داروی دیابت در کارآزمایی بالینی مرحله سوم موجب کاهش وزن چشمگیر شرکت‌کنندگان شد
داروی دیابتی که به‌تازگی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده تأیید شده، در کارآزمایی بالینی کاهش وزن بی‌سابقه‌ای را در پی داشته است.
براساس مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله‌ی The New England Journal of Medicine منتشر شد، دارویی که اخیراً برای درمان دیابت تأیید شده است و در کارآزمایی بالینی مرحله سوم اثرات آن روی وزن افراد چاق و افراد دارای اضافه وزن درحال آزمایش بود، موجب کاهش وزن قابل‌توجه و پایدار شد.
تیرزپاتید که توسط شرکت داروسازی آمریکایی ایلای لی‌لی اند کامپنی (Lilly) ساخته شده است، به شکل تزریق زیرجلدی یک بار در هفته تجویز می‌شود. این دارو در ابتدا برای درمان دیابت نوع دو ساخته شد.
درحالی‌که تیرزپاتید هنوز به‌منظور کاهش وزن توصیه نشده است، به‌نظر می‌رسد که با تقلید از اثرات هورمون‌های طبیعی به نام اینکرتین‌ها موجب کاهش وزن نیز می‌شود. این هورمون‌ها پس از غذا خوردن، قند خون را کاهش می‌دهند و فرایندهای متابولیک مرتبط با هضم غذا را نیز تنظیم می‌کنند.
به‌گفته‌ی پژوهشگران، جراحی چاقی به کاهش وزن ۲۵ تا ۳۰ درصدی طی یک تا دو سال منجر می‌شود، درحالی‌که در مطالعه حاضر، کمی بیش از ۳۶ درصد از شرکت‌کنندگان که به‌طور هفتگی ۱۵ میلی‌گرم داروی مذکور را دریافت کردند، به کاهش وزن ۲۵ درصدی یا بیشتر دست پیدا کردند. بنابراین، تأثیر دارو مشابه تأثیر ناشی از جراحی تهاجمی است.
تیرزپاتید که با نام تجاری مونجارو به فروش می‌رسد، ۱۳ می امسال برای درمان دیابت نوع دو ازسوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده تأیید شد. این دارو ترکیبی مصنوعی از دو اینکرتین خاص به نام‌های GLP-1 (پپتید شبه گلوکاگون ۱) و GIP (پپتید انسولینوتروپیک وابسته به گلوکز) است.
هورمون GLP-1 اساس داروی ضددیابت سماگلوتید است که سال ۲۰۲۱ به‌عنوان داروی کاهش وزن در ایالات متحده تأیید شد. این تأیید به پشتوانه نتایجی صورت گرفت که برای کاهش وزن تحول‌آفرین توصیف شد، اما به‌نظر می‌رسد فرمولاسیون تیرزپاتید (به‌خاطر اضافه کردن GIP) اثربخشی بیشتری داشته باشد.
در کارآزمایی بالینی درحال انجام SURMOUNT-1 که اثرات تیرزپاتید را بررسی می‌کند، پژوهشگران ۲۵۳۹ شرکت‌کننده را وارد مطالعه کردند که یا چاق بودند یا اضافه وزن داشتند (همراه یک همبودی مرتبط با وزن اما بدون دیابت نوع دو). شرکت‌کنندگان تیرزپاتید یا دارونما را طی مدت ۷۲ هفته دریافت کردند و همراه آن تحت حمایت بودند تا رژیم غذایی کم‌کالری و افزایش سطح فعالیت بدنی را دنبال کنند.
