نسخه سرور اینترنت را به واسطه ارتباطات موثر بین‌المللی به ایران آوردیم/ استناد به رتبه‌بندی‌های جهانی در کنار ارزیابی مردم از عملکرد و پیشرفت‌ها
به گزارش خبرنگار گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، به رسم هر ساله در آستانه دهه فجر و پیروزی انقلاب اسلامی، بررسی و بازخوانی وضعیت فعلی کشور و میزان پیشرفت های حاصل شده در سال های بعد از پیروزی انقلاب در دستور کار بخش های گوناگون کشور قرار می گیرد.
در برخی حوزه ها پیشرفت ها محسوس و برای مردم قابل لمس است و برخی از حوزه ها هم اساسا نوظهور و جدید هستند؛ مانند حوزه فناوری نوین از جمله فناوری اطلاعات و تا حدی فناوری های ارتباطات.
یکی از حوزه های فعالیت که این روزها به روند جهانی در همه کشورها تبدیل شده است و هر روز به ابعاد جدیدتری، تسری می یابد و نیاز به آن به صورت روزافزون احساس می شود، حوزه خدمات الکترونیکی و ارائه سرویس ها به صورت الکترونیکی به مردم است.
درباره اوضاع این خدمت نه چندان قدیمی در کشور و مقایسه وضعیت ارائه این سرویس در ایران با سایر کشورها با محمد خوانساری، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت وگو کرده ایم.
تاثیر برنامه های دقیق ارائه خدمات الکترونیکی را در سال های آینده در ارتقای رتبه جهانی می بینیم
فارس: در حوزه مسئولیت شما در بخش الکترونیکی شدن خدمات در کشور، چه دستاوردهایی داشته ایم و نسبت به کشورهای دیگر در چه وضعیتی هستیم؟
خوانساری: در دنیا کشورهای دیگر منتظر ما نمی شوند که ما پیشرفت کنیم؛ بلکه آنها هم در حال فعالیت هستند و به جلو حرکت می کنند. رقابت شدیدی که در رتبه بندی های جهانی وجود دارد.
باوجود تمام زحماتی که از قبل در کشور در این حوزه کشیده شده است؛ باید کار و خدمت به مردم را دو امدادی فرض کنیم. یعنی مسئولان قبلی کار کردن و مردم از این خدمات منتفع شدند و در ادامه اگر اشکال و کاستی در کار وجود دارد مسئولان بعدی باید آنها را را جبران کنند. ما در این جایگاه تکلیف پیدا کرده ایم که مسئولیت را تحویل بگیریم و کار را دنبال کنیم.
در نهایت با آنچه که تاکنون و پیش از این در حوزه ارائه خدمات الکترونیکی در کشور انجام شده است، طبق آنچه که در آخرین رتبه بندی EGDI مخفف E-Government Development Index آمده است در سال ۲۰۱۹ رتبه ایران در این رتبه بندی ۸۹ بین ۱۹۳ کشور بوده است. البته در سال قبل تر، یعنی سال ۲۰۱۸، ایران در جایگاه ۸۶ در بین ۱۹۳ کشور در این رتبه بندی قرار داشته است. یعنی طی یک سال، تنزل رتبه را در این شاخص جهانی داشته ایم. همچنین در سال های قبل تر از ۲۰۱۸ ایران در رتبه نامناسب تر و در جایگاه ۱۱۴ بوده است. یعنی در یک بازه زمانی رشدی را رقم زده ایم و در رتبه بندی در جایگاه بهتری قرار گرفتیم اما باز رشد متوقف شده است.
دلایل این موضوع را بررسی کرده ایم و دیده ایم که شاخص هایی که در این رتبه بندی جهانی قرار داده می شوند، الزاماً شاخص های کاملی نیستند. برای مثال برای EGDI یک پرسش نامه ۱۴۸ سوالی وجود دارد که سازمان فناوری اطلاعات ایران در زیر مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات متولی انجام و اجرای این پرسش نامه است. این سازمان در سال های گذشته این پرسش نامه را اجرا کرده است و امسال هم دوستان در دستور کار دارند که این پرسشنامه را انجام دهند.
