تلاش‌های این روزهای ایران برای حل سیاسی بحران یمن و پایان محاصره این کشور
به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، موضوع یمن و رفع محاصره غیرانسانی مردم این کشور و برقراری آتش بس و توقف جنگ از جمله مواردی بوده که از بعد از تهاجم نظامی ائتلاف به سرکردگی عربستان سعودی و محاصره زمینی، هوایی و دریایی یمن در ششم فروردین ماه ۱۳۹۴ همواره در دستورکار جمهوری اسلامی ایران بوده است. از ارائه طرح چهار ماده‌ای شامل آتش بس فوری، تسریع در ارسال کمک‌های انسانی و رفع محاصره ظالمانه و انجام گفت‌وگوها بین همه گروه‌های یمنی و تشکیل دولت فراگیر ملی تا رایزنی‌ها با دیگر کشورها و پیگیری این موضوع در مجامع بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و تأکید بر خاتمه تجاوزات و محاصره یمن و این تلاش‌ها همچنان نیز در حال انجام است.
تهاجم نظامی به یمن در این مدت خسارات و تلفات زیادی را به همراه داشته و منجر به تخریب زیرساخت‌های این کشور شده است. در آخرین آماری که وزارت بهداشت یمن پنجم شهریور ارائه کرد، تاکنون ۱۵۴۸۳ غیرنظامی یمنی در حملات ائتلاف سعودی شهید و ۳۱۵۹۸ نفر مجروح شده‌اند و ۲۵ درصد قربانیان از زنان و کودکان هستند. ۱۶۲ مرکز بهداشتی به صورت کامل و ۳۷۳ مرکز به صورت جزئی تخریب شده است. ۶۶ نفر از اعضای کادر درمان طی بمباران مستقیم ائتلاف متجاوز به شهادت رسیده‌اند و ۷۹ آمبولانس از بین رفته و ائتلاف همچنان از پرداخت حقوق کادر درمان و کارمندان بخش دولتی خودداری می‌کند. محاصره باعث افزایش سوء تغذیه شده و ۶۳۲ هزار کودک زیر پنج سال و ۱.۵ زن باردار و شیرده از سوءتغذیه رنج می‌برند. در این مدت۴۰ هزار و ۳۲۰ زن باردار و ۱۰۳ هزار و ۶۸۰ کودک فوت کرده‌اند. (اینجا بخوانید)
در هفت سالی که گذشت مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها بر این نکته تأکید کردند که طرح چهار ماده‌ای برای حل سیاسی بحران یمن همچنان روی میز است. جمهوری اسلامی ایران به کرات بر مخالفت با جنگ در هر نقطه‌ای از جهان تأکید کرده و بارها خواستار رفع محاصره غیرانسانی یمن شده است. در همین خصوص نیز حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ۳۰ تیر ماه سال جاری در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره اقدامات ایران در حوزه مقاومت بیان کرد: در تحولات منطقه حداقل در یک دهه اخیر، جمهوری اسلامی ایران همیشه در قسمت خوب تحولات منطقه بوده است. نقش سازنده آن در کمک به ثبات و امنیت و دولت سازی در عراق، نقش سازنده ایران در کمک به تحولات سوریه و جلوگیری از پیروزی و حاکمیت تروریسم تکفیری و داعش بر سوریه و همچنین نقش ایران برای اینکه جنگ علیه یمن از طریق مسالمت آمیز حل و فصل شود. ایران اولین کشوری بود که از آغاز جنگ در یمن اعلام کرد که راه‌حل در یمن صرفا سیاسی است و همه تلاش ایران بر این متمرکز شد تا به نقطه‌ای رسیدیم که همگان اعتراف دارند این جنگ بی فایده‌ای است و باید از مسیر سیاسی مسائل حل و فصل شود.
وزیر خارجه گفت: ما علاوه بر مناسبات دوجانبه‌ای که با تک تک این کشورهای حوزه مقاومت داریم و آنها در چارچوب استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی خودشان، ما این کشورها را متحدان خود می‌دانیم و بر هیچ کس پوشیده نیست که ما برای کمک به متحدان در مبارزه با تروریسم و کمک به امنیت منطقه تلاش می‌کنیم. (اینجا بخوانید)
علاوه بر رایزنی‌هایی که وزیر امور خارجه با همتایان خود در این زمینه انجام داده و می‌دهد، موضوع یمن یکی از دستورکارهای پیگیری «علی اصغر خاجی» مشاور ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی است. آنچنان که در یک ماه اخیر و در پی تمدید آتش بس دو ماهه بر دامنه این رایزنی‌ها و تلاش‌ها افزوده شده است.