مقاله‌های مرتبط:چگونه زهر مارمولک الهام‌بخش ساخت داروی کاهش وزن شد؟شناسایی واریانت‌های ژنی محافظت‌کننده دربرابر چاقیآیا نوشیدن آب به کاهش وزن کمک می‌کند؟
تیرزپاتید در قالب یکی از سه دوز متفاوت (۵، ۱۰ یا ۱۵ میلی‌گرم به شکل تزریق هفتگی) تجویز شد، اما وزن هر سه گروه به‌طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرد. در بالاترین دوز (۱۵ میلی‌گرم)، شرکت‌کنندکان به‌طور متوسط ۲۲٫۵ درصد از وزن بدن (۲۴ کیلوگرم) خود را از دست دادند. وزن افرادی که دوز ۱۰ میلی‌گرم را دریافت می‌کردند، ۲۱٫۴ درصد (۲۲ کیلوگرم) کاهش پیدا کرد و گروه ۵ میلی‌گرم شاهد کاهش ۱۶ درصد از وزن بدن خود (۱۶ کیلوگرم) بودند.
درمقابل، گروه دارونما فقط ۲٫۴ درصد از وزن بدن خود را از دست دادند (۲ کیلوگرم). پیش‌از‌این، در کارآزمایی‌های کاهش وزن سماگلوتید، به‌طور متوسط ۱۷ درصد کاهش وزن مشاهده شده بود. جف امیک، پزشک تحقیقات بالینی و معاون توسعه محصول در شرکت لی‌لی گفت: «تیرزپاتید اولین داروی تحقیقاتی است که در مطالعه مرحله سوم به‌طور متوسط موجب کاهش بیش از ۲۰ درصد از وزن می‌شود.»
البته تیرزپاتید با عوارضی نیز همراه است. درحالی‌که به‌نظر می‌رسد نتایج متوسط کاهش وزن کمی بهتر از درمان با سماگلوتید و تقریباً مشابه کاهش وزنی باشد که بیماران طی جراحی چاقی ممکن است انتظار داشته باشند، برخی از شرکت‌کنندگانی که تیرزپاتید را دریافت کردند، عوارض جانبی را تجربه کردند.
بسته به مقدار دارو، تا یک‌سوم از گروهی که تیرزپاتید را دریافت می‌کردند، دچار تهوع شدند، درحالی‌که اسهال نیز نسبتاً شایع بود (در ۱۸٫۷ تا ۲۳ درصد از شرکت‌کنندگان). برخی افراد همچنین دچار استفراغ و یبوست شدند. البته درصد کمی از شرکت‌کنندگان به دلیل این اثرات از مطالعه خارج شدند.
با فرض اینکه نتایج کارآزمایی‌ها سازمان غذا و دارو را متقاعد کند تا این دارو را برای بیماران کاهش وزن نیز تأیید کند، یکی دیگر از موانع احتمالی برای مصرف‌کنندگان مسئله قیمت خواهد بود.
هزینه سماگلوتید که به‌عنوان داروی کاهش وزن با نام تجاری ویگووی توسط شرکت داروسازی دانمارکی نوو نوردیسک به فروش می‌رسد، بیش از ۱۳۰۰ دلار در ماه می‌شود و بیماران بسیار کمی می‌توانند چنین داروی گرانی را بخرند؛ خصوصاً که داروهایی نظیر این دارو به‌ندرت تحت پوشش بیمه سلامت قرار می‌گیرند. اواخر ماه می، سخنگوی شرکت لی‌لی تأیید کرد که قیمت مونجارو بدون توجه به دوز، ۹۷۴٫۳۳ دلار در هفته خواهد بود.
جدا از بحث اقتصادی، نتایج چشمگیر داروهایی مانند تیرزپاتید نشان می‌دهد که به‌زودی می‌توانیم درمان چاقی را متحول کنیم. به‌گفته‌ی پژوهشگران، اگر بتوانیم این وعده را محقق کنیم و دسترسی عادلانه به نسل جدید داروهای چاقی را تضمین کنیم، می‌توانیم سلامت میلیون‌ها فرد در سراسر جهان را بهبود بخشیم. اسکات کاهان، مدیر مرکز ملی وزن و سلامتی در واشنگتن می‌گوید:
همان‌طور که نحوه مدیریت کلسترول و بیماری قلبی با ساخت داروهای استاتین متحول شد و همچنین داروهای ضد رتروویروسی نحوه مدیریت HIV را تغییر دادند، توسعه داروهایی مانند تیرزپاتید می‌تواند تغییری اساسی در درمان چاقی ایجاد کند.
این مطالعه در مجله NEJM منتشر شده است.