظارات را متناسب با زمان و کار و مجموع شرایط مطرح کرد. در سوال اشاره کردید که کشور در یک وضعیت بسیار ناگواری به دولت جدید واگذار شده است.
* ماهانه ۱۰ هزار میلیارد جبران بدهی‌های ایجاد شده در دولت گذشته
اگر بدهی‌های دولت را در نظر بگیریم و هزینه‌هایی که ایجاد شده که ظاهرا تا سال ۱۴۰۴ این هزینه‌ها همچنان امتداد دارد. این طور نیست که ما بگوییم وضعیت به‌گونه‌ای است که دولت قبل عملکردی ضعیف یا مدیریت اشکال‌دار داشته است و دولتی که روی کار آمده، با درآمدها و منابعی که دارد این مشکلات را حل کند. تا سال ۱۴۰۴ هزینه تولید شده است و هر ماه ۱۰ هزار میلیارد تومان باید جبران بدهی‌های اوراقی را بکند که در دولت قبل تعهد آن به وجود آمده است.
اوراق توزیع شده و نقدینگی‌اش جمع شده و در اختیار دولت قرار گرفته است. دولت در ماه های آخر سال گذشته و ماه‌های اول امسال تا پایان دوره خود، اینها را هزینه کرده و اصل و سود این هزینه ها را به آینده (۱۴۰۴) موکول کرده است.
البته دولت قبل سهل ترین راه را این در نظر گرفته بود که از بانک مرکزی و مردم استقراض کند. نتیجه استقراض از بانک مرکزی، پمپاژ نقدینگی بود. براساس اطلاعات از ماه‌های آخر سال ۱۳۹۹، ۸۰ هزار میلیارد تومان استقراض از بانک مرکزی صورت گرفته و از فروردین ماه امسال نیز ۵۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی به عنوان تن‌خواه که مصوب بودجه بوده، صورت پذیرفت. یعنی برداشت از بانک مرکزی بدون منافع دیگر. یعنی ۱۳۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی که اواخر سال گذشته و اوایل امسال تا مرداد ۱۴۰۰ انجام شده است. این مبلغ و استقراض از بانک مرکزی، ضریب فزایندگی هم دارد که این ضریب فزایندگی ۷.۹ برابر است. یعنی این پول ۷.۹ برابر خود را خلق نقدینگی می کند. یعنی اگر ۱۳۵ هزار را در ۸ ضرب کنیم، عدد وحشتناکی می‌شود. یعنی عامل عمده و اساسی تورم و رشد تورم و دوام تورم این مسئله است. حال از دولت انتظار داشته باشیم که تورم را کاهش دهد!
* اثر کنترل تورم شش ماه بعد مشخص می‌شود
اصولاً تورم پدیده‌ای است که هر وقت ایجاد شود، اثر آن تا شش ماه یا یک سال بعد ظهور و بروز می کند و این طور نیست که فوری خود را نشان دهد و نقطه مقابل آن مهار و کنترل تورم است. هر زمان که شروع به مهار و کنترل تورم شود، شش ماه بعد اثر آن مشخص می‌شود. بنابراین دولت تازه کار را شروع کرده و مردم انتظار داشته باشند که تورم نزولی شود.
* ۴.۵ درصد کاهش تورم نقطه به نقطه از شهریور داشتیم
فارس: به نقطه خوبی اشاره کردید. عمده انتقادات ناظر به این است که این چشم انداز شش ماه دیده نمی شود. الان دولت برای تورم کاری انجام نمی دهد.
مصباحی مقدم: چرا؟ زمانی که دولت از شهریور تا به الان استقراضی از بانک مرکزی نداشته اثرش روی تورم نقطه به نقطه مشخص شده است. طی یک ماه اثر آن کاهش ۴.۵ درصد از نرخ تورم نقطه به نقطه شهریور تا شهریور امسال است. ۴.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. اگر طی یک ماه تورم نقطه به نقطه ۴.۵ درصد کاهش پیدا کرده پس این انتظار مثبت است و طبعاً نشان می دهد اگر ماه بعد هم استقراض صورت نگرفت، نزدیک به این باید شاهد کاهش تورم نقطه به نقطه باشیم.
