بی پرده با سخنگوی وزارت علوم/ از ماجرای فاضلی تا زنگ خطری در وزارت علوم
گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، عصر روز یک شنبه سوم بهمن ماه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه علی شمسی‌پور مشاور وزیر و سرپرست حوزه وزارتی با حفظ سمت، با حکم محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان سخنگوی وزارت علوم منصوب شد.
عصر روز چهارم اسفندماه قراری هماهنگ می‌کنیم تا بتوانیم درباره مباحث مطرح این روزهای وزارت علوم با وی به گفت‌وگو بنشینیم.
شمسی‌پور متولد سال ۱۳۵۷ و عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر است که مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در امور نخبگان، عضویت در شورای برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد استان تهران، دبیر کمیسیون علم و فناوری مجمع عالی بسیج، مدیرکل دفتر ترویج و گفتمان سازی نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی، مشاور ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور را در کارنامه کاری و اجرایی خود دارد.
وی در این گفت‌وگو بی‌پرده از ماجرای محمد فاضلی و آرش اباذری و چگونگی مرگ یا خودکشی جواد صفری در دانشگاه کاشان گفت. از سه محور اصلی مرجعیت علمی، حل مسائل جامعه و انسان سازی در برنامه‌های وزارت علوم خبر داد و راهکارهای رسیدن هر چه زودتر به این اهداف و در عین حال از زنگ خطری گفت که اگر دیر بجنبیم چه بسا سبب خروج اساتیدمان از کشور و تنزل جایگاه تولید علمی کشور خواهد شد.
شمسی پور در این گفت‌وگو از تغییر ۵۰ درصد روسای دانشگاه‌ها طی ماه‌های گذشته خبر داد و تاکید کرد که روسای دانشگاه‌هایی که انتخاب شدند، بصورت میانگین در تراز علمی بالایی قرار دارند.
همچنین از چگونگی بازگشایی حضوری دانشگاه‌ها در ترم آینده گفت و تسهیلات ویژه و خاصی که برای دانشجویان درنظر گرفته شده و تاکید کرد که کارکنان دانشگاه‌ها یاوران علمی هستند و باید حضورشان در اداره دانشگاه‌ها پررنگ‌تر شود.
گفت‌وگوی فارس با علی شمسی پور در زیر ارایه می‌شود:
فارس: از حاشیه‌ها شروع کنیم. دلیل اخراج آقای محمد فاضلی استاد علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی چه بود؟
شمسی پور: براساس آئین نامه‌های جذب و ضوابط جاری، تمدید قرارداد اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، این گونه است که عضو هیئت علمی پیمانی موظف است در یک بازه زمانی مشخص، شرایط تمدید فعالیت خود را از منظر عمومی، آموزشی و پژوهشی فراهم کند و در صورتی که عضو نتواند در پایان دوره پیمانی، امتیازات قانونی ادامه خدمت را کسب کند، قرارداد همکاری او با دانشگاه تمدید نمی‌شود.
آقای فاضلی به صورت پیمانی در دانشگاه شهید بهشتی فعالیت داشت و می‌بایست براساس آئین‌نامه‌های جذب در یک بازه زمانی مشخص، شرایط تمدید فعالیت خود را از منظر عمومی، آموزشی و پژوهشی فراهم می‌کرد، اما براساس آنچه مسئولان دانشگاه شهید بهشتی می‌گویند وی در پایان دوره پیمانی، امتیازات قانونی ادامه خدمت را کسب نکرده و بر همین اساس اعضای هیات جذب، تمدید همکاری او با دانشگاه را تائید نکردند.
نکته اول اینکه این مسئله اصلا جدید نیست و مربوط به این دولت نیست، این بحث و رصد عملکرد اساتید در تمام دانشگاه‌ها صورت می‌پذیرد، اختلاف آقای فاضلی با دانشگاه بود و ارتباطی به وزارت علوم نداشت و اصلا این به وزارت علوم هم نکشید.
آقای فاضلی باید قواعد و مقرراتی را رعایت می‌کردند که رعایت نکردند، وقتی استخدام دانشگاه می‌شویم باید چارچوب و ضوابطی رعایت شود که از نظر دانشگاه ایشان این ضوابط را رعایت نکردند، مسئولیت‌ها و پست‌های رسمی که خارج از دانشگاه می‌گرفتند را هماهنگ نمی‌کردند، برای گرفتن مسئولیت خارج از دانشگاه باید مجوز می‌گرفتند که ایشان مجوزهای لازم را کسب نکرده بودند و این تخلف مهم مد نظر دانشگاه قرار دارد.
