دیدنی های نجف آباد؛ شهر کبوترهای ایران
نجف آباد شهری تاریخی که توسط شیخ بهایی در حوالی اصفهان تاسیس شد. در گذشته دیدن کبوترها بر فراز آسمان نشانی از نزدیک شدن به این شهر بود.
نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۰ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۲۲ به‌روزرسانی شده است.
نجف آباد یکی از شهرهای پرجمعیت استان اصفهان است. این شهر در دشت وسیعی در میان کوه‌ها در ۲۷ کیلومتری غرب اصفهان واقع شده است. گفته می‌شود با تدبیر شیخ بهایی بخشی از ذخایر پول حکومتی در زمان شاه عباس صفوی برای تاسیس این شهر استفاده شد. این شهر در ارتفاع ۱,۶۶۵ متری از سطح دریا در میان بلندی‌ها قرار گرفته است. آب و هوای این منطقه معتدل است و تنها رودخانه آن، رود مرغاب است که در نزدیکی روستای جوزدان به زاینده‌رود می‌ریزد.
با توجه به شنی بودن زمین و کمبود آب‌های سطحی در این منطقه، جاذبه طبیعی بسیاری در آن دیده نمی‌شود؛ با اینحال ارتفاعات مهم‌ترین جاذبه طبیعی این منطقه محسوب می‌شود که مورد توجه و استقبال کوهنوردان قرار گرفته است. از نظر آثار تاریخی، نجف آباد اهمیت بالایی دارد و بیشتر این بناهای تاریخی برجای مانده، متعلق به دوره قاجار است. از نجف آباد به‌عنوان شهر کبوترها و کبوتر خانه‌ها نیز یاد می‌کنند.
عکس: See Iran
ابوالقاسم پاینده در کتاب قدمگاه خود داستان تاسیس نجف آباد را این‌گونه می‌نویسد:
بیرون شهر معجزه رخ داده بود، چند شتر که با بارهای سنگین از سکه‌های نقره شاه عباس، به راه نجف می‌رفت، پنج فرسنگی پایتخت (اصفهان) در یک دره وسیع ریگی و میان دو رشته‌کوه، خفتند و دیگر برنخاستند. تلاش شتربانان بی‌‌اثر بود. یک روز و دو روز گذشت. شتران هنوز خفته بودند. کاروانسالار درمانده شد و به پایتخت خبر داد. همان شب شیخ بهایی مشاور و محرم شاه امام خفته در نجف را به خواب دید که فرمود شتران را رها کنید و اموال را همان جا صرف کنید که صلاح کار همین است و بنایی به نام من بسازید که چنین خواسته‌ام. اراده امام انجام شد. آب آنجا نبود. از راه دور آوردند. در آن ریگزار بنا و صحن و ضریح و گنبدی ساختند با دو باغ در دو سو.
این شهر به‌دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، نزدیکی به اصفهان و قرارگیری در مسیر خوزستان و عراق؛ موقعیت سیاسی و موقعیت نظامی در زمان شاه عباس صفوی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. صنعت چاقوسازی، زودپزسازی و کارد و چنگال‌سازی در نجف آباد احتمالا از همان دوران در این شهر رایج شده است، چراکه شاه عباس این مکان را قورخانه (مرکز اسلحه) و محل سکونت کارگران اسلحه‌سازی قرار داده بود.
جهانگردان بسیاری از نجف آباد در سفرنامه‌های خود یاد کرده‌اند. آندره زیگفرید در کتاب روح ملت‌ها در مورد بی‌نظمی حاکم بر اصول شهرسازی ایران از معماری این شهر سخن می‌گوید:
فقط شهر نجف آباد را از این قانون مستثنی دیدم، اول دفعه که آنجا رفتم تصور کردم شهر قدیم را یک‌سره کوبیده‌اند و خیابان‌بندی و کوچه‌سازی را از نو پایه‌ریزی کرده‌اند؛ ولی متوجه شدم معماری نجف آباد از ابتدا همین‌گونه شکل گرفته است. مساجد و میدان‌های نجف آباد تنها محلی است که با فکر نادر به وجود آمده و دارای نظم و قاعده‌ای است.
