با تکیه بر غریزه و شهود نمی‌توان فیلمساز موفقی شد
وحیداله موسوی، مدرس دانشگاه صداوسیما و مترجم کتاب «موسیقی و صدا در فیلم تجربی» درباره آخرین وضعیت ترجمه این کتاب به خبرنگار سینمایی خبرگزاری فارس گفت: نسخه اولیه ترجمه به اتمام رسیده است و ان‌شاءالله به زودی نسخه نهایی آن آماده خواهد شد. تلاش برای وفاداری به متن مبدأ، توجه به مقتضیات زبان مقصد و اجتناب از پیچیده‌سازی متن از چالش‌های پیش روی هر مترجمی است. از دلایل تأخیر در تحویل متن، لزوم فاصله گرفتن از نسخه اولیه ترجمه، موجود نبودن برخی نمونه فیلم‌های مورد بحث در کتاب برای بازبینی دقیق و نیز جستجو و تحقیق درباره برخی اصطلاحات تخصصی موسیقی بود که در متن استفاده شده‌اند.
وی توضیح داد: نویسندگان این کتاب می‌کوشند به پرسش‌های مهمی پاسخ بدهند. پرسش‌هایی همچون چگونه تجربه‌گرایی صوتی باعث تحریف و مخدوش شدن تصویر می‌شود؟ نقش موسیقی در محیط‌های زیبایی‌شناسی، متفاوت از محیط‌های شکل‌گرفته در فیلم جریان اصلی چیست؟ آیا می‌توان در حوزه فیلم تجربی، نوعی یکپارچگی یا فقدان آن را در کاربست صوت و موسیقی را شناسایی کرد؟ آیا فیلم‌های تجربی حاشیه‌های صوتی نوآورانه‌ای دارند؟ آیا با چینش متمایز موسیقی در تقابل، یا همراه با تصویر، بافتی آوانگارد شکل می‌گیرد؟ آیا این پرسش‌ها موجب شکل‌گیری تعریفی از فیلم تجربی می‌شوند؟
این مترجم درباره انتخاب این کتاب برای ترجمه هم گفت: نویسندگان این کتاب موشکافانه به تحلیل ویژگی‌های صوتی در فیلم‌های چند هنرمند خلاق و نوآور می‌پردازند. یکی از نویسندگان به تحلیل فیلم‌های آوانگارد لهستان پرداخته، دیگری حاشیه‌های صوتی انتزاعی در فیلم‌های انیمیشن نورمن مک‌لارن را تحلیل کرده است. نویسندگان دیگر به روابط چندگانه و متفاوت حاشیه‌های صوتی و تصویری، تصادم مفهومی صوت و تصویر، ترانه‌های توده‌پسند در فیلم تجربی، جای‌گذاری موسیقی در مستندهای آموزشی تجربی و فیلم‌های کلاژیافته تجربی در کارهای لیز رودز، والتر روتمن، استن برکیج، جان اسمیث، شانتال اکرمن و جولیان برایان و دیگران توجه کرده‌اند.
موسوی افزود: ایده یافتن و ترجمه این کتاب ابتدا از سوی سیدجواد میرهاشمی مدیر انتشارات انجمن سینمای جوانان ایران مطرح شد. سپس، چندین کتاب معرفی شد و از میان آن کتاب‌ها، این کتاب را انتخاب کرد که البته تصمیم به‌جایی بود، زیرا خلاء بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد.
* با تکیه بر غریزه و شهود نمی‌توان فیلمساز موفقی شد
وی در ادامه مورد رابطه تصویر و صدا توضیح داد: اگر جای‌گذاری موسیقی در راستا یا در مخالفت با تصاویر را در نظر بگیریم، فعال‌سازی این حس‌ها چشمگیرتر خواهد شد. در آثار فیلمسازانی که در این کتاب مورد بحث قرار می‌گیرند، موسیقی غالباً برای ترویج نوعی فاصله‌گذاری برشتی به‌کار رفته است. اصوات یا موسیقی مورد استفاده این فیلمسازها تصاویر را به پرسش می‌گیرند و با همگاه‌سازی یا گسست افراطی، امر سمعی‌بصری، شکافی ایجاد می‌کنند و مخاطب را به چالش می‌گیرند. تقریباً در تک‌تک فصل‌های این مجموعه، فرآیندهای دیدن و شنیدن حاصل این شکاف مورد کنکاش قرار گرفته است.
وی درباره تأثیر رویکرد حمایتی انجمن از موضوع «ژانر» بر تنوع تولیدات حوزه فیلم کوتاه هم گفت: بدون تردید، پایبندی به قراردادهای ژانر نه‌تنها نقش مثبتی در مهارکردن زیاده‌روی‌ها و عنان‌گسیختگی‌ها دارد، بلکه به شکل‌گیری عرصه‌ای پویا و بالنده و به رابطه پویا و چندسویه‌ای بین مخاطب، اثر هنری، هنرمند و سرمایه‌گذار منجر می‌شود. از سوی دیگر، اگرچه ژانرها، پاردایم‌ها یا قراردادهایی دارند، جایگزین‌ها و روش‌های گوناگون و متنوعی برای مولفان هم فراهم می‌کنند. این برداشت که قواعد ژانر مترادف با کلیشه‌ها یا قالب‌های پیش‌بینی‌پذیر و تک‌بعدی‌اند، اشتباه است.
این مترجم که سابقه داوری در همایش مطالعات فیلم کوتاه را در کارنامه خود دارد، درباره جایگاه پژوهش در فیلم کوتاه و تأثیر اقداماتی همچون برگزاری همایش و چاپ کتاب در رفع مشکلات این حوزه هم تأکید کرد: صرفاً با تکیه بر غریزه و شهود نمی‌توان فیلمساز موفقی شد، چه در سینمای جریان اصلی، چه در فیلم کوتاه تجربی یا غیرتجربی. در مورد یادگیری تکنیک‌ها بدون تفکر خلاقانه و دانش نظری نیز همین‌طور. هنگامی که مطالعه و یادگیری مستمر جایی در زندگی هرروزه فیلمساز ندارد، قطعاً توقع ساخت کارهای ماندگار و تفکربرانگیز نیز منتفی است. با برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و انتشار کتاب‌های تخصصی می‌توان زیرساخت‌های تولید و تربیت نیروهای فرهنگی را فراهم کرد.
به گزارش فارس، «موسیقی و صدا در فیلم تجربی» نوشته هالی راجرز استاد ارشد رشته موسیقی در دانشگاه گلداسمیت لندن و جرمی بارام دانشیار رشته موسیقی در دانشگاه سوری انگلیس است.
انتهای پیام/ ت ۱۶۹