ایشان نیروی پیمانی دانشگاه هستند و نیروهای پیمانی دانشگاه‌ها در هیئت اجرایی جذب مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و این روالی بوده که سال‌های سال هست و از قواعد استخدام اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌هاست.
متاسفانه عده‌ای مسئله را سیاسی جلوه دادند در حالی که اصلا سیاسی نیست، چرا که رئیس دانشگاه شهید بهشتی آقای دکتر نصیری قیداری رئیس منصوب دانشگاه در دولت قبل هستند و در این دولت هنوز رئیس جدیدی برای این دانشگاه انتخاب نشده است و افرادی که آقای فاضلی را می‌شناسند، می‌دانند که از نظر سیاسی این دو نفر در یک جناح سیاسی هستند. بنابراین قضیه برعکس است؛ اگر قرار بود کار سیاسی انجام شود، دانشگاه شهید بهشتی باید دکتر فاضلی را نگه می‌داشت.
هنوز عوض نشده و هنوز رئیس قبلی است و افرادی که این رئیس را می شناسند می دانند که هیچ اختلاف سیاسی بین آقای فاضلی و دکتر وجود ندارد
نکته بعدی اینکه سطح این مسئله از سطح دانشگاه بالاتر نیامده و به وزارتخانه نرسیده است، بنابراین شائبه اینکه این مسئله سیاسی باشد اشتباه است و برعکس افرادی که این موضوع را سیاسی کردند را اگر ببینید و درباره این موضوع اعلام موضع کردند و توئیت کردند، افرادی کاملا سیاسی هستند و علمی نیستند. این افراد سیاسی نمایی کردند و به دولت و وزارت علوم اتهام زدند.
موضوع آقای فاضلی در چارچوب و ضوابط ادامه خواهد یافت، ضوابط دانشگاه باید رعایت شود.
فارس: درباره دلیل اخراج آقای آرش اباذری هم می‌گویید.
شمسی پور: آقای اباذری از حدود سه سال پیش با گروه «فلسفه علم» دانشگاه شریف همکاری می‌کرد، این اواخر درخواست استخدام به‌عنوان عضو هیئت علمی این دانشگاه را داده بود،ایشان در فرآیند استخدام تایید نشدند، توجه داشته باشید که ایشان رابطه استخدامی با دانشگاه نداشت.
فارس: یعنی حق‌التدریس بود؟
شمسی پور: ببینید، بعضی از دانشگاه‌ها قبل از استخدام و پیمانی شدن با اساتید به صورت داخلی قرارداد می‌بندند و حقوق پرداخت می‌کنند تا فرایند زمان بر جذب هیات علمی طی شود، بعضی وقت‌ها هم به صورت حق التدریس این کار را می‌کنند، اینها هیچ کدام رابطه استخدامی ایجاد نمی‌کند تا زمانی که حکم استخدامی افراد صادر شود، بعد از صدور حکم است که رابطه استخدامی ایجاد می‌شود. در خصوص آقای اباذری، فرایند جذب ایشان مثل هزاران متقاضی دیگر به استخدام منجر نشد.
فارس: دلیل فوت یا خودکشی آقای جواد صفری در دانشگاه کاشان چه بود؟
شمسی پور: آقای صفری استاد بازنشسته گروه شیمی دانشگاه کاشان بودند، هفته‌ای یک تا دو بار برای امور پایان نامه‌های دانشجویان به دانشگاه مراجعه می‌کرد، دو هفته قبل از فوتش به دلیل سکته مغزی در بیمارستان بستری شده بود، روز چهارشنبه ۲۹ دی برای رسیدگی به پایان نامه یکی از دانشجویان به دانشگاه مراجعه می‌کند، اما به دلیل کسالت شدید با اورژانس به بیمارستان منتقل می‌شود که احیاء جواب نداده و فوت می‌کنند. خانواده ایشان اجازه کالبدشکافی نمی‌دهند و بدون تشخیص قطعی دفن می‌شوند. سکته یا خودکشی کردن ایشان در هاله‌ای از ابهام است.
