تور برداشت زعفران؛ فرصت بکر طلای سرخ برای گردشگری
باوجود بهره‌مندی کشور از مزارع متعدد زعفران، تاکنون از ظرفیت‌های موجود برای برگزاری اصولی تورهای زعفران در سطح وسیع استفاده نشده است.
این روزها حوزه گردشگری تنوع و تکثر بی‌حد و حصری پیدا کرده است و فعالان گردشگری در سراسر جهان سعی می‌کنند با ارائه طرح‌های نوآورانه و برگزاری تورهای متفاوت گردشگران بیشتری را جذب کنند. یکی از پتانسیل‌های بالقوه ایران و خصوصا نواحی شرقی کشور وجود مزارع متعدد زعفران است که امکان برگزاری تور با تمرکز برای فرآیند برداشت آن را ایجاد کرده است.
توجه داشته باشید که برگزاری تورهای زعفران می‌تواند به توسعه اقاماتگاه‌های بومگردی در روستا‌ها کمکی ویژه کند و فرصتی برای فروش صنایع دستی و کسب درآمد در جوامع روستایی فراهم آورد.
با وجود تمام این پتانسیل‌های بالقوه، تاکنون به مسئله برگزاری تورهای زعفران آنطور که باید و شاید توجه نشده است و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم برنامه‌ای مشخص برای استفاده از این پتانسیل ارائه نکرده است.
ظرفیت بالای برگزاری تور زعفران
بخش‌های شرقی کشور به سبب کشت بالای زعفران در مزارع آن توان بالقوه زیادی برای برگزاری تورهای تخصصی زعفران دارند و با توجه به اینکه اکنون در فصل برداشت زعفران هستیم، لازم است که به این ظرفیت بالا توجه مضاعفی شود.
علی اکبر مساح، رئیس هیئت مدیره انجمن گردشگری پارس که در استان خراسان رضوی فعالیت دارد، ضمن اشاره به ظرفیت بالای موجود برای برگزاری تورهای زعفران به خبرنگار کجارو گفت:
ظرفیت بالایی برای برگزاری تورهای زعفران در استان خراسان وجود دارد. به‌عنوان نمونه تربت حیدریه یکی از قطب‌های تولید زعفران است؛ با این وجود امروز برگزاری تورهای برنامه‌ریزی شده برای آشنایی گردشگران مشتاق با فعالیت‌های مرتبط با چگونگی چیدن و ارائه زعفران تدارک دیده نشده است. البته باید بگویم قبل از همه‌گیری کرونا، یعنی حتی تا حدود دو سال پیش، چنین تورهایی اجرا می‌شد.
وی در پاسخ به این پرسش که مشکل از کجا نشات می‌گیرد و چرا تورهای مرتبط با زعفران برگزار نمی‌شود، به خبرنگار کجارو گفت:
تا حدودی مسئله همه‌گیری کرونا مانع انجام تورهای مرتبط با زعفران بود و البته به‌دلیل ناآرامی‌های چند مدت اخیر نیز حاشیه‌هایی به وجود آمده و باعث شده این سبک تورها کمتر برگزار شوند.
نبود حمایت دولتی مانع توسعه تورهای زعفران
شکل‌گیری تورهایی که گردشگران را به مناطق محلی و روستایی می‌برند افزون بر جنبه مثبت در زمینه توسعه گردشگری به بهبود وضعیت مناطق کمتر برخوردار نیز کمک می‌کند.
با این وجود، در سال‌های اخیر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تمرکز لازم را برای ارائه طرحی مدون جهت حمایت از برگزاری تور در مناطق روستایی و کمتر برخوردار نداشته است. علی‌رغم این شرایط در سال‌های گذشته گاه تورهایی برای آشنایی مردم و گردشگران با فرآیند برداشت و ارائه زعفران برگزار شده و در مواردی با استقبال نیز مواجه شده است.
مساح، فعال حوزه گردشگری در خراسان رضوی با اشاره به سابقه برگزار شدن تورهای زعفران توسط بخش خصوصی، ابراز داشت:
پیش از این پیشنهاد برای اجرای تور زعفران ارائه شده بود و در مواردی نیز تور زعفران در شهرهایی نظیر گناباد، قائن و تربت حیدریه که مرکز زعفران است، اتفاق افتاد. امروز استقبال از بازار زعفران در بسیاری از مناطق خراسان به‌خصوص تربت حیدریه بسیار بالا است. در حال حاضر، مردم بومی و مردم ساکن شهرهای اطراف به‌شکل گسترده‌ای برای خرید زعفران به تربت حیدریه سفر می‌کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت حمایت‌های صورت گرفته از تورهای زعفران توسط بخش دولتی را چگونه می‌بیند، به خبرنگار کجارو گفت:
به نظرم برای اینکه تور زعفران برگزار شود یک مقداری حمایت کم است. پیش از این از پیشنهاداتی برای برگزاری تورهای یک‌روزه ارائه دادیم. به هر روی حضور در اول صبح در مزارع زعفران یکی از آن مواردی است که خوشایند گردشگران خواهد بود. در همین راستا پیشنهادی برای برگزاری تور زعفران را مطرح کردیم.