برج‌های دوقلوی صفا
عکس: پایگاه خبری شورای اسلامی شهر نجف آباد
برج‌های دوقلوی صفا، کبوترخانه‌ای دوقلو با پلانی مستطیل شکل است که از برج‌های نادر و منحصر‌به‌فرد به شمار می‌رود. هر گردشگری که در گذشته قصد سفر به این شهر را داشت، از پرواز کبوترهای بی‌شمار در بالای این منطقه، متوجه می‌شد که به نجف آباد نزدیک شده است. متاسفانه در حال حاضر این کبوترخانه‌ها دیگر استفاده نمی‌شود و بسیاری از آن‌ها تخریب شده‌اند. نجف آباد به‌دلیل اینکه یکی از باغ‌شهرهای بزرگ ایران بوده، جهت تولید محصولات کشاورزی نیاز به کود داشته که توسط همین کبوترخانه‌ها تولید می‌شد. سالانه از هر برج حدود هفت تن کود جمع‌آوری می‌شد. مادام دیولافوا، باستان‌شناس فرانسوی درباره ایجاد این کبوترخانه‌ها نوشته است:
طریقه دیگری هم برای فراهم کردن کود وجود دارد. مالکین در اطراف شهر اصفهان در دهکده‌ها برج‌های بزرگ و متعددی برای کبوتران صحرایی ساخته‌اند. کبوتر به‌قدری در اصفهان و شهرهای اطراف آن زیاد است که شخص تازه‌‌وارد تصور می‌کند که تمام اهالی از گوشت کبوتر تغذیه می‌کنند؛ ولی این‌طور نیست. این حیوان دعوت شده است که اجتماعی تشکیل دهد و بیشتر در برج بماند و فضولاتی در آن بریزد و فضله کبوتر چون با خاک خرابه‌ها مخلوط شود، برای پرورش خربزه و هندوانه معروف اصفهان مناسب است.
آدرس: نجف‌آباد خیابان شریعتی، جنب کوچه صفاارگ شیخ بهایی
عکس: نگارخانه شهر فرنگ
ارگ شیخ بایی یک مجموعه تفریحی در نجف آباد است
برج‌های جوی خارون یا ارگ شیخ بهایی در جنوب شهر واقع شده است که هفت برج کبوتر منفرد دارد. این برج‌ها به ارتفاع تقریبا ۱۴ متر با دیوار کاه‌گلی بلندی به هم متصل شده‌اند. تقسیم‌بندی برج‌ها در زوایا و اضلاع دیوارها به‌علاوه سردر ورودی بنا که به‌وسیله هشتی و اتاق‌هایی در بالا، پایین و زیرزمین، ورودی به ارگ را ممکن می‌سازد، از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد معماری آن محسوب می‌شود. این کبوترخانه‌ها بخشی از هویت تاریخی شهر نجف آباد به شمار می‌روند. این ارگ بزرگ‌ترین مجموعه تفریحی در غرب استان اصفهان است که در حصار باغی به مساحت سه هزار متر مربع واقع شده است. هم‌اکنون از این ارگ با عنوان مجموعه تاریخی و فرهنگی شیخ بهایی در گردشگری استفاده می‌شود.
آدرس: جنوب شرقی شهر نجف آباد، محله جوی خارون، بهارستان (مشاهده در نقشه)کاروانسراهای هسنیجه و جلوگیر
عکس: See Iran
کاروانسراهای هسنیجه و جلوگیر، دو کاروانسرای برجای مانده از عصر صفوی هستند که در مسیر شمال به جنوب قرار گرفته و اهمیت بسیاری به‌عنوان استراحتگاه داشته‌اند. این دو کاروان‌سرا همچنین از لحاظ معماری نیز ویژگی‌های بی‌نظیری دارند.