بخشی از پاداش بازنشستگی ایشان در دولت قبل پرداخت شده و بخش دیگری مانده بود و ایشان بعضا پیگیر بود و دستور رئیس دانشگاه مبنی بر پرداخت مابقی پاداش هم موجود است.
فارس: اولویت‌های وزارت علوم در دولت سیزدهم چه مواردی است؟
شمسی پور: یک سری سیاست‌ها با ورود وزیر جدید در حوزه آموزش عالی در حال اجراست، اهدافی درنظر گرفته شده که بر اساس همان‌ها هم تدابیری درنظر گرفته شده است. سه محور اصلی مرجعیت علمی، حل مسائل جامعه و انسان سازی است و برای هر کدام هم سیاست‌هایی وجود دارد و در حال اجراست.
یکی از اهداف، حل مسائل کشور است که البته قبلا هم مورد نظر بوده اما با سیاست‌هایی قرار است که تقویت شود، یکی از اینها ایجاد فضایی است که بتوانیم از دانش تولید شده را مستقیما به مساله مورد نظر متصل کنیم. یکی از این موارد سیستم نان یا سامانه نظام ایده‌ها و نیازهاست، با این سامانه فضایی ایجاد می‌شود که همه مردم بتوانند وارد سامانه بشوند و نیازها را وارد کنند، این نیازها، بعضا نیازهای ملی هستند، اگر ما بتوانیم این نیازها را جمع آوری و جمع آوری بندی، می‌توانیم نقشه جامع نیازهای کشور را رسم کنیم.
در بحث مرجعیت علمی تقویت نشریات علمی به گونه‌ای که در دنیا بیشتر دیده شوند، در دستور کار است، یک راهکارهایی فکر شده که این نشریات نمایه بین المللی شوند و امتیازات ویژه‌ای هم برایشان درنظر گرفته شده و برای آنها کارگاه‌های آموزشی خاصی هم درنظر گرفته شده تا برای نمایه کردن نشریاتشان راهنمایی شوند. این اقدام باعث شیب افزاینده فوق‌العاده خوبی می‌شود.
فارس: رتبه فعلی تولید علم ایران در دنیا ۱۵ است، یعنی با این تدابیر پیش بینی شما برای ۴ سال آینده چه رتبه‌ای است؟
شمسی پور: سیاست‌های وزارت علوم بر این است که این رتبه بهتر شود و فکر می‌کنم اگر همه چیز خوب پیش رود این اتفاق می‌افتد اما اگر مسائلی هست که از دست ما خارج است، مثل بحث همسان سازی حقوق اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها.
فارس: بیشتر توضیح می‌دهید؟
شمسی پور: همسان سازی حقوق اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با حقوق اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های وزارت بهداشت در بودجه امسال پیش بینی شده بود و بر همین اساس سقف پرداختی اساتید ۳۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اعلام شد. مشکلات جدید بوجود آمده در پرداخت حقوق اعضای هیات علمی باعث ایجاد نگرانی‌هایی در دانشگاه‌ها و جامعه علمی کشور شده است. الان وضعیت به گونه‌ای پیش رفته که دانشگاه‌ها امکان پرداخت کامل حقوق اساتید را ندارند و شرایط برای اساتید سخت شده است و اگر چاره‌ای اندیشیده نشود ما در سال‌های آینده با مهاجرت اساتید نخبه دانشگاه رو به رو خواهیم بود، این مشکل حتی سبب کاهش شیب رشد علمی کشور می‌شود.
مشکل دیگر این قانون این است که با لحاظ این سقف، بخش عظیمی از اساتید چه کار کنند و چه کار نکنند، اختلافی در حقوقشان ایجاد نمی‌شود، یک استاد تمام دانشگاه می‌تواند با حداقل‌ها موظفی خود را پر کند و نیاز نیست کار دیگری انجام دهد، بنابراین استادی که کار می‌کند دیگر انگیزه‌ای برای کار ندارد.
در وزارت علوم سیاست‌هایی برای بهبود روند وجود دارد اما از طرف دیگر مشکلاتی هم هست که اگر حل نشود امکان پس رفت و گرفتار شیب منفی شدن دور از باور نیست و این زنگ خطری است که مسئولان مربوطه باید به آن توجه داشته باشند.