از نظر اقتصادی تورم نقطه به نقطه یک علامت است. علامت این است که تورم آینده رشد یابنده باشد یا کاهنده. این مشخص است که کاهنده است. این نگاه دانش اقتصاد است نه نگاه عامه مردم. نگاه عامه مردم به تورم، قیمت های بازار است و قیمت بازار هنوز رو به رشد است چون اثر کارکرد تورم پیشین است که هنوز استمرار دارد.
* دولت بدون گره زدن اقتصاد به برجام و FATF، واکسیناسیون را انجام داد
اما اینکه بخواهیم عملکرد صد روزه را بررسی کنیم، باید ببینیم چه اقداماتی کرده و اقدامات حکایت از موفقیت دارد یا عدم موفقیت. انصاف این است که دولت اعلام کرد اولویت اول مهار کرونا و واکسیناسیون است. اثر آن بسیار روشن و آن هم کاهش نرخ مرگ ناشی از کرونا از حدود روزانه ۷۰۰ نفر به زیر ۱۰۰ نفر است و این روند کاهنده ادامه دارد. این کار همراه انبوه واردات واکسن و همزمان تولید داخلی بود. می‌گفتند نمی شود واکسن وارد کنیم چون fatf را قبول نکرده ایم و آمریکا ما را تحریم کرده و رسماً سخنگوی دولت پیشین این مسئله را مطرح کرد، این اتفاق افتاده است. این دولت با رویکرد دیپلماسی اقتصادی که دارد، بدون اینکه اقتصاد کشور را به مذاکرات برجام گره بزند ( که البته مسیر خود را طی می کند) در تماس رئیس جمهور با رئیس جمهور چین، فرصت را غنیمت می شمارد و مسئله تأمین واکسن را رقم می زند. ارتباطی که با شانگهای برقرار شد و در واقع ایران به پیمان شانگهای پیوست و گشایشی است که اثر آن در بلندمدت مشخص می‌شود.
بین رئیس بانک مرکزی ایران و رئیس بانک مرکزی عراق و نخست وزیر عراق اتفاقاتی صورت می‌گیرد و مطالبات پرداخت می‌شود و گشایشی صورت می‌گیرد. همین گام را نسبت به عمان برمی‌دارد و پیگیری می کند و گشایشی دیگر در کار خواهد بود. این گشایش اقتصادی نشان می دهد که شرایط رو به بهبود است.
چگونگی ارتباط رئیس جمهور با مردم و مسائلی که رخ می دهد و اینکه رئیس جمهور طی سه ماه ۹ استان را از نزدیک بازدید کند و مشکلات آنها را بررسی کند، نشان می دهد این تحرک و حضور در مراکز استانها و حضور در کارخانجات و مراکز تعطیل و نیمه تعطیل و ارتباط نزدیک با کارگران، صنعتگران، مردم، خانواده شهدا و … یا حضور در منطقه زلزله زده خوزستان و اندیکا که سریعاً تشریف بردند و ارتباط نزدیکی با مردم داشتند.
زمانی که برای بنزین اتفاقی رخ داد و حمله سایبری صورت گرفت، ایشان هم در وزارت نفت حضور پیدا کرد و سیستمی که مورد هجوم قرار گرفته بود را دید و هم در جایگاه های بنزین حضور پیدا کرد که نتیجه این شد که از نزدیک مشاهده کرد که چه اتفاقی افتاده است و مردم احساس کردند. صف دارویی طولانی برای داروهای ضد کرونا تشکیل شده بود و در آنجا حضور پیدا کرد. اینگونه اقدامات حکایت از مردمی بودن دولت و رابطه نزدیک با مردم دارد. به کهکیلویه و بویراحمد رفته بود و ارتباطش با عشایر نزدیک بود. این یعنی رفتاری که امید را در مردم بیدار می کند که مسئولین گوش شنوا دارند و سراغ مردم می روند و حرف و مطالب را می شنوند و حتی اعتراض مردم را با صدای بلند هم می شنوند و گلایه ها را می شنوند.
