جهاد به سبک فاطمه(س)
خبرگزاری فارس، یادداشت مهمان- محمّدرضا آرام، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع): تنها زنی که در قله الگوگیری برای زنان عالم تا روز قیامت است، حضرت زهرا(س) است؛ چرا که ایشان سرور و سالار زنان در دنیا و آخرت هستند. حضرت زهرا(س) تنها زنی هستند که در مقام عصمت هم‌ردیف سایر ائمه(ع) قرار دارند و هیچ زن دیگری در طول تاریخ همچون ایشان نبوده و نخواهد بود. لذا پرداختن به سیره حضرت فاطمه (س) برای تمام افراد، مخصوصاً بانوان حائز اهمیت است.
مقام معظم رهبری در خصوص جایگاه حضرت زهرا(س) در تبیین الگوی زن در اسلام می‌فرمایند: «این زندگی کوتاه هیجده‌ساله یا اندکی بیشترِ این حضرت، تجسّم عالی‌ترین مفاهیم انسانی و اسلامی در مورد زن است، که به اینها باید توجّه کرد. برخی از مفاهیم اسلامی مفاهیم اختصاصی است، مثل مادری، همسری، کدبانویی، تربیت فرزند؛ در همه‌ی اینها اوج قلّه‌ی تصوّر، حضرت فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) است» (بیانات در ارتباط تصویری با مداحان: ۱۳۹۹).
فاطمه(س) تربیت‌یافته مکتبی است که خانه‌داری را مایه شرافت و کرامت زن می‌داند و برای آن عزت و احترام قائل است. او خوب این گفته پدر را در خاطر دارد که «هرگاه زنی از روی مصلحت در خانه همسرش چیزی را جابجا کند، خداوند متعال به او نگاه می‌کند و کسی که خداوند متعال به او نگاه کند، عذاب نمی‌شود» (ابن بابویه، ۱۳۷۶: ۴۱۱؛ طوسی، ۱۴۱۴ق: ۶۱۸).
روزی پیامبر(ص) در میان جمعی سوال می‌کنند که «زن در چه زمانی به پروردگارش نزدیک‌تر است»؟ اما کسی نیست که پاسخ دهد و امیرالمومنین(ع) این سوال را از فاطمه(س) می‌پرسند که ایشان جواب می‌دهند: «أَنَّ أَدْنَى مَا تَکُونُ مِنْ رَبِّهَا أَنْ تَلْزَمَ قَعْرَ بَیْتِهَا» نزدیکترین حالتی که زن نسبت به پروردگارش دارد این است که در التزام به امور منزل (همسرداری و تربیت فرزند) دارد.
امیرالمومنین(ع) این پاسخ را به نقل از فاطمه(س) نزد پیامبر(ص) بازگو می‌کنند و پیامبر(ص) می‌فرمایند: «صَدَقَتْ إِنَّ فَاطِمَهَ بَضْعَهٌ مِنِّی عَلَیْهَا السَّلَامُ» (ابن اشعث، بی‌تا: ۹۵؛ راوندی کاشانی، بی‌تا: ۱۴). راست گفته؛ همانا فاطمه که سلام بر او باد، پاره تن من است.
او با علی(ع) کارهای خانه را تقسیم کرده بود؛ «امیرالمومنین(ع) مسئول تأمین هیزم و آب خانه و جاروی آن بودند، و حضرت زهرا(س) مسئول آرد کردن گندم‌ها، خمیر درست کردن و نان پختن بودند» (کلینی، ۱۴۰۷ق، ج۵: ۸۶).
درست است که فاطمه در مواقع حساس تاریخی -مانند ماجرای فدک، سقیفه و بیعت اجباری از امیرالمومنین(ع) برای خلیفه اوّل- مجبور به نقش‌آفرینی تاریخی و حضور در صحنه سیاست و دفاع از همسر می‌شد، امّا مهمترین شغل فاطمه(س) خانه‌داری بود و به این شغل افتخار می‌کرد. حسنین(ع) در پرتو خانه‌داری و تربیت این مادر است که سید جوانان اهل بهشت می‌شود.
عرب‌ها چه نام خوبی برای زن خانه‌دار گذاشته‌اند؛ او را «ربه البیت» یعنی مدیر و مدبر خانه می‌خوانند. آری! بیتی که در آن فاطمه «ربه البیت» باشد، اهل آن خانه، اهل البیت می‌شوند و لایق آیه تطهیر: «… إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرا» (الأحزاب : ۳۳). خدا فقط مى خواهد آلودگى را از اهل این خانه (خانه فاطمه) بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند. فاطمه(س) پایه‌گذار تمام «بیوتات صالحه» در عالم اسلام است.