روابط عمومی وزارت امور خارجه نیز چندی پیش در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگار خبرگزاری فارس اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران هیچگاه تلاش‌های خود را به منظور کاهش آلام مردم یمن متوقف نکرده و این روند ادامه خواهد داشت. (اینجا بخوانید)
در همین خصوص «پتروزللا» نماینده ویژه وزارت خارجه ایتالیا در امور یمن و افغانستان دوم مرداد ماه با علی اصغر خاجی دیدار و دو طرف در خصوص آخرین تحولات مربوط به بحران یمن و روند صلح در این کشور گفتوگو کردند. خاجی در این دیدار ضمن تشریح تلاش‌های میانجی‌گرانه و انساندوستانه جمهوری اسلامی ایران در پایان دادن به جنگ تحمیلی علیه مردم بی دفاع و مظلوم یمن و همچنین برقراری یک آتش بس و صلح عادلانه، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران از ابتدا بر این باور بود که بحران یمن راه‌حل نظامی نداشته و حل این بحران بایستی از طریق گفت‌وگوهای سیاسی یمنی – یمنی انجام شود. جمهوری اسلامی ایران از هرگونه آتش بس و ابتکار صلحی که منجر به پایان دادن به رنج و آلام مردم یمن و برقرای صلح و امنیت پایدار شود، حمایت می‌کند. (جزییات بیشتر)
دو روز بعد (چهارم مرداد ماه) خاجی در گفت‌وگوی تلفنی با محمد عبدالسلام مذاکره کننده ارشد دولت نجات ملی یمن ضمن ابراز خرسندی از استمرار روند آتش بس در یمن ابراز امیدواری کرد مقاومت مردم یمن به رفع محاصره ظالمانه و دستیابی به توافق صلح عادلانه و پایدار بینجامد.
در همین خصوص نیز ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه (+) دهم مرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره آتش بس در یمن بیان کرد: موضع ما درباره جنگ ظالمانه علیه یمن روشن بود و معتقد هستیم این جنگ نباید شکل می‌گرفت و راهکار آن سیاسی است نه نظامی. همواره حامی آتش بس بودیم با این نگاه که زمینه برای شکل گیری روند سیاسی ایجاد شود. از آتش بس حمایت کردیم و معتقدیم آتش بس ضرورت اساسی است که روند سیاسی آغاز شود. آتش بس باید ادامه یابد و آتش بس به تنهایی برای حل و فصل بحران یمن کافی نیست. اقدامات تکمیلی دیگر به ویژه رفع محاصره ظالمانه یمن باید در سریع‌ترین زمان ممکن شکل بگیرد. اجازه فعالیت بنادر آبی و فرودگاهی یمن صادر شود و امکان رسیدن کمک‌های اولیه و انسانی و مایحتاج اساسی برای یمن باشد و امکان گفت‌وگوی یمنی – یمنی شکل بگیرد از ادامه آتش بس حمایت می‌کنیم.
۱۲ مرداد ماه نیز خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه در گفتوگو با «هانس گروندبرگ» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل، حمایت جمهوری اسلامی ایران از تمدید مجدد آتش بس در یمن را اعلام کرد. خاجی ضمن اعلام حمایت جمهوری اسلامی ایران از تلاش‌های موثر به منظور برقراری صلحی پایدار و عادلانه در یمن، ابراز امیدواری کرد در آتش بس دو ماهه پیش رو، تلاش‌های انجام شده به منظور دستیابی به یک توافق جامع و فراگیر شامل آتش بس پایدار، رفع کامل محاصره و تحریم اقتصادی، پرداخت حقوق کارمندان، آزادی تردد در تمامی مسیرهای یمن، شروع به کار کمیته‌های نظامی، اقتصادی و سیاسی و ایجاد سازوکارهای نظارتی کامل برای عدم نقض تعهدات به اجرای کامل درآید.
۱۶ مرداد ماه نیز حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل ضمن ابراز حمایت از تداوم آتش بس در یمن، بر ضرورت رفع کامل محاصره انسانی در این کشور تأکید کرد. گوترش هم از تلاش‌ها و مواضع سازنده جمهوری اسلامی ایران در حمایت از تداوم آتش بس تقدیر کرد و خواستار تداوم نقش موثر ایران برای حل و فصل سیاسی بحران یمن شد.
* حمایت‌های ایران از مردم یمن از ابتدای بحران این کشور، ماهیت سیاسی داشته
در این میان، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۴ مرداد ماه به ادعای بی اساس قاچاق تسلیحات از بندرعباس به بندر الحدیده یمن واکنش نشان داد و گفت: اتهام زنی به جمهوری اسلامی ایران تنها در راستای منحرف کردن افکار عمومی ملت‌های منطقه و جهان از واقعیت‌های بحران یمن است. وی افزود: ائتلاف مجاوز و حامیان غربی آنها باید پاسخگوی جنایت‌هایی باشند که بیش از هفت سال در یمن مرتکب شده و باعث کشتار مردم بیگناه و نابودی زیرساخت‌های یمن شدند و بزرگترین فاجعه انسانی قرن را رقم زده‌اند.حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از مردم یمن از ابتدای بحران این کشور، ماهیت سیاسی داشته و ایران همواره از روند مسالمت آمیز و نیز تلاش‌های سازمان ملل برای حل و فصل سیاسی این جنگ خانمان سوز و تداوم آتش بس پشتیبانی کرده است.
