مثل کونته باش؛ تغییری برای فتح لیگ برتر! (عکس)
به گزارش “ورزش سه”، در فوتبال ایران عموما گرایش چندانی به استفاده از خلاقیت، تزریق شور و نشاط به سبک بازی و البته بروز شدن با تغییرات جهانی وجود ندارد. اغلب سرمربیان درگیر مسائلی خارج از حیطه و وظیفه کاری‌شان بوده و در شرایط نرمال نیز در مقابل تغییرات و خلاقیت مقاومت نشان می دهند. نسل جدید سرمربیان جوان از جمله یحیی گل محمدی، فرهاد مجیدی، جواد نکونام، محرم نویدکیا و … در سال های اخیر روی کار آمده و اغلب مورد استقبال افکار عمومی نیز قرار گرفته اند.
محرم نویدکیا در طول یک فصل و نیم حضور خود روی نیمکت سپاهان سرمربی آینده داری نشان داده و هواداران این تیم را به فتح لیگ برتر بعد از هفت سال امیدوار ساخته است. محرم نویدکیا در اولین فصل حضور خود در رختکن این تیم اصفهانی عملکردی فراتر از انتظار داشته و تیم او در شرایطی با کسب ۶۵ امتیاز پایین تر از پرسپولیس در رده دوم قرار گرفت که با این کارنامه در ۱۷ دوره از لیگ برتر می توانست قهرمانی را از آن خود کند.
امکانات سخت افزازی قوی، زمین تمرین باکیفیت، مدیریت حامی کادر فنی، شرایط مالی مساعد، پرداخت های سر وقت، استادیوم مرغوب و … عواملی از این دست، سپاهان را به صورت پیش فرض همیشه در بین مدعیان قهرمانی در فوتبال ایران قرار می دهد. اما سپاهان در دومین فصل حضور محرم نویدکیا روی نیمکت علیرغم حفظ شانس قهرمانی تا نیم فصل، هنوز دچار اشکالاتی در سبک بازی و نمایش خود بوده و سرمربی جوان این تیم می تواند با چاشنی خلاقیت و البته شجاعت ایجاد تغییر، در ادامه فصل تیمش را به مقام قهرمانی برساند.
اسکواد سپاهان احتمالا قوی ترین در لیگ برتر باشد و محرم نویدکیا از ابزار لازم برای تغییر سیستم و سوئیچ به ۲-۵-۳ به خوبی برخوردار است. سیستمی که در سال های اخیر و بعد از مدت ها رکود و بلا استفاده بودن، دوباره تبدیل به روش مورد علاقه بسیاری از مربیان بزرگ دنیا شده و مانند چند دهه قبل مورد استفاده قرار می گیرد.
جاناتان ویلسون، نویسنده کتاب وارونه کردن هرم، از کارلوس بیلاردو به عنوان پدر سیستم ۳-۵-۲ نام می برد. او ابتدا از این سیستم در تیم استودیانتس استفاده کرده و بعدها تیم آرژانتین هراس انگیز خود را نیز بر اساس آن بنا کرد. کارلوس بیلاردو سه دلیل برای استفاده از این روش در دهه ۸۰ میلادی داشت؛ ساختن تیمی حول استعداد دیگو مارادونا، استفاده از بیشتر مدافعان کناری متخصص خود در بخش هجومی و تبدیل کردن آنها به هافبک و در نهایت اعتقاد به استفاده از سه دفاع میانی برای مهار کردن هر خط حمله قدرتمندی در دنیای فوتبال. اما در سال های اخیر نیز مربیان بزرگی به احیای این سیستم پرداخته اند که سرآمد آنها آنتونیو کونته، سرمربی موفق و ایتالیایی است.
اما به نظر می رسد محرم نویدکیا نیز فرصت بسیار خوبی برای استفاده از این روش به چند دلیل دارد؛ محول شدن پست وینگ بک به امید نورافکن و دانیال اسماعیلی فرد می تواند تحول بزرگی در روش بازی سپاهان ایجاد کند. مهم ترین عامل پیاده سازی سیستم ۲-۵-۳ در اختیار داشتن مدافعان کناری سریع، خلاق و تکنیکی است و بی تردید هیچ تیمی در ایران مانند سپاهان این ابزار را در اختیار ندارد.
استفاده از نورافکن و اسماعیلی فر در پست مدافع کناری در سیستم های چهار دفاعه به وضوح عدم بهره گیری حداکثری از توانایی های این دو نفر محسوب می شود. ولو اینکه گل های دریافتی سپاهان در دیدار مقابل پرسپولیس و ذوب آهن و دو شکست این تیم نیز دقیقا از روی همین نقطه ضعف و جایگیری غلط مدافعان کناری در سیستم چهار دفاعه به ثمر رسید.