وی در پاسخ به این پرسش که مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم تا چه حد بر برگزار نشدن تورهای زعفران تاثیر داشته است؟، به خبرنگار کجارو گفت:
به هر روی یک مقداری مسئله گرانی‌ها و تورم مانع برگزاری این تورها شد و البته ناآرامی‌های اخیر نیز به برگزار نشدن تورهای زعفران اثرگذاشته است. با این وجود، به نظرم برگزاری تور زعفران گزینه بسیار جذابی است.
مساح در پاسخ به این پرسش که اگر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بخواهد در زمینه کمک به برگزاری تورهای زعفران برنامه‌ریزی کند، چه اقداماتی می‌تواند صورت دهد، ابراز داشت:
یک طرحی تحت عنوان گردشگری پایدار وجود دارد که یکی از بخش‌های این طرح رفتن به مناطق روستایی و بومگردی‌های روستایی و برگزاری جشنواره‌های ملی و محلی است. به نظرم زعفران گزینه پایلوت (آزمایشی) برای تحقق این ماجرا است. پیشنهادهایی به وزارتخانه ارائه کرده‌ایم تا از این موضوع حمایت کنند و با همکاری بخش خصوصی تور هماهنگ شده و اجرا شود. برای تحقق این تورها دو موضوع وجود دارد یکی منابع مالی است که بتواند از بخش خصوصی برای اجرای این سبک تورها حمایت مالی کنند و مسئله دیگر بحث حمایت لجستیکی است؛ یعنی اطلاع‌رسانی و همراهی کردن با بخش خصوصی باید صورت گرد. متاسفانه در مواردی می‌بینیم بخش دولتی خواستار اجرای پروژه‌ای توسط بخش خصوصی گردشگری می‌شود؛ اما تمایل دارد آنطور که وزارتخانه فکر می‌کند، طرح اجرا شود. طبیعتا عمل کردن به این روش نتیجه‌ای به‌جز ارائه کار یکنواخت، یکدست، یک شکل و دیکته شده ندارد.
این فعال حوزه گردشگری ادامه داد:
پیشنهاد بخش خصوصی این بود که تورهای زعفران با مدل نوآورانه ارائه شوند و صرفا به خواست و نیاز وزارتخانه توجه نشود. مردم امروز در حوزه گردشگری خدمت متنوع، جذاب و هیجان‌انگیز می‌خواهند؛ اما آنچه بخش دولتی توصیه می‌کند در قالب چهارچوب‌های خشک مقررات دستوری دولتی است که با ذایقه مردم و گردشگران هم‌خوانی ندارد؛ بنابراین پیش از این از سوی انجمن پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری زعفران به مسئولان اداره میراث فرهنگی ارائه داده‌ایم و خواستار ارائه مجوز و برگزاری تور با شیوه دلخواه مردم و بخش خصوصی شدیم؛ یعنی زمینه موضوع در طرح‌های بخش خصوصی دیده شده است.
بیشتر بخوانید:بهترین زعفران ایران در کجا کشت می‌شود؟
این فعال حوزه گردشگری در خاتمه ضمن اشاره به دیگر ظرفیت‌ها و اهمیت تورهای زعفران خاطر نشان کرد:
به هر روی تورهای زعفران صرفا محدود به این محصول نیستند و در کنار آن می‌توان حاشیه‌های دیگری نیز ایجاد کرد که هم مردم محلی منتفع شوند و هم گردشگران تجربه بهتری از سفر خود داشته باشند. فروش صنایع دستی و سوغات توسط مردم محلی و در نظر گرفتن گزینه‌های بیشتر برای بازدیدکنندگان تورهای این‌چنینی را برای مخاطب جذاب‌تر می‌کند. به نظرم تورهای زعفران یک پتانسیلی هستند که در ایران و خصوصا استان خراسان به آن‌ها توجه لازم نشده است و می‌توان در این حوزه خیلی جذاب‌تر کار کرد.
با توجه به تمام نکات مطرح شده به نظر می‌رسد که با وجود ظرفیت‌های بالای تورهای زعفران، وزارتخانه باید در زمینه اعطای مجوز و حمایت از بخش خصوصی انعطاف‌پذیری و تلاش بیشتری از خود نشان داده و زمینه را برای شکوفایی این موضوع فراهم کند.
نظر شما در خصوص ظرفیت‌ها و اهمیت تورهای زعفران چیست؟ فکر می‌کنید برای کمک به بهبود وضعیت این تورها چه اقداماتی باید توسط بخش خصوصی و دولتی صورت گیرد؟