تحقق «سفر ارزان» برای همه: شعار یا واقعیت؟
«سفر ارزان برای عموم مردم» یکی از شعارهای مهمی محسوب می‌شود که بارها از سوی مسئولان امر مطرح شده؛ ولی چنین به نظر می‌رسد که عملکرد اجرایی شایسته‌ای در پی نداشته است.
پنجم مهر ماه از سوی سازمان جهانی گردشگری به‌عنوان روز گردشگری معرفی شده است و هر ساله در این روز در سراسر جهان برنامه‌هایی برای آشنایی مردم با سفر و تسهیل گردشگری برگزار می‌شود. در ایران نیز هر ساله روز و هفته گردشگری توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اعلام شعارها و برنامه‌هایی پی گرفته می‌شود.
وضعیت اقتصادی مردم و وجود تحریم‌ها در این سال‌ها باعث شده است تا توجه بسیاری از دوستداران سفر و گردشگری کشور در این روز، بر اخباری معطوف باشد که پیرامون تسهیل سفر و گردشگری ارزان صورت می‌گیرد. اگرچه هر ساله برنامه‌هایی برای سفر ارزان در هفته گردشگری و حتی سایر ایام سال اعلام شده،ا بیشتر آن‌ها نتایج مورد انتظار را نداشته، در حد شعار باقی مانده است و همچنان امکان سفر برای همه مردم کشور فراهم نیست.
طرح وزارت گردشگری برای سفر ارزان
در سال‌های گذشته همواره مسئولان وزارت گردشگری صحبت‌هایی را در خصوص کلید خوردن طرح‌هایی برای تسهیل سفر و ارزان تمام شدن گردشگری برای مردم مطرح کرده‌اند. امسال نیز مصطفی فاطمی، مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از آغاز پروژه‌ای برای فراهم کردن امکان سفر ارزان خبر داد.
فاطمی در حاشیه نشست هفته گردشگری گفت:
پروژه‌ای را با همکاری و مشارکت شرکت مادر تخصصی ایران‌گردی و جهان‌گردی و برخی از دستگاه‌های دیگر آغاز کرده‌ایم تا ظرفیت‌های اقامتگاه‌های ارزان را شناسایی کنیم. مجری اصلی این طرح شرکت مادر تخصصی ایران‌گردی و جهان‌گردی نیست؛ بلکه وزارت‌خانه میراث و گردشگری خواهد بود.
وی تاکید کرد:
این کار آغاز شده؛ اما از آنجایی که در سال‌های گذشته با چالش‌های زیادی همراه بود، در حال حاضر به‌صورت آزمایشی کار را انجام خواهیم داد. از آنجایی که در سال‌های متمادی اقدامات مختلفی در خصوص سفرهای ارزان انجام دادیم و نتوانستیم به نتیجه مطلوب دست یابیم، ازاین‌رو ترجیح‌مان آن است که پروژه و طرح حاضر کامل شود؛ سپس در خصوص آن اطلاعات کامل و جامع ارائه شود.
فاطمی در پاسخ به این سوال که مشکلات و چالش‌های پیش روی سفر کارت‌ها و سفرهای ارزان چه بود که تاکنون نتوانسته به نتیجه مطلوب دست یابد، گفت:
این امر با مشکلات متعددی همراه بود؛ به‌طور مثال، در زمانی شاهد آن بودیم که برخی از افراد با کارت‌هایی که برای آن‌ها صادر شده بود به هتل‌ها مراجعه می‌کردند و با کشیدن کارت‌های خود، پول را از هتل دریافت می‌کردند. حتی زمانی شاهد فعال شدن ظرفیت مراکز اقامتی خارج از بخش خصوصی بودیم که در نهایت منجر به متضرر شدن بخش خصوصی شد. زمانی نیز روی بخش خصوصی متمرکز شدیم که آن هم با چالش‌های خود همراه بود. اکنون سعی ما بر آن است تا با احصای تمام مشکلات گذشته، راهکاری جدید ارائه دهیم.
به گفته مدیرکل گردشگری داخلی طرح جدید سفرهای ارزان در قالب اپلیکیشن ارائه خواهد شد. این کار به‌صورت آزمایشی با چند اداره و مجموعه دولتی آغاز خواهد شد؛ اما از آنجایی که در مرحله آزمایش قرار دارد، باید کامل شود؛ سپس در اختیار عموم جامعه قرار گیرد. در طرح جدید همه افراد می‌توانند با ارائه کد ملی خود از خدمات سفرهای ارزان بهره‌مند شوند. در آن سو نیز هتل‌ها مراکز اقامتی و آژانس داران درگیر این طرح خواهد شد و باید به نیازهای مراجعان پاسخگو باشند.