همچنین پیاده سازی روش ۲-۵-۳ به شدت به هافبک های خلاق و توپ نگهدار نیاز دارد. در این زمینه نیز سپاهان با در اختیار داشتن بازیکنانی چون سروش رفیعی، محمدرضا حسینی و فرشاد احمدزاده به خوبی می تواند این روش را اجرا کند. نکته بعدی در این سیستم وجود دو مهاجم هماهنگ و با روش بازی متفاوت و البته مکمل یکدیگر است. یکی از این دو مهاجم باید دونده، خلاق و تکنیکی بوده و با ایجاد عرض و فضا برای دیگری، سیستم دفاعی حریف را بی نظم سازد.
در این شرایط حضور همزمان سجاد شهباززاده و شهریار مغانلو در زمین احتمالا بی فایده است و زوج یکی از این دو سرزن به اضافه خلعتبری احتمالا می تواند گزینه مفیدتری باشد. همچنین مهاجم دوم در سیستم ۲-۵-۳ باید سرعتی، دونده و خلاق باشد و حتی محمدرضا حسینی و فرشاد احمدزاده نیز در این روش گزینه خوبی برای حضور در خط حمله محسوب می شود. زوج هایی چون دیگو کاستا- ادن هازارد در چلسی، روملو لوکاکو- لائوتارو مارتینز در اینتر یا کارلوس توز- میرکو ووچینیچ (فرناندو یورنته) احتمالا به خوبی منظورم را منتقل می کند.
همچنین استفاده از این روش نیاز به هافبک هایی خلاق، باهوش و با قابلیت حمل توپ دارد. سروش رفیعی، محمدرضا حسینی، یاسین سلمانی، فرشاد احمدزاده و … سپاهان از این حیث پرمهره ترین تیم لیگ برتر بوده و به راحتی قادر به استفاده از روش جذاب و هجومی ۲-۵-۳ خواهد بود.
اما محاسن این روش برای تیم نویدکیا، پرس شدید و از بالا و در واقع فعالیت همه بازیکنان تیم در هنگام دفاع کردن است. در حقیقت بسیاری از مربیان در هنگام دفاع و بازی کردن در مقابل تیم های قدرتمند، سیستم دیفالت خود را به ۲-۳-۵ تغییر می دهند. در این تغییر روش شلوغی و بالاتر بودن تعداد عناصر دفاعی نسبت به تیم حریف به شما برتری عددی داده و شانس شما برای رفع خطرات حریف را بیشتر می کند.
البه اجرای این روش به شدت به بازیکنانی دونده و مسئولیت پذیر در زمین نیاز دارد. دو مهاجم تیم باید با دوندگی فراوان پرس مدافعان کناری تیم حریف را از همین بالا آغاز کرده و اجازه اضافه شدن آنها به هجوم را ندهند. همچنین شلوغی وسط زمین احتمالا می تواند موجب سردرگمی بازیکنان خط میانی شما شود، پس هافبک های تیم باید با دقت و هوش بالا اجازه بی نظمی در پیاده سازی این روش را ندهند.
همچنین در روش ۲-۵-۳ نیاز به حداقل یک هافبک دفاعی تکل زن و جنگنده داریم که در هنگام دفاع به سه مدافع میانی کمک کرده و در واقع وزن دفاعی تیم را حفظ کند که احتمالا مسعود ریگی می تواند از عهده این نقش بربیاید.
گرت ساوت گیت، سرمربی تیم ملی انگلیس پیش از جام جهانی ۲۰۱۸ تصمیم به ریسک بزرگی گرفته و به یکباره سیستم تیمش را از سه دفاعه به چهار دفاعه تغییر داد. نتیجه این ریسک؟ منظم ترین انگلیس چند دهه اخیر و رقم خوردن بهترین نتایج تاریخ سه شیرها در نیم قرن گذشته.
سرمربی تیم ملی انگلیس در پاسخ به رسانه ها در خصوص این تغییرات گفت: “تغییر سیستم به ۲-۵-۳ دو حسن برای تیم ملی انگلیس دارد. اول اینکه گزینه های ارسال پاس در اولین فاز بازی سازی یعنی خط دفاعی نسبت به گذشته و سیستم چهار دفاعه بیشتر می شود و این یعنی مدافعان من فرصت بروز خلاقیت و بازی سازی بهتر و مفیدتری نسبت به گذشته دارند. همچنین مدافعان من عرض بیشتری از زمین را اشغال می کنند و بدین ترتیب پرس برای حریف دشوارتر می شود.”
در تیم تحت هدایت گرت ساوت گیت، جان استونز مهم ترین نقش را در پیاده سازی روش جدید ایفا می کرد. تحرک فراوان، درک از مختصات بازی و قدرت ارسال پاس این بازیکن باعث می شد او در مواقعی به میانه میدان آمده و به اریک دایر یا جوردن هندرسون در پرس هافبک های حریف کمک می کند. خیال استونز از بابت وظایف خط دفاعی نیز به علت حضور هری مگوایر و کایل واکر راحت بود و در حقیقت انگلیس اینگونه جلوتر پرس را با تعداد نفرات بالا آغاز کرده و به حریفان خود کمتر شانس نزدیک تر شدن به دروازه را می داد.