این با دولت دیگر که می خواهد از دور اوضاع را رصد کند، متفاوت است و یا مثلاً نوع برخورد نسبت به قیمت بنزین که تغییر پیدا کرده بود، متفاوت است. این رفتاری ایجاد کننده اعتماد عمومی و بالابردن سرمایه اجتماعی دولت است. این مسائل را مشاهده می کنیم. اینها برای مردم مهم است و نظرسنجی های اخیر نشان دهنده ۷۰ درصد محبوبیت دولت آقای رئیسی است.
مشورت با کارشناسان و ارتباط با گروه های مختلف اقتصادی و فعالان بنگاه های اقتصادی و سیاسی و گروه های سیاسی و … نشان دهنده مفتوح بودن دولت در ارتباط با مجموعه مردم و گروه ها و جریانات سیاسی و امثالهم است. به نظر می رسد باید در این صد روز این مسائل درشت شود و نشان دهنده ورود خوب و مثبت این دولت به عرصه عملیاتی است.
فارس: انتظاراتی در جامعه ایجاد شده مثلا در بازار سرمایه انتظاری ایجاد شده بود و با سبز و قرمز شدن بازار سرمایه فضای روانی در رسانه ها و جامعه شکل می گیرد و انتظارات به نوعی برای دولت بار روانی ایجاد می‌کند. در مورد بازار سرمایه و برنامه دولت در این مورد هم اشاره ای داشته باشید.
مصباحی مقدم: بازار سرمایه در دنیا بازاری ریسک پذیر است و متفاوت از بازار پول در بانک هاست. بازار پول در بانک ها با نرخ از پیش تعیین شده ای سود به سپرده گذاران می دهد و این نرخ سود با توجه به وضعیت کشور ما و تورم غالبا زیر نرخ تورم است و استثنائاً بعضی سالها توانسته به بالای نرخ تورم، بازدهی داشته باشد. اما بازار سرمایه در دنیا ثبات به معنای دستوری عمل کردن ندارد و نمی توان سود سالانه سپرده گذاری ها و سود سهام را پیش بینی کرد که سود سهام چگونه خواهد بود.
بازار سرمایه تا حد زیادی تابع چند عامل است. یک عامل نرخ ارز است. چون بخش عمده شرکت هایی که در بازار سرمایه سهامشان عرضه شده، شرکت هایی هستند که محصولات صادراتی دارند و چون محصولات صادراتی است تابع نرخ ارز است. اگر نرخ ارز بالا برود، شاخص بازار ارز بالا می رود و اگر نرخ ارز پائین بیاید، شاخص بازار سرمایه هم پائین می آید. طبعاً چون نرخ ارز نوسان دارد، این اتفاق می افتد.
آن چه مهم است نگاه بلند مدت حداقل یک ساله به بازار سرمایه است. اگر کسی در بازار سرمایه وارد می شود که امروز وارد شود و فردا خارج شود، (البته به درد دلالان و آرمیتراژها و کسانی که در بازار سرمایه ورود و خرید می کنند و با نفع اندکی خارج می شوند، می خورد.) اما این کار هر کسی نیست و کار بورس بازان است.
کسانی که به این بازار مسلط نیستند، نباید بدون نهادی که می تواند سهام را مدیریت کند، وارد شوند. توصیه این است که تمام افراد و خانواده هایی که می خواهند از بازار سرمایه استفاده کنند و خودشان ورود فنی به این بازار ندارند، از طریق کارگزاری‌ها و سبدگردان‌ها و از طریق etf ها وارد شوند و آنجا سرمایه گذاری کنند. آنها مدیریت پرتفوی دارند و به این وسیله آنها می توانند پاسخ بدهند و یک حداقلی را هم تضمین می کنند. اگر به بازدهی بازار سرمایه سالانه و بلندمدت نگاه کنیم، همواره برآیندش مثبت بوده است. ممکن است شش ماه بالا و شش ماه پائین بیاید اما فرآیند آن مثبت است.