* پایدار ماندن آتش بس‌های موقت از نظر امیرعبداللهیان
نهم شهریور ماه نیز امیرعبداللهیان در سفرش به مسکو و در نشست خبری مشترک با «سرگئی لاوروف» همتای روس اظهار داشت: در مسئله یمن معتقدیم که پایدار ماندن آتش بس‌های موقت کنونی در یمن براساس نظرات رهبران یمن منوط است به رفع کامل محاصره انسانی در این کشور و همچنین تمرکز بر گفت‌وگوهای سیاسی همه اطراف یمنی در این موضوع. امیدواریم همه طرف‌ها به تعهداتشان عمل کنند و با توجه به شرایط سخت انسانی ۲۰ میلیون زن، مرد و کودک یمنی رفع محاصره انسانی را در این کشور به عنوان ضامنی در تداوم برقراری آتش بس شاهد باشیم. (اینجا بخوانید)
۱۲ شهریور ماه نیز خاجی با محمد عبدالسلام رئیس هیأت مذاکره کننده دولت نجات ملی تلفنی گفتوگو کرد. مشاور ارشد وزیر امور خارجه ایران در این گفتوگو ضمن انتقاد از کارشکنی ائتلاف در عمل به تعهدات مندرج در متن توافق، ابراز امیدواری کرد سرانجام مقاومت مردم یمن منجر به رفع کامل محاصره این کشور و دستیابی به توافق صلح عادلانه و پایدار باشد.
* سفر گروندبرگ به تهران
یک روز بعد یعنی ۱۳ شهریور ماه «هانس گروندبرگ» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در سفر به تهران با خاجی دیدار و گفتوگو کرد. در این دیدار، دو طرف ضمن بررسی آخرین تحولات در رابطه با بحران یمن، به بحث و گفتوگو درباره موانع موجود و همچنین راهکارهای پیش رو در مسیر تحقق صلح پایدار در این کشور پرداختند.
مشاور ارشد وزیر خارجه ایران، ضمن اشاره به لزوم اجرای تعهدات مندرج در توافق آتش بس از سوی ائتلاف، خواستار رفع سریع موانع موجود در مسیر انتقال کمک‌های بشردوستانه به مردم یمن به ویژه رفع محاصره اقتصادی این کشور شد. هانس گروندبرگ نیز با تشریح اقدامات صورت گرفته توسط سازمان ملل در جهت پیشبرد مذاکرات صلح در یمن، بر لزوم استمرار گفت‌وگوهای سیاسی با هدف اعتمادسازی بیشتر بین طرفین تأکید کرد.
* مردم یمن تصمیم گیرنده نهایی درباره سرنوشت این کشور
نماینده دبیرکل سازمان ملل در این سفر با حسین امیرعبداللهیان هم ملاقات کرد. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این دیدار بر ضرورت رفع محاصره انسانی یمن تأکید کرد و تصمیم گیرنده نهایی درباره سرنوشت یمن را مردم این کشور خواند و افزود: جمهوری اسلامی ایران خواهان صلح، ثبات و امنیت ملت بزرگ یمن است و معتقد است ثبات و امنیت این کشور تأثیر مستقیم بر ثبات و امنیت منطقه و خلیج فارس خواهد داشت. (جزییات بیشتر)
* آمادگی ایران برای حمایت کامل از ماموریت سازمان ملل
گروندبرگ همچنین با «سید کمال خرازی» رئیس شورای راهبردی روابط خارجی دیدار و گفتوگو کرد. خرازی در این دیدار از آمادگی ایران برای حمایت کامل از ماموریت سازمان ملل به منظور تداوم آتش‌بس در یمن خبر داد. گروندبرگ در این ملاقات با تشریح آخرین وضعیت میدانی و سیاسی در یمن، ضمن قدردانی از اعلام حمایت ایران از ماموریت او برای پیشبرد آتش‌بس در یمن، ابراز امیدواری کرد همه طرف‌های این درگیری به ویژه در یک ماه پیش رو که تا انقضای آتش‌بس موقت باقی مانده است، همکاری بیشتری برای حصول آتش‌بسی پایدار داشته باشند. (اینجا بخوانید)
* توصیه‌هایی که به گروندبرگ ارائه شد
۱۴ شهریور ماه و یک روز بعد از سفر گروندبرگ به تهران ناصر کنعانی در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره این سفر خاطرنشان کرد: موضوع یمن جزء موضوعات مهم منطقه‌ای است. ایران از ابتدای شکل گیری بحران غیرضروری یمن معتقد بود راهکار نظامی در یمن نتیجه نخواهد داد و تنها رویکرد موثر روند سیاسی است. در ادامه نقش سیاسی و سازنده ایران در جهت کمک به تحکیم ثبات و آرامش در یمن، دیروز آقای امیرعبداللهیان و علی اصغر خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه پذیرای نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن بودند و ابعاد مختلف بحران یمن در این دو ملاقات مورد گفتوگو و تبادل نظر قرار گرفت. در مذاکرات دیدگاه‌ها و مواضع ایران مورد تاکید مجدد قرار گرفت و متناسب با شرایط جاری در این کشور توصیه‌های لازم به نماینده دبیرکل ارائه شد.