آدرس: نجف‌آباد خنداب، دهقعصارخانه آقا
عکس: عباس پوستین‌دوز، خبرگزاری مهر
عصارخانه آقا اولین و قدیمی‌ترین عصارخانه شهر در مرکز بازار است که تنها فضای تیر خانه آن باقی مانده است. دو پاچال، دو تیر بزرگ و یک سنگ آسیاب با کتیبه‌ای به خط استاد محمد حسن الاحامی در آن وجود دارد.
آدرس: نجف‌آباد، بازار، خیابان ۱۷ شهریورپارک ملی قمیشلو
عکس: See Iran
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو از مناطق حفاظت‌شده جهان محسوب می‌شود که ۱۵۰ سال پیش ظل‌السلطان پسر بزرگ ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان قمیشلو را به‌عنوان قرق و شکارگاه اختصاصی اعلام و حتی از چرای دام در این منطقه جلوگیری کرد. اقلیم این منطقه نیمه‌خشک بیابانی است و از ارتفاعات و دشت تشکیل شده است. باغ قمیشلو در مجاورت قلعه تاریخی قمیشلو، تماشای آهوی ایرانی و قوچ و میش از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری این پارک ملی به شمار می‌روند. پارک ملی قمیشلو علاوه بر آثار تاریخی و فرهنگی که در خود دارد، دارای تنوع و تراکم حیات‌وحش، جوامع و رویشگاه‌های متنوع و شانس دیدن حیات وحش ویژه و چشم‌اندازهای زیبای کوهستانی و دشتی نیز است.
آدرس: اصفهان، ۴۵ کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان (مشاهده در نقشه)خانه تاریخی نوریان
عکس: پایگاه خبری شورای اسلامی شهر نجف آباد
خانه تاریخی نوریان اولین مکتب خانه علومو از جاهای دیدنی نجف آباد محسوب می‌شود که که شامل بخش اصلی دارای شاه‌نشین و بخش خلوت کناری در شرق آن است. خانه نوریان از خانه‌های تاریخی متعلق به اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول بوده و مساحت آن ۱,۱۶۳ متر مربع است. ورود به خانه از طریق هشتی بزرگی در ورودی اصلی امکان‌پذیر است که با پیچشی شرقی و متناسب با معماری بومی ایران، دسترسی به حیاط اصلی بخش مرکزی خانه را فراهم می‌کند.
آدرس: نجف‌آباد خیابان خواجه نصیرطوسی، خیابان منتظری جنوبی، نرسیده به خیابان گلبهار (مشاهده در نقشه)خانه مهرپرور
عکس: پایگاه خبری شورای اسلامی شهر نجف آباد
خانه مهرپرور متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی اول است که دو جبهه اصلی شمالی و جنوبی دارد. هم‌اکنون موزه مردم‌شناسی شهر نجف آباد در این خانه تاریخی قرار دارد.
آدرس: نجف‌آباد ،خیابان امام خمینی، کوچه شهید باستانی (مشاهده در نقشه)
اگر تا‌کنون تجربه سفر به نجف آباد را داشته‌اید، خاطرات خود را با ما و مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.
پرسش‌های متداولنجف آباد کجاست؟نجف آباد یکی از شهرهای پرجمعیت استان اصفهان است که در ۲۷ کیلومتری غرب شهر اصفهان قرار دارد.نجف آباد چگونه تاسیس شد؟گفته می‌شود با تدبیر شیخ بهایی بخشی از ذخایر پول حکومتی در زمان شاه عباس صفوی برای تاسیس این شهر استفاده شد.ارتفاع نجف آباد چقدر است؟۱,۶۶۵ متر از سطح دریالقب نجف آباد چیست؟شهر کبوترها