سازمان فناوری اطلاعات ایران امسال هم پرسشنامه EGDI را انجام می دهد که تاثیر برنامه های دقیق برای بهبود وضعیت ارائه خدمات الکترونیکی را در سال های آینده در ارتقای رتبه کشور در این شاخص جهانی خواهیم دید
در حال حاضر برنامه های دقیقی را برای بهبود وضعیت ارائه خدمات الکترونیکی در دستور کار داریم که امیدواریم بتوانیم در سال های آینده تاثیر آنها را ببینیم و حداقل رتبه وضعیت کشور را در این شاخص ها ارتقا و بهبود دهیم.
شخص دیگری به نام شاخص EPAR مخفف European public assessment report وجود دارد که در سال ۲۰۲۰ در این رتبه بندی جهانی ایران رتبه ۱۱۸ از ۱۹۳ کشور را داشته است.
این شاخص ها عمدتا شاخص های فناورانه، شاخص های مربوط به دسترسی های مردم، شاخص های مرتبط با توسعه منابع انسانی، شاخص های مربوط به مشارکت مردم در ارائه خدمت و خدمت گیری توسط مردم هستند.
تهیه گزارش های اطلاعاتی از وضع موجود برای احصاء جایگاه جهانی کشور دقیق تر می شود
فارس: برخی از صاحب نظران و متخصصان می گویند که بخشی از جایگاه های ایران در رتبه بندی های جهانی متاثر از کاستی و کمبود در روش های گزارش گیری مناسب در کشور و ارائه نه چندان صحیح داده ها از کشور به نهادهای ارزیاب بین المللی است که در صورت اصلاح این رویه ها، جایگاه بالاتر و واقعی تری در رتبه بندی های جهانی برای ایران احصاء خواهد شد. در این باره چه نظری دارید؟
خوانساری: ما هم معتقدیم که برای اینکه بتوانیم این گزارش گیری ها را با کیفیت و صحیح انجام دهیم و اطلاعات دقیق تری تهیه کنیم باید جایگاه دولت و حاکمیت را در حوزه ارزیابی از جایگاه انجام دهنده و مجری ارزیابی به جایگاه سیاست گذار تغییر دهیم. زیرا در حال حاضر بخش خصوصی علاقمند در کشور وجود دارد که می تواند برای انجام این کار انگیزه داشته باشد و با لحاظ کردن شرایط استاندارد پرسشنامه ها را انجام دهد و ارزیابی کند.
از این رو تلاش حداکثری ما هم بر این است که هر چقدر که می توانیم برای تهیه گزارش های با کیفیت بهتر درعین اعمال ملاحظات قانونی از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم.
با برطرف کردن نقایص در نحوه گزارش گیری و تهیه گزارش های باکیفیت تر و دقیق تر، برای رسیدن به نتیجه بهتر در رتبه بندی های آتی جهانی تلاش می کنیم
به طور کلی می توان گفت که شاید یکی از دلایل عقب ماندگی ها در برخی از موضوع کلی کشور داریم (نه فقط بخش مربوط به فناوری و امور الکترونیکی) این است که نهادهای مسئول که وظیفه جمع آوری اطلاعات را داشتند همه اطلاعات در همه نهادها را گردآوری نکردند و اطلاعاتی از دست رفت که از نظرها دور ماند.
ان شالله در این دوره از ارزیابی ها این نقیصه را برطرف می کنیم تا شاهد نتیجه آن در رتبه بندی های آتی جهانی هم باشیم.
مطرح ترین شاخص های ارزیابی جهانی هم در دست بازنگری هستند
فارس: برخی از کارشناسان معتقدند که مقایسه وضعیت موجود با وضعیت پیش از پیروزی انقلاب چندان کارآمد نخواهد بود. حتی این موضوع تا حدی در حوزه ارتباطات هم وجود دارد و شاخص هایی مانند تعداد دایری تلفن ثابت و فیبرنوری کشیده شده، اعتبار گذشته را ندارد. به نظر شما در این باره ملاک چه نوع ارزیابی هایی می تواند کمک کند؟
خوانساری: بله؛ یکی از موضوعات مختص به حوزه فناوری، تغییرات سریع آن است که حتی در کارایی واقعی شاخص هایی که فقط چند سالی است در سطح دنیا ارائه شده اند هم تردید ایجاد شده است. برای مثال در حوزه ارزیابی دولت الکترونیکی شاخص IDI که مخفف inclusive development index است با تردید رو به رو شده است و دست اندکاران امر حدود چهار سال است که در حال ارزیابی و بازنگری شاخص های آن هستند تا آنها را تغییر دهند و شاخص کارآمدتر و به روز تر شود.