* دولت در بازار سرمایه سهام شرکت های سودده خود را عرضه کند
فارس: در برنامه های دولت نگاه مثبت به بازار سرمایه مشاهده می کنید که بتوان افق درستی را برای سرمایه های مردم دید؟
مصباحی مقدم: مسئله مهم این است که دولت در بازار سرمایه سهام شرکت های سودده خود را عرضه کند. اینجا نوعی اطمینان خاطر برای مردم به وجود می آید که شرکت هایی که توانا و با بازدهی بالا هستند، وارد شدند و می توانند این سهام را خریداری کنند. نکته مهم این است که در بازار سرمایه تا می توانند از سهام تابلوی اول یعنی عرضه اولیه استفاده کنند. عرضه های جدید زیر قیمت بازار عرضه می شود و زمانی که زیر قیمت بازار است و فرد مطمئن می شود که عرضه تازه است ولو اینکه تعداد اندکی از سهام را خریداری کند، مطمئناً سود خواهد کرد. اما آنهایی که یک بار عرضه شده و در بازار ثانوی مورد استفاده قرار می گیرد، طبعاً دچار نوسان است و نوسان تحت شرایط قیمت ارز و شرایط سیاسی و غیره است.
اینکه مذاکره می شود یا نمی شود، نتیجه مثبت می گیریم یا نمی گیریم و … این پیش بینی ها روی شاخص بازار سرمایه تأثیرگذار است. کسانی که وارد این بازار می شوند، باید قبول کنند بازار ریسک دارد و باید خودشان را با این شرایط تطبیق دهند. شبیه بازار واقعی خدمات و کالاهاست. در بازار واقعی کالا و خدمات مگر نه این است که بازار نوسان دار است و یک زمان بالا و یک زمان پائین می آید. البته در شرایط تورمی همیشه بالا می رود اما در شرایط با ثبات اقتصادی، گاهی بالا و گاهی پائین می آید. ممکن است کسی چیزی را بخرد به احتساب اینکه در سال آینده استفاده می کنم و در سال آینده به علت افزایش عرضه قیمت آن پائین آمده باشد یا مدل آن تغییر کرده و مدل جدید آمده و قیمت مدل قدیمی، پائین آمده است. بازار سرمایه بازار نظیر و شبیه بازار کالا و خدمات است و کسانی که وارد آن می شوند باید اهل این بازار باشند.
فارس: آقای رئیسی تاکید دارند که سال آینده سال خوبی از نظر اقتصادی خواهد بود و این مسئله قطعاً از سوی مشاوره هایی است که به ایشان انجام می شود نشات می گیرد. از نگاه شما به عنوان یک اقتصاددان چقدر مردم امیدوار باشند سال آینده سال بهتری نسبت به سال ۱۴۰۰ در خصوص مسائل اقتصادی و معیشتی باشد؟
مصباحی مقدم: البته خداوند به ما علم غیب نداده اما براساس پیش بینی ها و اقداماتی که صورت می گیرد الان دولت بودجه خود را به مجلس می دهد و رئیس سازمان برنامه اعلام کرده که بودجه بدون کسری ارائه خواهد شد. این گام بزرگی در اصلاح اقتصاد کشور خواهد بود. چون اصلاح ساختار بودجه که از نظر درآمدها و هزینه ها و از نظر تقسیم بودجه به بودجه عمرانی و بودجه جاری متوازن باشد. علاوه بر این به بودجه شرکت ها نیز توجه شده باشد. کما اینکه این توجه در این دولت به این بودجه ها هست و آقای رئیس جمهور به این نکته اشاره کردند که شرکت ها باید حساب پس بدهند و باید به گونه ای باشد که کاملاً رسیدگی شود. اینها حکایت از آینده مثبت است.
* شرایط اقتصادی بهتری در سال آینده خواهیم داشت
علاوه بر اینکه مناسبات ما با کشورهای همسایه رو به بهبود است. ارتباط ایران با روسیه، عراق، ترکیه و اخیراً با پاکستان (که گفتگوهایش در حال جریان است). اگر امکان مبادله تجاری بین ایران و پاکستان فراهم شود و همینطور در مورد سایر کشورهای همسایه و کشورهای عضو شانگهای. یقیناً وضعیت حکایت از این می کند که شرایط بهتری را در سال آینده خواهیم داشت. هم اقداماتی که دولت می‌کند نرخ تورم را کاهش خواهد داد و هم از نظر تأمین منابع برای فعالیت‌های اقتصادی شرایط بهتری خواهیم داشت. چون منابعی که در خارج قفل شده بود، برگشت می شود و علاوه بر این دولت اهتمام زیادی روی جهش تولید در داخل کشور و ظرفیت های خالی دارد تا بنگاه های تعطیل شده را فعال کند و این نوید می دهد که وضعیت ما بهبود پیدا می کند. چرا که مدیریت جهادی و مدیریت اقتصادی فعال به میدان آمده است.