فارس: و تدبیر برای حل مشکلات جامعه چگونه است؟
شمسی پور: علم تولیدی باید نمودی در جامعه داشته باشد، از تنظیم برنامه هفتم کشور گرفته تا تنظیم قوانین و مقررات تا ساخت پیچ و خودکار و کاغذ، تمام مشکلات جامعه را باید دانشگاه حل کند یا دانشگاه به عنوان یک نهاد یا خروجی‌های دانشگاه.
فارس: تا الان که اینگونه نبوده.
شمسی پور: نمی‌توان منکر کارهایی که صورت پذیرفته شد، اما باید خیلی بهتر شویم، برای این کار چاره‌ای اندیشیده شده و تدابیری درنظر گرفته شده، مثل سامانه نان، مثل ایجاد یک معاونت فناوری. باید زنجیره‌های تولید علم از ایده تا تبدیل شدن به ثروت تکمیل شود، یکی از این زنجیره‌ها هم بحث مالکیت فکری در کشور است که مسئله داریم و باید حل شود و برای آن هم برنامه هست.
وزارت علوم در صدد این است که علاوه بر اینکه مرجعیت علمی را حفظ و تقویت کند از طرف دیگر بتواند زنجیره‌ها را به هم پیوند بدهد و حلقه‌های خالی را ایجاد و حلقه‌های ضعیف را تقویت کند. به نظر من این زنجیره‌ها همان نظام ملی نوآوری کشور هستند که باید از ابتدا تا انتها تشکیل شود، اگر یکی نباشد، به نتیجه نمی‌رسیم.
فارس: برنامه وزارت علوم در هدف سوم یعنی تربیت انسان طراز انقلاب اسلامی چیست؟
شمسی پور: وزارت علوم باید انسان‌هایی در طراز انقلاب اسلامی تربیت کند، در همه چیز، یک انسان با معدل بالاتر، چه در فرهنگ، چه در مهارت‌های کاری و علمی. برای این هدف هم طرح‌هایی وجود دارد و بحث‌هایی هست از جمله بحث‌های مهارتی و اینکه دانشجو از دانشگاه که خارج می شود، فقط تلنباری از اطلاعات نداشته باشد،ان هم اطلاعاتی که بعد از مدتی فراموش می‌شود، بلکه باید ماهر باشد و بتواند به کسب و کاری برسد و مشکلی را حل کند و با آموزه‌های خودش برای خودش ثروتی ایجاد کند.
از طرف دیگر باید در دانشگاه کار سیاسی انجام شود، رهبر انقلاب فرمودند خدا لعنت کند کسانی را که دانشگاه را از حالت سیاسی می‌خواهند، خارج کنند، این مسئله خیلی مهم است اما باید ملاحظات آن را هم درنظر گرفت که این مسئله به چه شکلی قرار است اتفاق بیفتد، دانشجویی که وارد دانشگاه می‌شود باید از جهت سیاسی هم تمرین کند، بتواند وارد تشکل‌های دانشجویی شود، با طرف مقابل بتواند حرف بزند، باید کار سیاسی و تشکیلاتی را تمرین کرده باشد، اگر تمرین نکند بیرون دانشگاه با اولین فشار تحت تاثیر قرار می‌گیرد چون تمرین نکرده با اولین برخورد در جامعه کار به زد و خورد می‌کشد چون تمرین نکرده است و نمی‌تواند حرف مخالف خودش را تحمل کند، دانشجو باید تحلیل سیاسی داشته باشد و روش‌های مقابله با مشکلات را بیاموزد.
فارس: انتصاب روسای دانشگاه‌ها چگونه است و چند درصد روسا تغییر کرده‌اند؟
شمسی پور: انتصابات در حال اجراست، ۵۰ درصد روسای دانشگاه‌ها تغییر کرده‌اند.
فارس: رویکرد انتصاب‌ها سیاسی است؟
شمسی پور: نمی‌توانیم بگوییم سیاسی نیست، وقتی مردم به یک عده‌ای رای می‌دهند توقع دارند تغییراتی هم در آن حوزه ایجاد شود و این تغییرات طبیعی است، نگاه صرفا سیاسی نیست، روسای دانشگاه‌هایی که انتخاب شدند، میانگین علمی بالایی دارند.