امروزه حتی در کارایی شاخص های مطرح جهانی مثل IDI و EGDI که کشورها را براساس معیارهایی رتبه بندی می کرد، تردید ایجاد شده و مجامع جهانی بهبود و به روز رسانی این شاخص ها را در دستور کار قرار داده اند
زیرا آن ها هم می گویند شاخصی که برای مثال نشان می دهد چه تعداد خط تلفن ثابت به کجا رفته است یا چه تعداد خط تلفن همراه وجود دارد یا حتی پهن باند کشور چقدر است، در این روزها دیگر شاخص مناسبی نیست و با توجه به تغییرات سریع فناوری در جهان، شاخص های بهتر و مناسب تری برای ارزیابی پیشرفت ها به ویژه در حوزه خدمات الکترونیکی کشورها باید وجود داشته باشد. از این رو در تلاش برای بهبود و به روز رسانی هر چه بیشتر شاخص های جهانی ارزیابی ها هستند.
حتی در همین حوزه خدمات دولت الکترونیکی هم شاخص معروف و شناخته شده EGDI که مخفف E-Government Development Index است، باز هم همین مسئله لزوم و ضرورت به روز شدن و بهبود شاخص وجود دارد.
استناد به رتبه بندی جهانی در کنار استفاده از ظرفیت مردم برای ارزیابی عملکرد و پیشرفت ها
فارس: بالاخره اگر بخواهیم ارزیابی ای از وضع موجود یا اندازه گیری پیشرفت ها داشته باشیم، چه ملاک هایی می تواند مطلوب باشد؟
خوانساری: ما بر اساس شاخص های بین المللی بخشی از اطلاعات مورد نیازمان را به دست می آوریم و این شاخص ها تا حدی به ما می گویند که در چه نقطه ای قرار داریم؛ اما در عین حال باید توجه داشته باشیم که باید نباید خودمان را محدود به این شاخص ها کنیم و صرفا به آنها متکی باشیم.
نکته مهم مورد نظر من این است که باید بر حسب شرایط و امکاناتی که در حال حاضر در کشور داریم، وضعیت را بررسی کنیم. برای مثال برای ارزیابی جایگاه کشور در زمینه خدمات الکترونیکی، در کنار اینکه آمارهای جهانی وضعیت ما را نشان می دهند، همین پنجره واحد یا single-window خدمات دولت الکترونیک به طور شفاف و دقیق نشان می دهد که توانسته ایم خدمت را در کدام نقطه ثابت به دست مردم برسانیم. نشان می دهد که در این کار موفق بوده ایم یا خیر؟ یا به چه میزان موفق عمل کرده ایم. در این فرآیند یک point of service (نقطه سرویس) وجود دارد که سرنوشت و وضعیت سرویس به طور روشن قابل احصاء و مشاهده است.
اگرچه رتبه بندی ها و آمارهای جهانی وضعیت کشور در مقیاس جهانی را نشان می دهند اما از ظرفیت مردم برای برای ارزیابی وضع کشور نباید غافل شد
اگر به این مدل برای ارتقا وضعیت موجود در حوزه سرویس های الکترونیکی، توجه کنیم قاعدتاً باید چارچوب ارزیابی های خود را به سمت همه گیری بیشتر این پنجره واحد خدمات ببریم و در مسیر هدایت و تشویق افراد و مسوولانی که این پنجره واحد را به راه انداخته اند و برای کاربردی کردن آن تلاش کردند برویم تا دیگر مسئولین مربوط هم تشویق شوند و به سمت این کار بیایند؛ در ادامه کار مردم و کاربران هم تشویق خواهند شد که به سمت استفاده از این کاربردها بروند.
در کنار روش اول برای ارزیابی وضع موجود، روش دوم استفاده از ظرفیت خود مردم برای برای ارزیابی است. زیرا در نهایت مردم این کاربردها را ارزیابی خواهند کرد و نظر مردم نشان می دهد که جایگاه اسمی ما در رتبه بندی های جهانی، چقدر کاربردی و عملی است و در عمل چقدر توانسته به سرویس دهی به مردم منتج شود.