* خاندوزی برنامه دوساله تحول اقتصادی خود را منتشر کند/دولت برنامه حداقل ۱۰ ساله اقتصادی ارائه دهد
فارس: بحث اصلاح ساختاری که کارشناسان اقتصادی بر آن تأکید دارند، مصادیقش چیست و آیا در اقدامات دولت و برنامه های دولت (انتقادی به دولت وارد است که برنامه مشخصی که دل فعالین اقتصادی را قرص کند، به وجود نیامده است) و اشاره کنید که اصلاحات ساختاری در این برنامه ها مشاهده می کنید؟
مصباحی مقدم: آقای خاندوزی وزیر اقتصاد اعلام کرد یک برنامه دو ساله برای تغییر و تحول شرایط اقتصادی تهیه کرده ایم و من استدعا دارم این برنامه را منتشر کنند. اگر این برنامه منتشر شود، لااقل کارشناسان می توانند نظر بدهند و بگویند که این برنامه را خوب ارزیابی می‌کنیم یا مناقشه داریم و یا ایراد و اشکال دارد و اکیداً توصیه می‌کنم که این برنامه را منتشر کنند. البته برنامه بلندمدت هم باید ارائه شود که منحصر به دو سال نباشد و چشم‌انداز بلندمدت‌تری (۱۰ ساله) داشته باشند.
* بانک توسعه اقتصادی شکل بگیرد
از مصادیق اصلاح ساختار می تواند اصلاح بودجه باشد که درآمدها و هزینه ها متوازن باشد و علاوه بر آن مسئله اتکا به نفت است. اتکا به نفت در شرایطی فرصت و در شرایطی تهدید است. در شرایطی که قیمت نفت رو به رشد است و عرضه نفت می‌تواند افزایش یابد، ای بسا فرصت تلقی شود. گرچه ضمن آن تهدید وجود دارد و تهدید بروز بیماری هلندی است که موجب می شود واردات انجام شود و احیاناً واردات انجام شده به قیمت ارزانتر موجب شود که تولیدات داخلی کاهش پیدا کند و متوقف شود و این تهدید است. اما در کوتاه‌مدت یک فرصت خواهد بود. بهترین راه این است که درآمد نفت کلاً از بودجه حذف شود. البته در یک بازه ۴-۵ ساله حذف شود اما بیشتر طول نکشد و بعد از ۵ سال شاهد باشیم که دلاری از دلارهای نفت وارد بودجه نمی‌شود. با دلار و یوروهای ناشی از فروش نفت باید چه کرد؟ سرمایه گذاری می کنیم و این سرمایه‌گذاری را در صندوق توسعه ملی ببریم. البته پیشنهاد راه‌اندازی بانک توسعه اقتصادی را دارم.
اگر بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران شکل بگیرد، هم منابع صندوق توسعه ملی و هم منابع بانک توسعه صادرات و هم درآمدهای جدیدی که از فروش نفت به صورت خام (نفت و گاز) به دست می آید. علاوه بر اینها، اصلاح ساختاری دیگر در قیمت های حامل انرژی (برق، بنزین، گاز، گازوئیل، مازوت و …. ) است که اگر این قیمت ها بنا باشد به وضعیت فعلی باشد، شاهد یک ناترازی جدی در دو عرصه خواهیم بود. یک عرصه ناترازی ناشی از توزیع ناعادلانه این منابع (یارانه پنهان) توزیع می‌شود و نتیجه دیگر مصرف بسیار بالایی است که داریم. روزانه نزدیک به یک میلیارد مترمکعب گاز تولید و مصرف می‌کنیم و اندکی از آن را به ترکیه و عراق صادر می کنیم. باید شاهد اقدامی از ناحیه دولت برای تغییر و تحول ساختار تولیدی کشور از جهت مصرف انرژی و ساختار مصرفی کشور از جهت مصرف خانوارها باشیم. اگر این اتفاق بیفتد شاهد صرفه جویی های بزرگ ملی خواهیم بود.