موانع اقتصادی سفر و گردشگری
یکی از چالش‌های اصلی سفر و گردشگری مسئله توان اقتصادی خانواده‌ها و تامین شرایط لازم برای سفر اقتصادی و ارزان است. محمد کاظم خلدی، نسب کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری، در خصوص اهمیت مسائل اقتصادی برای تسهیل سفر به خبرنگار کجارو گفت:
یکی از پارامترهایی که در خصوص سفر و گردشگری باید مورد توجه قرار گیرد درآمدهای اقتصادی خانواده‌ها است. یعنی خانواده‌ها باید به‌لحاظ اقتصادی امکان سفر کردن را داشته باشند. در این راستا می‌توان با دستگاه‌های دولتی صحبت کرد تا برنامه سفر را در دستور کار خود قرار دهند و یک سری تسهیلات رفاهی به کارمندان ارائه دهند تا (مردم) بتوانند در قالب وام و به‌صورت اقساطی امکان سفر داشته باشند. اگر در این زمینه (دستگاه‌ها) بتوانند اقدام کرده و مشارکت کنند، حتما رویکرد بسیار مثبتی خواهد بود و می‌توان اقبال مردم به این امر را مشاهده کرد و تاثیرگذاری آن را بر کسب و کارهای گردشگری کل کشور ببینیم.
وی ضمن اشاره به چالش‌هایی که در زمینه سفرهای ارزان وجود دارد و باید به آن‌ها توجه شود ابراز داشت:
وقتی که گفته می‌شود سفر ارزان داشته باشیم اگرچه نگاه، نگاهی مثبت است؛ اما درمواردی ارزان بودن باعث می‌شود که کیفیت سفر پایین بیاید. بر اساس این دیدگاه باید به در نظر گرفتن سفرهای برنامه‌ریزی شده توجه شود که این موضوع در سال‌های گذشته در قالب یک پروژه پیشنهاد شده است. در همین زمینه در چند سال گذشته جلساتی با شرکت‌های خصوصی برگزار شد و در وزارت قبلی گردشگری، مسئولیت این موضوع به شرکت مادر تخصصی گردشگری واگذار شد. این شرکت نیز جلساتی را برگزار کرد و در این جلسات توزیع مناسب سفر بررسی شد و مقاصد مناسب انتخاب شدند.
مشارکت بخش خصوصی کلید کاهش هزینه سفر
در شرایط فعلی از سویی بخش بزرگی از مردم به سبب وضعیت اقتصادی امکان بهره‌مندی از خدمات سفر را ندارند و از سوی دیگر بخش خصوصی حوزه گردشگری با کمبود مسافر و گردشگر مواجه است. کلید خروج از وضعیت پیچیده فعلی ارائه بسته‌های ارزان با مشارکت بخش خصوصی و نظارت و هماهنگی بخش دولتی است.
خلدی نسب، کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری ضمن اشاره به امکان کاهش هزینه‌های سفر با کمک بخش خصوصی گفت:
در حال حاضر، ضریب اشغال صندلی‌های اتوبوسرانی به‌خصوص در روزهای میانی هفته خیلی پایین است. بر اساس آنچه اتوبوسرانی اعلام کرده ضریب اشغال صندلی‌های اتوبوس‌ها (بین‌راهی) چیزی بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است؛ یعنی ۷۵درصد صندلی‌ها خالی است. خوشبختانه اتحادیه اتوبوسرانان و حوزه‌های مربوطه در (سال‌های گذشته در زمینه همکاری در ارائه بسته‌های تشویقی سفر) اعلام آمادگی کردند. به هر حال سازمان هواپیمایی، شرکت اتوبوسرانی و بسیاری دیگر از سازمان‌ها می‌توانند در این زمینه اثرگذار باشند.
خلدی نسب خاطر نشان کرد:
در جامعه ما افراد درآمدهای مختلفی دارند و تمام این افراد نیاز به بهره‌مندی از سفر دارند و هر کسی باید سفر را در برنامه زندگی خود داشته باشد؛ بنابراین باید تمهیدات لازم برای سفر یک‌روزه تا ۱۲ روزه برای مردم فراهم باشد.
این کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری ادامه داد:
به نظرم برنامه‌های متفاوت(برای سفر و گردشگری) و اختصاص بسته‌ها و گشت‌های نزدیک و دور باید در نظر گرفته شود. در اطراف تهران تا آنجا که من اطلاع دارم بیش از ۳۴ نقطه وجود دارد که می‌تواند برای آن برنامه‌ریزی سفر طراحی کرد. باید در نظر داشت که هر چقدر قیمت بسته‌های سفر پایین‌تر و مشارکت بخش‌های مختلف برای کاهش هزینه‌ها بیشتر باشد، قطعا اقبال مردم (به سفر و گردشگری) بیشتر خواهد بود و بخش خصوصی حوزه گردشگری نیز به سبب برگزاری تورهای بیشتر سود بیشتری می‌برد. با توجه به در پیش بودن تعطیلات آخر هفته حتما مردم از بسته‌های اقتصادی و تورهای مناسب استقبال می‌کنند و تعطیلات پیش رو را به سفرهای کوتاه اختصاص می‌دهند.
خلدی‌نسب یادآور شد:
در اطراف هر استان کشور یکسری جاذبه‌هایی وجود دارد که مردم آن استان می‌توانند برای گردشگری از آن‌ها استفاده کرده و بهره‌مند شوند. در این زمینه اگر برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلند‌مدت صورت گیرد و تورهای یک‌روزه تا ۱۲ روزه در نظر گرفته شود، قطعا بهره‌وری بیشتری را شاهد خواهیم بود.
اهمیت تسهیل شرایط برای سفر
افزون بر مسائل اقتصادی، سفر و گردشگری نیازمند فراهم شدن شرایط و پیش زمینه‌هایی است. مسئله تحصیل فرزندان خانواده‌ها در مدارس و نبود تعطیلات میان ترم یکی از مشکلات خانواده‌ها برای سفر و گردشگری در طول سال است.
خلدی نسب کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری در خصوص اقداماتی که می‌توان برای رفع مانع سفر در حین تحصیل دانش‌آموزان در نظر گرفت به خبرنگار کجارو گفت:
بر اساس برنامه‌ای که (در سال‌های گذشته) مورد توجه قرار گرفته از وزارت آموزش‌وپرورش خواسته شده در صورت امکان تعطیلات به‌صورت ترمیک در نظر گرفته شود تا همانند دانشگاه‌ها در نیم فصل سال تحصیلی برنامه‌های کلاسی دانش‌آموزان را به‌گونه‌ای تهیه و تدوین کنند که یک فاصله ۱۵ روزه برای تعطیلات در میان‌ترم ایجاد شود.
وی در خاتمه خاطر نشان کرد:
با این روش امکان برنامه‌ریزی سفر ایجاد شده و فرصت سفر و گردشگری به خانواده‌ها برای سفرهای خانوادگی داده می‌شود. توجه داشته باشید که خانواده‌ها اصولا بر اساس آزاد بودن زمان فرزندانشان می‌توانند برای سفر برنامه‌ریزی کنند.
اگر بخواهیم نگاهی عمیق‌تر به وضعیت صنعت گردشگری کشور در آستانه روز و هفته گردشگری داشته باشیم، واضح است که از سویی فعالان صنعت گردشگری با چالش کمبود مسافر و گردشگر مواجه هستند و از سویی دیگر مردم به‌دلیل شرایط اقتصادی امکان بهره‌مندی از سفر را ندارند. در چنین شرایطی برنامه‌ریزی صحیح و اصولی و مشارکت بخش خصوصی و دولتی جهت تسهیل سفرهای ارزان، امری ضروری است که باید در دستور کار مسئولان امر قرار گیرد.
افزون بر این در نظر گرفتن تعطیلات میان ترم برای دانش‌آموزان و اختصاص چند نوبت «مرخصی ویژه سفر» به کارمندان و کارگران در طول سال می‌تواند امکان سفر و گردشگری را برای اقشار مختلف جامعه فراهم کند. فراموش نکنیم که سفر و گردشگری یکی از حقوق انسانی به رسمیت شناخته شده است که همه اقشار جامعه باید امکان بهره‌مندی از آن را داشته باشند.
رسانه کجارو در آستانه روز و هفته گردشگری آماده انتشار نظرات و پیشنهادها فعالان بخش خصوصی و دولتی حوزه گردشگری و مردم، در خصوص وضعیت سفر و گردشگری در کشور است. به نظر شما برای فراهم شدن امکان سفر برای تمام اقشار جامعه چه اقداماتی باید صورت گیرد؟