درمان سرطان تخمدان و روده بزرگ موش‌ها در چند روز
درمان جدید برای سرطان روده بزرگ یا کولورکتال و سرطان تخمدان در دانشگاه تگزاس، سرطان را در اکثر موش‌ها طی شش روز درمان کرده است.
نوعی جدید از آزمایش‌های دانشمندان درزمینه‌ی درمان سرطان نتایج چشمگیری را در موش‌ها در پی داشته است: ریشه‌کن کردن سرطان تخمدان و سرطان روده‌ی بزرگ در مراحل پیشرفته در حیوانات طی مدت شش روز. چنین نتیجه‌ای از یک کار پژوهشی، مفید و مختصر به‌نظر می‌رسد؛ اما در این مقاله به جزئیات بیشتر پیرامون کار این گروه علمی می‌پردازیم.
در همین ابتدا باید روشن کنیم که اندکی برای هیجان‌زده شدن زود است. درمان جدید تاکنون فقط روی موش‌ها آزمایش شده است. بااین‌حال، نشانه‌های اولیه، امیدوارکننده هستند و ممکن است آزمایش‌های بالینی روی انسان تا پایان سال میلادی جاری (انتهای پاییز ۱۴۰۱ خورشیدی) به جریان بیفتد.
این درمان بر دانه‌های کوچکی استوار است که به‌منزله‌ی کارخانه‌ی دارو یا drug factory داخل بدن عمل می‌کنند. دانه‌ها در بدن موجود مبتلا به سرطان (در اینجا موش‌ها) کاشته می‌شود و دوزهای پیوسته و بالا از ماده‌ای به‌نام اینترلوکین ۲ (IL2) را به بدن می‌رسانند. اینترلوکین۲ ترکیبی طبیعی است که از گلبول‌های سفید خون به‌منظور مبارزه با سرطان بهره برده و به‌تعبیری آن‌ها را در این مسیر به خدمت می‌گیرد. امید ویسه، مهندس زیستی از دانشگاه رایس در تگزاس می‌گوید:
ما [فرایند را] فقط یک بار اجرا می‌کنیم، اما کارخانه‌های دارو هر روز دوزهای دارو را در جایی که لازم است تا زمانی که سرطان از بین برود، تولید می‌کنند.
[در طی آزمایش‌ها] هر بار که دوز صحیح را تعیین کردیم و دریافتیم که به چند کارخانه نیاز داریم، در ادامه توانستیم تومورها را در ۱۰۰ درصد حیوانات مبتلا به سرطان تخمدان و در هفت حیوان از هشت حیوان مبتلا به سرطان کولورکتال [روده بزرگ] ریشه کن کنیم.
کارخانه‌ی داروی دانه‌مانند که توسط آماندا نش (سمت چپ) و امید ویسه ابداع شده است (تصویر از جف فیتلو/دانشگاه رایس)
اینترلوکین۲ عضو گروهی از پروتئین‌های محرک سیستم ایمنی به نام سیتوکین‌ها است. اگرچه سیتوکین‌ها قبلاً در درمان سرطان ملانوما و کارسینوم کلیه هم استفاده شده‌اند، اما مشکل یا چالش اصلی پیش روی دانشمندان به عوارض جانبی حاصله از هدایت سیتوکین‌ها در مبارزه‌ی مؤثر با تومورها مربوط می‌شود. به انجام رساندن درست چنین روندی در عین اجتناب از سطوح بالا و خطرناک التهاب منتهی به عوارض جانبی چشمگیر در سایر نقاط بدن بیمار، چالش‌برانگیز است.
در این مطالعه، دانه‌ها درون صفاق یا روده‌بند (پوششی کیسه‌مانند در اطراف روده‌ها، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های شکمی) قرار داده شدند. چنین ابتکاری داروها را قادر می‌سازد تا به‌طور خاص بتوانند فقط سرطان را بدون فشار بر بدن بیمار از نظر حجمی یا وزنی، مورد هدف قرار دهند.
مقاله‌ی مرتبط:علت تشخیص درمان و پیشگیری از سرطان پوست
دوز اینترلوکین۲ داده‌شده توسط این کارخانه‌های داروسازی اگر ازطریق قطره‌ی IV (تزریق درون وریدی) به بدن داده شود، بسیار سمی خواهد بود. ولی همان دوز در روش اخیر به‌طور مناسبی کارآمد است؛ زیرا غلظت‌های بالای دارو تنها روی تومور متمرکز شده است و به سایر نقاط بدن آسیب خاصی نمی‌رساند. براساس آزمایش‌ها، غلظت پروتئین واردشده به بدن در سایر نقاط بدن حدود ۳۰ برابر کمتر از نواحی نزدیک تومور است.
هر دانه دارای یک سلول بیرونی ساخته‌شده از هیدروژل است که از سلول‌های تولید‌کننده‌ی سیتوکین محافظت کرده و آن‌ها را دربرابر حمله محفوظ نگه می‌دارد. این دانه‌ها توسط سیستم ایمنی اطراف به‌عنوان اجسام خارجی شناخته می‌شوند؛ اما نه به‌عنوان تهدید فوری. همین امر آن‌ها را قادر می‌سازد تا بتوانند مأموریت خود را انجام دهند. در ادامه می‌توان آن‌ها را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که به‌طور خودکار خاموش شوند. ویسه توضیح می‌دهد:
ما واکنش‌های بدن به جسم خارجی را به‌طور ایمن و قوی دریافتیم و جریان سیتوکین از کپسول‌ها را در طی ۳۰ روز قطع کردیم. همچنین نشان دادیم که می‌توانیم با خیال راحت دوره‌ی دوم درمانی را در صورت لزوم در کلینیک انجام دهیم.
به گفته‌ی محققان، دانه‌های کارخانه‌ی دارو به‌طور بالقوه می‌توانند برای درمان سرطان‌های ایجادشده در سایر نقاط بدن هم مورد استفاده قرار گیرند؛ به شرط وجود پوشش مناسبی که بتواند آن‌ها را در خود جای دهد؛ همانند آنچه که در ناحیه‌ی شکم صورت گرفت. از طرفی می‌توان این دانه‌ها را برای ارائه‌ی انواع مختلف دارو بهینه کرد. به‌باور پژوهشگران، این سیستم هم انعطاف‌پذیر و هم نوآورانه است.
مقاله‌ی مرتبط:سرطان: علائم، تشخیص و درمان
نکته‌ی امیدوارکننده‌ی دیگر این است که داروهای به‌کارگرفته‌شده در طی این درمان‌ها، پیش از این به‌عنوان داروهایی ایمن برای استفاده در آزمایش‌های بالینی تأیید شده‌اند و همین امر روند را تسریع می‌بخشد. درمان نهایی بایستی دارای خاصیت تهاجمی کم و روال اجرای شسته‌ورفته‌ای باشد. امیر جزائری، استاد انکولوژی و تولیدمثل زنان در دانشگاه تگزاس می‌گوید:
ما در این مطالعه نشان دادیم که کارخانه‌های دارو امکان تحویل موضعی قابل تنظیم اینترلوکین۲ و ریشه کنی تومورها را در چند مدل از موش‌ها فراهم می‌کنند که بسیار هیجان انگیز است. همین امر پایه‌ی منطقی مستحکمی را برای آزمایش‌های بالینی فراهم می‌کند.
این تحقیق در Science Advances منتشر شده است.