اخیراً وزارت نفت نسبت به مصرف گاز خانوارها فشار آورده است که اگر سطح مصرف را تا این حد ببرید، قیمت مطالبه گاز تصاعدی بالا می رود. بسیار کار خوبی است و باید رفتار مصرف کننده را اصلاح کنیم. معنای رفتار مصرف کننده این است که باید وسایل گرمایش و سرمایش را تغییر دهند. اگر تغییر ندهند، مقدار مصرف کاهش نمی‌یابد و اگر کاهش نیابد، باید هزینه زیادی صرف مصرف انرژی کنیم در حالی که توانیم صرفه جویی و صادر کنیم و نتیجه صادر کردن این است که ارز جدید به وجود می آید که به منابع مالی دولت اضافه می شود.
* دولت پرهزینه، بزرگ و پرخرج است و باید کارآمد شود
مسئله دیگر ساختار دولت است. دولت پرهزینه، بزرگ و پرخرج است. البته سیاستگذاری و قانونگذاری شده و در قانون‌های برنامه آمده است اما به آن عمل نشده است. در توصیه های رئیس جمهور می بینم که وقتی با مجموعه‌ها مواجه می شود می‌گوید با این حجم نیرو می خواهید این کار را انجام دهید؟ به سراغ کاهش نیروی انسانی بروید. نیروی انسانی را کم و کارآمد کنید و نیروهای تحصیل کرده استفاده کنید و به این وسیله ساختار نیروی انسانی دولت تازه و جوان، جدید با تخصص بالاتر شود که نتیجه آن کاهش هزینه هاست. نیروی انسانی انبوه در مجموعه ها وجود دارد و حتی در ایران خودرو و سایپا و… انباشت نیروی انسانی داریم در حالی که ثروتی نداریم.
به طور عمده تولید خودرو رباتیک شده است. وقتی این طور است باید نیروی انسانی کمتری داشته باشیم. یا بانک‌ها الکترونیک شده و ارتباط مردم با بانک‌ها به صورت مجازی است اما چرا باید تعداد شعب این تعداد باشد؟ هر سه هزار و ۶۰۰ ایرانی یک شعبه بانک دارد.
فارس: البته باید زمینه اشتغال فراهم شود
مصباحی مقدم: زمینه اشتغال در بخش خصوصی؛ همان سرمایه گذاری که گفته شد. بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران شکل بگیرد، منابع ارزی در آن بانک ریخته شود. پروژه های پیشران شکل بگیرد. در پالایش نفت و گاز و فرآوری مواد معدنی و امثالهم جاهایی است که باید از مدیران نسل جوان استفاده کنیم. بخش خصوصی و شهرک های صنعتی شکل بگیرد و به این وسیله خیل عظیم بیکاران نسل جوان شاغل بشوند و این مسئله نیازمند جدا کردن این منابع از دولت است و باید دولت را جمع و جور و چابک و کارآمد کرد و هر چقدر بخش خصوصی بزرگتر شود، مالیات بیشتری به دولت می‌دهد و بخش بزرگی از نیاز دولت با مالیات بخش خصوصی تأمین می شود. دولت نیازمند وضع نظام مالیاتی جدید هست. مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مجموع درآمد، که اگر این اتفاق بیفتد، نیاز دولت به نفت کاهش پیدا می کند و از طریق مالیات ها، ثروت های ثروتمندان که ثروت بالایی دارند، تعدیل می شود و شکاف طبقاتی در جامعه کاهش پیدا می کند. از طرفی تورم را اگر مهار کنیم و به طبقات کم درآمد جامعه و زیر خط فقر کمک برسانیم تا با اشتغال جوانان بالا و کمک های نقدی و کالایی و دادن کالاهای اساسی وضعیتشان بهبود یابد. در این صورت در آینده ای نه چندان دور شاهد برقراری عدالت در توسعه ثروت در جامعه هستیم.
