تامین مواد اولیه ارزان؛ کلید خروج صنایع دستی از بحران
بحث تامین مواد اولیه امروز یکی از چالش های اساسی فعالان صنایع دستی کشور است که آن‌ها را با دشواری های متعددی روبه‌رو کرده است.
تامین نشدن برخی از مواد اولیه لازم برای تولید صنایع دستی و در کنار آن کیفیت پاییت و گرانی بعضی از مواد اولیه، بخشی از مهم‌ترین مشکلات امروز تولیدکنندگان هنرهای‌سنتی کشور است.
نگاهی به وضعیت امروز صنایع دستی کشور مشخص می‌کند که یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش میزان تولید هنرهای سنتی، افزایش قیمت مواد اولیه است. در چنین شرایطی ورود معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، به موضوع و حل مشکل تامین مواد اولیه ارزان می‌تواند نقشی تعیین کننده در بهبود شرایط ایفا کند و در حکم کلید خروج از بحران کاهش فروش تولیدات هنرهای سنتی باشد.
نبود استانداردهای مناسب برای مواد اولیه صنایع دستی
نبود استانداردهای مناسب در زمینه ارائه مواد اولیه صنایع دستی یکی از مهم‌ترین مشکلات امروز تولیدکنندگان فعالان این هنر-صنعت است.
شیوا تبرایی نظری، پژوهشگر و نویسنده فعال در حوزه صنایع دستی در خصوص مشکل بی‌توجهی به استاندادهای مواد اولیه به خبرنگار کجارو گفت:
نبودن استانداردهای مناسب در زمینه عرضه مواد اولیه صنایع دستی یکی از مسائل امروز است. برای مثال در حوزه سوزن دوزی که حوزه تخصصی فعالیت من است، سیستم کالیبرزه کردن نخ ابریشم و اندازه‌گیری ضخامت نخ و استانداردسازی آن در دنیا وجود دارد. با این وجود متاسفانه در کشور ما اگر هنرمند فعال در حوزه سوزن‌دوزی بخواهد نخ ابریشم را تهیه کند، هیچ استانداردی برای تعیین نمره نخ وجود ندارد. یعنی هنوز هم به همان شیوه صد در صد سنتی و با رعایت نکردن استانداردها و تعیین نکردن درجه نخ عمل می‌شود.
تبرایی نظری خاطرنشان کرد:
این در حالی است که امروز در بسیاری از کشورها برای نوع رنگ‌رزی‌ها و تونالیته‌های مختلف رنگ، کاتالوگ و بروشور وجود دارد و استاندارد سازی شده است. با این وجود در مورد هنرهای سنتی ایران هنوز رنگ‌رزی به‌صورت سنتی انجام می‌شود و به نظرم جا دارد که رنگ‌ها را کالیبره کرده و درجه‌بندی و کدبندی در زمینه نوع رنگ و ضخامت نخ صورت گیرد.
با توجه به شرایط فعلی، هنرمند سوزن دوز برای تهیه نخ های گران قیمت و ارزشمند مثل نخ گلابتون اصل یا نخ ابریشم که رنگ‌رزی گیاهی شده بسیار دچار سختی می‌شود و این مواد اولیه را به‌سختی برای ساخت یک کار ارزشمند می‌تواند تهیه کند.
گران بودن مواد اولیه صنایع دستی
یکی از مسائل بسیار با اهمیت در زمینه مواد اولیه مورد نیاز برای تولید صنایع دستی ارزان که اکثریت مردم قادر به خرید آن باشند، مسئله تامین مواد اولیه ارزان است.
تبرایی نظری، پژوهشگر و نویسنده فعال در حوزه صنایع دستی ضمن تاکید بر گران بودن برخی از انواع مواد اولیه مورد نیاز برای تولید صنایع دستی به خبرنگار کجارو گفت:
مقوله دیگر مربوطه به قیمت مواد اولیه است، امروز قیمت مواد اولیه صنایع دستی بسیار بالا است و اگر هنرمند بخواهد کار ارزشمندی را انجام دهد و مثلا در سوزن دوزی خود از نخ ابریشم، رنگ‌ریزی گیاهی یا نخ گلابتون استفاده کند هزینه کار بسیار بالا می‌رود و اصلا قابل عرضه برای عموم نیست.