هر کس که مدعی است کاری در جهت ارائه خدمت دولت و ارائه سرویس به مردم انجام داده است، باید اقدامش سرانجام در جایی دیده شود و مردم بالاخره یک جایی باید ثمره آن اقدام را ببینند. دقیقا می توانیم در همان جایی که مردم می توانند سرویس را ببینند ارزیابی کنیم. برای ارزیابی دیگر نیاز نیست که حتما ۱۰ سازمان درگیر و مربوط را بررسی کنیم، ۱۰ مرحله فرایند را طی کنیم و همه آن فرآیندها را ارزیابی کنیم تا ببینیم کار درست انجام شده است یا خیر.
سیاست های حضور در عرصه های بین المللی ICT در مرکز ملی فضای مجازی در دست تدوین است
فارس: یکی از موضوعاتی که در حوزه فناوری اطلاعات با توجه به ذات مشارکتی، شبکه ای و ارتباطی این حوزه، با اهمیت است، ارتباطات موثر بین المللی کشور و مشارکت فعال در مجامع بین المللی با هدف استفاده از ظرفیت های جهانی به نفع منافع ملی در بزنگاه ها و شرایط حساس است.
خوانساری: از سال های قبل ارتباطاتی خوبی را با مجامع بین المللی داشته ایم و برای حفظ منافع کشور و تحت چارچوب سیاست های اعلامی کشور و وزارت امور خارجه از هیچ اقدامی برای حضور موثرتر در مجامع بین المللی دریغ نمی کنیم.
در معاونت راهبردی و امور بین الملل وزارت ارتباطات، موضوع ارتباطات بین المللی و حضور در مجامع جهانی به صورت متمرکز دنبال می شود
هم اکنون هم مرکز ملی فضای مجازی در ذیل شورای عالی فضای مجازی در حال تدوین و اعلام برنامه های سیاستی در حوزه ارتباطات بین المللی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است. ما هم سیاست هایی که این مرکز در حوزه ارتباطات بین المللی در دست تدوین دارد را دنبال می کنیم و قطعاً باید روی این سیاست ها برنامه های اجرایی تدوین کنیم.
همچنین در معاونت راهبردی و امور بین الملل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، موضوع ارتباطات بین المللی و حضور در مجامع جهانی به صورت متمرکز دنبال می شود. ما هم در سازمان فناوری اطلاعات ایران اقدامات مان در زمینه حضور موثر در مجامع و نشست های بین المللی مرتبط با فناوری اطلاعات در سطح جهانی را با کمک این معاونت جلو می بریم.
به واسطه ارتباطات موثر بین المللی نسخه ای از سرور اینترنت را به ایران آوردیم
فارس: برای مثال از وقتی که فشار تحریم های آمریکا علیه ایران بیشتر شده است، کاربران سوال می کنند که در این شرایط ایران با سازمان های تاثیرگذار جهانی و پر اهمیت در حوزه فناوری، مثل آیکن که عقبه ای آمریکایی دارند چه ارتباطی و چگونه می تواند ارتباط داشته باشد؟
خوانساری: باید به یاد داشته باشیم برای مثال با سازمان مثل سازمان آیکن از قبل ارتباطاتی وجود داشته است. همچنان که قبل تر با همان شرایط کشور، میرور (نسخه ای شبیه به کپی) از سرورهای آیکن را به کشور آورده ایم و از این به بعد هم با دنبال کردن سیاست‌های مرکز ملی فضای مجازی در بخش ارتباطات بین المللی، تعاملات خوبی با جهان خواهیم داشت.
در سال ۹۴ معاون وزیر ارتباطات از طریق مذاکره در اجلاس جهانی WSIS (جامعه اطلاعاتی) امتیاز آوردن یک کپی از سرورهای اینترنت را از ICANN گرفت
آیکن یا ICANN مخفف Internet Corporation for Assigned Names and Numbers سازمان بین المللی نظارت بر اسامی، دامنه ها و ارقام ثبت شده اینترنت است. در سال ۹۴، معاون وزیر ارتباطات از طریق مذاکره در اجلاس جهانی WSIS (جامعه اطلاعاتی) امتیاز آوردن یک کپی از سرورهای اینترنت را از ICANN گرفت و به این ترتیب یک کپی از سرورهای جهانی اینترنت به ایران انتقال پیدا کرد.
انتهای پیام/