* دولت انحصار واردات مواد اولیه خوراک دام و طیور را بشکند
فارس: اصلاح ارز ۴۲۰۰ تومانی به نظر می رسد از اصلاحات زیربنایی است که حساسیت دارد. حساسیت ها که مشکل ایجاد نکند و التهاب آفرین برای اقتصاد کشور نباشد، چیست؟
مصباحی مقدم: در جلسه ای که آقای رئیس جمهور برگزار کردند و کارشناسان اقتصادی را دعوت کرده بودند، پیشنهادی در این مورد داشتم. یکی از نکات این بود که در خصوص تأمین مواد اولیه خوراک دام و طیور، اولین کار که دولت می‌کند این است که انحصار را بشکند. الان در انحصار چند نفر است اگر نگوییم در انحصار یک نفر است. اجازه بدهد رقبایی برای واردات مواد اولیه وارد شوند که رقابت پدید آمده، قیمت را پائین می آورد. چون الان که حالت انحصار وجود دارد روش آنها این است که کشتی های حامل خوراک دام و طیور را در دریا نگه می دارند و می بینند که قیمت چطور است، اگر قیمت بالا می کشد، عرضه می کنند و اگر قیمت پائین می آید، عرضه نمی کنند. این به معنای منافع شخص و گروه اندک است که این انحصار باید شکسته شود. دوم اینکه باید کاری کنند که این کالاها که با ارز ۴۲۰۰ تومانی تأمین می شود، به نحوی به دست مصرف کننده نهایی برسد و با شبکه توزیعی که طراحی شده پیاده کنند.
* جامعه هدف تخصیص یارانه در سامانه رفاه ایرانیان مشخص شده است
جامعه هدف شناسایی شده است. وزارت رفاه در حال حاضر سامانه ای به نام «رفاه ایرانیان» ایجاد کرده که این سامانه رفاه می گوید که چه خانواده هایی نیاز به کمک دارند و چه خانواده هایی نیاز ندارند. این کمک ها به هدف اصابت می کند. هدفمند کردن یارانه ها این نیست که به فقیر و صغیر و کبیر یارانه بدهیم و هم از نظر تعداد گیرنده زیاد می شود و توزیع و ارزش آنچه توزیع می شود، کاهش می یابد. هم اینکه به هدف اصابت نمی‌کند.باید این کالاها به هدف اصابت کند و اگر این ترتیب داده شود که امکان پذیر است، رضایت مردم جلب می‌شود. یعنی اگر تفاوت قیمتی هم پیدا شد، مابه التفاوت قیمت را دولت می پردازد.
* حذف ارز ۴۲۰۰تومانی پس از کاهش تورم انجام شود
همچنین اگر می خواهند ارز ۴۲۰۰ را حذف کنند در آغاز کار دولت این کار انجام نشود. خواه یا ناخواه در آغاز کار دولت مردم منتظر وارد شدن شوک های قیمتی را ندارند. اگر چنین انتظاری نیست کاری کنیم نرخ تورم پائین بیاید و آن وقت بهتر می توان چنین خواسته و ایده ای را عملیاتی و اجرایی کرد و اوایل سال آینده اگر شرایط فراهم شد، این کار انجام شود.
همچنین این اقدام نباید به یک باره انجام شود. چطور قبلا ۲۷ قلم کالا بود و الان ۷ قلم کالا شده و ۲۰ قلم کالا را در دولت قبل، آرام حذف کردند، گرچه اثر خود را از نظر ثبات قیمت ها، در مجموعه داشته است اما شوک به بازار وارد نکرده است. برای اقلام باقیمانده نیز این مسئله رعایت شود. نسبت به گندم و دارو دست نگه دارند و نسبت به سایر موارد به صورت تدریجی و مورد به مورد که اثر کمتری دارد، حذف کنند و به گونه ای نباشد که شوک ایجاد کند.
فارس: بسیار ممنون از وقتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار دادید. اگر نکته پایانی هست بفرمایید.
مصباحی مقدم: توفیق دولت سیزدهم و اینکه بتواند رضایت عمومی مردم را جلب کند که بحمدالله تا الان هم اثرگذار بوده است را از خدا می خواهم.
انتهای پیام/