وی ضمن اشاره به اثر منفی این موضوع در زمینه صادرات صنایع دستی خاطر نشان ساخت:
به تبع گران بودن مواد اولیه و قیمت تمام شده صنایع دستی، قیمت آثار هنری تولیدی دربازار جهانی نیز به همین شکل بالا می‌رود و هنرمند ناچار می‌شود یا سایز اثر تولیدی را کوچک کند یا در قالب وسایل تزیینی از آن‌ها استفاده کرده و آن‌ها را عرضه کند.
در نتیجه برای تولید یک کار ارزشمند و فاخر متاسفانه قیمت بسیار بالا رفته و اثر تولید شده قابل استفاده برای همگان نیست.
لزوم برنامه‌ریزی برای حل مشکل
مشکل تامین مواد اولیه یکی از مشکلات ریشه‌دار فعالان حوزه صنایع دستی است که در این روزها شدت بیشتری پیدا کرده است. طبیعتا از مسئولان معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انتظار می‌رود برای حل این مشکل چاره اندیشی کنند.
تبرایی نظری در پاسخ به این پرسش خبرنگار کجارو که وزارت میراث فرهنگی می‌تواند چه اقدامی برای حل مشکل تامین مواد اولیه صورت دهد به خبرنگار کجارو گفت:
راهکاری که در این مورد به نظر من می‌رسد ایجاد یک سیستم سازمان‌بندی شده و مدون است. یعنی با کمک تمام هنرمندان صنایع دستی که در رشته‌های مختلف اعم از تولید الیاف و نخ و حوزه‌های دیگر فعالیت می‌کنند، یک شبکه گسترده‌ای ایجاد کنند تا با کمک کارشناسان مربوطه مواد را طبقه‌بندی، ارزش گذاری و نمره‌بندی کنند و در قالب مجموعه‌هایی که قابل عرضه برای هنرمندان است آن‌ها را ارائه دهند.
وی ادامه داد:
به نظرم در این شرایط مهم‌ترین اقدامی که در زمینه مواد اولیه می‌تواند صورت گیرد، ایجاد سیستم سازمان بندی شده و مدون مورد اشاره است. با این روش حداقل اگر هنرمند می‌خواهد مواد اولیه را تهیه کند در درجه نخست از کیفیت آن‌ها مطمئن می‌شود.
توجه داشته باشید که مواردی بوده که هنرمند سوزن‌دوز نخ ابریشم با قیمت گران تهیه کرده و با مشقت فراوان اثری را دوخته است اما می بیند بعد از یکبار شست‌و‌شو نخ کیفیت خود را از دست داده، رنگ ها پخش شده و متاسفانه آن اثر قابل عرضه نیست.
این هنرمند در خاتمه خاطرنشان ساخت:
بنابراین در حوزه مواد اولیه صنایع دستی نیاز به یک سیستم استاندارد سازی، طبقه‌بندی و ارزش گذاری وجود دارد تا مواداولیه به‌صورت مدون و طبقه‌بندی شده و ارزش‌یابی شده ارائه شوند؛ مسلما این موارد می‌تواند به‌عنوان اقداماتی که وزارت میراث فرهنگی می‌تواند انجام دهد، مورد توجه قرار می‌گیرد.
نگاهی به وضعیت امروز صنایع دستی کشور و گلایه‌های گاه و بی گاه فعالان این حوزه از کمبود و گران بودن برخی از مواد اولیه گواه وجود مشکل اساسی در زمینه تامین این مواد است.
با توجه به این امر که معاونت تولید صنایع دستی به‌تازگی تغییر کرده است از مدیر جدید انتظار می‌رود با توجه به دغدغه‌های فعالان و هنرمندان حوزه صنایع دستی فکری به حال گره کور تامین مواد اولیه کرده و مشکلات این حوزه را با ایجاد ساختاری مدون مرتفع کند.
شایان ذکر است که رسانه کجارو در راستای رسالت رسانه‌ای خود آماده انتشار نظرات مختلف در زمینه چگونگی تامین مواد اولیه ارزان برای فعالان صنایع دستی است. نظر شما در خصوص شرایط و کم و کیف تامین مواد اولیه صنایع دستی چیست؟ فکر می‌کنید برای بهبود وضعیت این هنر-صنعت مسئولان امر چه اقداماتی باید انجام دهند؟