اما در حالت حمله، سیستم هجومی انگلیس به ۱-۳-۳-۳ یا ۳-۳-۱-۳ سوئیچ می شد. در واقع هافبک دفاعی سر جای خود مانده و جلوی سه مدافع قرار می گرفت. اما هافبک های چپ و راست به پشت خط میانی حریف نفوذ می کردند و وینگ بک ها نیز در حمله به آنها اضافه می شدند. اینگونه شانس ساختن لوزی در زمین حریف ایجاد می شد. همچنین رحیم استرلینگ نیز با تحرک فراوان به خط میانی و به خصوص هافبک های کناری اضافه می شد و فرشاد احمدزاده می تواند در سپاهان چنین نقشی را ایفا کند.
همچنین یکی از بهترین نمونه های اجرای موفق ۲-۵-۳، اینتر تحت هدایت آنتونیو کونته بود. به لطف مدافعان کناری سریع و چند کاره به نام های اشرف حکیمی و اشلی یانگ یا ایوان پریسیچ، اینتر فضای فراوانی در کناره ها داشت و در زمینه دفاعی نیز با استفاده از پنج مدافع، در بسته نگه داشتن دروازه نیز موفق عمل می کرد.
در مجموع می توان محاسن استفاده از این روش را اینگونه خلاصه کرد؛ بازی ترکیبی با پاس‌های کوتاه از مرکز، افزایش شانس ارسال پاس‌های عمودی و مستقیم به مهاجمان، برتری در دوئل های فردی توسط هافبک‌های کناری و امکان انتقال سریع و در نهایت استفاده از حداکثر عرض در زمین.
در واقع به نظر می رسد در حال حاضر در فوتبال ایران هیچ کسی به اندازه محرم نویدکیا از ابزار لازم برای استفاده از سیستم برخوردار نیست. در اختیار داشتن فول بک های تکنیکی و سریع، مهاجمان چندکاره، هافبک های توپ نگهدار و البته هافبک دفاعی سنتی، به او این اجازه را می دهد که از جنبه مدرن سیستم ۲-۵-۳ در ادامه فصل در لیگ برتر و البته لیگ قهرمانان آسیا بهره گیرد.
البته به نظر می رسد محرم نویدکیا علاوه بر این محسنات، دو چالش مهم برای تغییر سیستم بازی سپاهان در پیش دارد. سه مدافع در این سیستم عموما مدافعانی با ویژگی های سنتی بوده و باید سرزن، جنگنده و مستحکم باشند. در حال حاضر سپاهان از گولسیانی و عزت پورقاز در پست مدافع میانی بهره می برد و در صورت رجوع به سیستم سه دفاعه باید از بازیکنانی مانند نژادمهدی یا مهدی زاده بهره گیرد.
در واقع ممکن است عدم اعتماد محرم به بازیکنان ذخیره یکی از مشکلات او در اجرای این سیستم باشد. البته در هفته های اخیر نژادمهدی به ترکیب اصلی و پورقاز به نیمکت منتقل شده است. همچنین چالش دیگر این سرمربی جوان، نیمکت نشین شدن برخی نام های بزرگ در این سیستم است.
به عنوان مثال امکان بهره گیری همزمان از سجاد و شهریار وجود ندارد یا از خیل ستاره های هجومی این تیم یکی دو نفر باید نیمکت نشین شوند. بیرون گذاشتن ستاره ها از ترکیب و مدیریت رختکن کار آسانی برای هیچ کس در دنیا نیست و این نیز می تواند یکی از دلایل اصرار به استفاده از سیستم با چهار دفاع باشد.
ایجاد تنوع و خلاقیت در فوتبال ایران که بیشتر درگیر روزمرگی و مسائلی غیرفوتبالی است، شاید زودتر از کشورهای صاحب فوتبال جواب دهد و شاید نویدکیا و البته دیگر سرمربیان با ایجاد تغییراتی اینچنینی بتوانند موفقیت هایی متوالی را برای تیم خود تضمین کنند.
البته این نیازمند داشتن فاکتور جسارت و تمایل به پیشرفت در ارائه فوتبال مدرن و نزدیک به سطح اول جهان است و بی تردید هواداران حرفه ای فوتبال حداقل از نسل جدید سرمربیان مانند گل محمدی، نکونام، مجیدی، نویدکیا و … انتظار چنین شجاعتی را دارند. بعید است در طول دوران مربیگری نویدکیا شاهد حضور او روی نیمکت استقلال و پرسپولیس باشیم و این سپاهان فعلی احتمالا بهترین شانس او برای کسب موفقیت است؛ البته به شرط فاصله گرفتن از روزمرگی و در صورت داشتن میل به پیشرفت.
آریا فاطمی مقدم
بهترین فرصت برای موفقیت محرم نویدکیا فراهم شده؛ شاید یک تغییر سیستم شرایط را به کلی تغییر دهد.