امّا خانه‌ای که در آن، زن خانه سنگر خانه و خانواده را رها کند و اهل تبرّج و خودنمایی در برابر مردان کوچه و بازار باشد، آن زن مستحق مذمّت خدا و رسول(ص) می‌شود: «وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولى» (الأحزاب : ۳۳). و در خانه‌هایتان بنشینید و آرام گیرید (و بی‌حاجت و ضرورت از منزل بیرون نروید) و مانند دوره جاهلیت پیشین با آرایش و خود آرایی بیرون نیایید. این دسته از زنان همواره خانه‌داری و همسرداری را قربانی فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی خود کردند و آخر و عاقبت این دسته از زنان به راه انداختن جنگ جمل علیه همسر فاطمه(س) و کشتار هزاران تن از مسلمانان بود (ابن بابویه، ۱۳۹۵ق، ج۱: ۲۷).
آری! رها کردن تدبیر منزل، و پرداختن به تدبیر شهر‌ها و مُدن توسط زن، عین بی‌عقلی و کم‌خردی است (شریف‌الرضی، ۱۴۱۴ق: ۱۰۶). چرا که تدبیر منزل مقدمه تدبیر مدن است، و استاد و مدیر این عرصه «زن» است.
فاطمه(س) همسر کسی است که جهاد زن را اینگونه تعیین می‌کند: «جِهَادُ الْمَرْأَهِ حُسْنُ التَّبَعُّل» (کلینی، ۱۴۰۷ق، ج۵: ۹). جهاد زن، خوب شوهرداری کردن و اطاعت از همسر است. او فرزند پیامبری است که در همان ابتدای عقد به او در خصوص همسرش سفارش می‌کند: «لَا تَعْصِی لَهُ أَمْرا» (اربلی، ۱۳۸۱ق، ج۱: ۳۶۳) در هیچ کاری با علی(ع) مخالفت نکن.
وقتی عرصه جهاد و کار جهادی زن را در تعامل با همسر تعریف کنیم، فاطمه(س) موفق‌ترین زن جهادگر به حساب می‌آید. کارنامه قبولی این جهاد را شوهرش با این جمله امضا می‌کند: «نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَهِ اللَّهِ» (ابن شهر آشوب، ۱۳۷۹ق، ج۳: ۳۵۶) چه خوب همسری و همکاری است فاطمه در راه اطاعت از خدا. انگار اگر فاطمه(س) نبود، اطاعت خدا هم بر امیرالمومنین(ع) سخت می‌شد!
امیرالمومنین(ع) در شأن فاطمه زهراست که به خدا قسم یاد می‌کند: « و الله …لَا أَغْضَبَتْنِی وَ لَا عَصَتْ لِی أَمْراً وَ لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ عَنِّی الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَان» (اربلی، ۱۳۸۱ق، ج۱: ۳۶۳). به خدا سوگند هیچ‌وقت نشد که فاطمه(س) مرا عصبانی کند و در هیچ‌کاری از امر من سرپیچی نکرد و به راستی که هرگاه نگاهم به نگاهش می‌افتاد تمام همّ و غم‌های عالم از من دور می‌شد.
فاطمه(س) همیشه یار و غمخوار همسر است و شکایت و گلایه نزد همسر نمی‌برد. او حاضر نیست از جراحات حمله به خانه‌اش چیزی برای علی(ع) بگوید. وقتی مهاجمانی که به خانه‌اش هجوم آورده بودند، برای عوام‌فریبی به عیادتش آمده بودند، علی‌رغم اینکه مخالف حضورشان در خانه بود، اما پس از درخواست امیرالمومنین(ع) خانه را خانه او و خود را کنیز همسرش معرفی می‌کند (سلیم بن قیس هلالی، ۱۴۰۵ق، ج۲: ۸۶۹).
او به ما آموخت که مرد خوب برای همسرش «نوکر» و زن خوب برای همسر «کنیز» باید باشد. علی(ع) نوکر زهرا(س) و زهرا(س) کنیز علی(ع) بود.
منابع
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن على (۱۳۷۶)، الأمالی، چاپ ششم، تهران: کتابچی.
ابن بابویه، محمد بن على(۱۳۹۵ق)، کمال الدین و تمام النعمه، چاپ دوم، تهران: اسلامیه.
اربلی، علی بن عیسی (۱۳۸۱ق)، کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز: بنی هاشم.
شریف الرضی، محمد بن حسین(۱۴۱۴ق)، نهج البلاغه، قم: هجرت.
طوسى، محمد بن الحسن(۱۴۱۴ق)، الأمالی، قم: دارالثقافه.
کلینی، محمد بن یعقوب(۱۴۰۷ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
هلالى، سلیم بن قیس(۱۴۰۵ق)، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم: الهادی.
ابن اشعث، محمد بن محمد(بی‌تا)، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران: مکتبه النینوی الحدیثه.
راوندی کاشانی، فضل بن علی(بی‌تا)، النوادر، قم: دارالکتاب.
ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على(۱۳۷۹ق)، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم: علامه.
منابع الکترونیک
بیانات در ارتباط تصویری با مداحان: ۱۳۹۹، آخرین مشاهده در ۱ دی ۱۴۰۰:
https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1470#91900
انتهای پیام/