کنعانی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان صلح، ثبات و امنیت برای یمن است. جمهوری اسلامی ایران معتقد است بازگشت ثبات و امنیت در یمن و تحکیم آرامش در این کشور به تقویت ثبات در کل منطقه و خلیج فارس کمک می‌کند. ایران بارها اعلام کرده و دیروز هم اعلام کرد که تصمیم گیرنده اساسی در ارتباط با سرنوشت یمن، ملت یمن است. در مذاکرات دیروز تأکید شد ایران از روند آتش بس و تداوم آن در یمن حمایت می‌کند، اما معتقد است که تحقق آتش بس پایدار در گرو لغو کامل تحریم‌های یمن است، به این معنا که محاصره انسانی یمن باید به صورت کامل لغو شود. نمی‌تواند صلح و ثبات پایدار باشد تا زمانی که محاصره علیه ۲۰ میلیون یمنی ادامه یابد و کمک‌های مایحتاج اساسی غذایی و دارویی نتواند برای مردم رنج دیده یمن برسد.توجه به واقعیت یمن یک وظیفه و مسؤولیت است. توافق آتش بس باید به صورت کامل اجرا و محاصره انسانی یمن لغو شده و زمینه برای شکل گیری روند سیاسی مبتنی بر رویکرد داخلی و گفت‌وگوهای یمنی – یمنی فراهم شود که شاهد شکل گیری روند با ثبات در یمن باشیم. (اینجا بخوانید)
* باز هم ادعاهای بی اساس شورای همکاری خلیج فارس
علیرغم این رویکرد مثبت و تلاش‌های سازنده ایران برای حل بحران یمن، باز هم برخی طرف‌های منطقه‌ای در شیپور اتهام زنی می‌دمند و هر از چندگاهی ادعاهایی بی اساس را علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌کنند، آنچنان که وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس ۱۷ شهریور ماه در نشست ۱۵۳ و در بیانیه‌ای باز هم مدعی دخالت ایران در امور یمن شدند. اعضای این شورا بدون اشاره به مداخله امارات و عربستان سعودی در امور یمن، ایران را به «دخالت در امور یمن»، «قاچاق کارشناسان نظامی و سلاح» به این کشور متهم کردند.
این ادعاهای بی اساس با واکنش ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه روبرو شد و سخنگوی وزارت امور خارجه ۱۸ شهریور ماه در اظهاراتی نقش سیاست‌های مخرب و فتنه انگیزانه آمریکا و رژیم صهیونیستی و اشتباه محاسباتی بعضی از کشورهای منطقه در باز کردن پای بیگانگان به معادلات امنیتی منطقه را از مهمترین عوامل بی ثباتی در منطقه برشمرد و افزود: جای تأسف است که برخی از کشورهای عضو شورا به جای مسؤولیت پذیری و اصلاح سیاست‌های ناکارآمد و شکست خورده، بر فرافکنی و بیان حرف‌های تکراری و ملال آور اصرار می‌ورزند. (اینجا بخوانید)
در آخرین رایزنی‌ها و تلاش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران صورت داد، «محمد عبدالسلام» سخنگوی انصارالله و رئیس هیأت مذاکره کننده دولت نجات ملی روز شنبه ۱۹ شهریور ماه در تهران با علی اصغر خاجی دیدار و گفتوگو و ضمن تشکر از حمایت‌های سیاسی و انسانی ایران از کشور و مردم یمن، گزارشی از روند اجرای توافق آتش بس موقت و چشم انداز آینده تحولات یمن ارائه کرد.
مشاور ارشد وزیر امور خارجه کشورمان در امور ویژه سیاسی هم ضمن ابراز خرسندی از استمرار روند آتش بس، ابراز امیدواری کرد آتش بس کنونی مرحله‌ای برای ورود به رفع محاصره کامل بدون قید و شرط، آتش بس سراسری و گفت‌وگوهای سیاسی باشد.
پایان پیام/ ت ۷۶