کمیته‌ای ۷ نفری با انتخاب وزیر علوم تشکیل شده تا انتصابات توسط وزیر راحت‌تر شود، توانمندی‌های مدیریتی و علمی، خصوصیات اخلاقی و رفتاری و همچنین مبانی اعتقادی از مهم‌ترین شاخص‌های انتصاب مدیران آموزش عالی کشور است
فارس: دلیل تبدیل مرکز قرآنی وزارت علوم به مرکز قرآنی و علوم انسانی چه بود؟
شمسی پور: توجه ویژه به علوم انسانی، ما مرکز قرآنی داشتیم که تبدیل به مرکز قرآنی و علوم انسانی شد، آقای وزیر یک مشاور در حوزه علوم انسانی نیز به طور خاص گذاشته‌اند و یکی از اتاق‌های فکر از ۱۵ اتاق فکر تعریف شده، درباره علوم انسانی است و به صورت خاص و ویژه به این گروه تحصیلی توجه می‌شود که به امید خدا از جهت ارتقاء علوم انسانی اتفاقات ویژه‌ای خواهد افتاد.
فارس: طبق مصوبه ستاد کرونا دانشگاه‌ها در ترم آینده باید کلاس‌های درس حضوری داشته باشند، وزارت علوم آمادگی لازم را دارد؟
شمسی پور: با توجه به تصمیم ستاد کرونا بازگشایی حضوری در ترم آینده اتفاق خواهد افتاد که البته دانشگاه‌ها مشکلاتی دارند که یکی از آنها بحث خوابگاه‌های دانشجویی است. اگر قرار باشد پرتکل‌ها رعایت شود، ظرفیت خوابگاهی کشور کمتر از نصف می‌شود و دانشگاه‌ها باید بتوانند جبران کنند چرا که ما نمی‌توانیم ناگهان خوابگاه بسازیم و شاید مجبور شویم که اجاره کنیم.
مشکل بعدی هم بحث تغذیه است، قیمت غذای دانشجویی نسبت به ۲ سال گذشته دو سه برابر شده و این در بودجه دانشگاه‌ها پیش بینی نشده است، بنابر این دانشگاه یا باید به دانشجوها غذا ندهد، یا اگر غذا می‌دهد گران بدهند یا دولت کمک ویژه داشته باشد یا اینکه کیفیت و مقدار غذا را کاهش یابد.
برای بازگشایی حضوری دانشگاه‌ها وزارت علوم تمهیدات و تسهیلاتی را درنظر گرفته است، یکی از آنها ابلاغیه جدید است که به زودی به دانشگاه‌ها می‌رسد، بر این اساس دانشجوها می‌توانند در شهر محل سکونت خود مهمان شوند و دانشگاه‌های مبدا و مقصد هم باید حداکثر همکاری را داشته باشند، با این اقدام هم ظرفیت خوابگاهی را تعدیل می‌شود، هم مشکلات تغذیه دانشجویی و تردد بین شهری کمتر می‌شود.
فارس: وزیر علوم بارها از کارکنان دانشگاه‌ها به عنوان یاوران علمی نام بردند، آیا برنامه یا تسهیلات ویژه‌ای برایشان درنظر گرفته شده است؟
شمسی پور: کارکنان دانشگاه‌ها یاوران علمی هستند، قرار است که نقش کارکنان در اداره دانشگاه‌ها بیشتر شود به این شکل که در شوراهای تصمیم‌گیری حتما حضور بیشتری داشته باشند، در آیین نامه‌ها و قواعد و قوانین هم باید به این موضوع توجه شود. کارکنان دانشگاه‌ها حق دارند در اداره دانشگاه کمک کنند و سهیم داشته باشند، تلاش می‌شود که این سهم دیده شود.
نکته بعدی حضور کارکنان در اتاق‌های فکر تشکیل شده در وزاتخانه است، تلاش می‌شود که تشکل‌ها و شوراهای صنفی کارکنان تقویت شود تا کارکنان با قالب‌های رسمی مطالبات خود را پیگیری کنند و کانال‌های رسمی به دانشگاه و مدیریت دانشگاه و وزارتخانه داشته باشند، ارزش دادن به این تشکل‌ها در قالب قانون جزء برنامه‌های وزارت علوم است و پیگیری می‌شود.
انتهای پیام/