بی‌بی‌سی فارسی «مستقل» «بی‌طرف» «راستگو»؟/ از داعیه صداقت تا حضیض ذلت
خبرگزاری فارس ـ گروه رسانه: بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی نوشت: «بی‌بی‌سی در میان مخاطبان خود در بریتانیا و جهان به عنوان ارائه دهنده اخباری قابل اطمینان مشهور است. وبسایت ما هم، مانند تلویزیون و رادیو به دنبال تولید خبرهایی دقیق، بی‌طرفانه، مستقل و منصفانه است. طبق ارزش‌های خبری بی‌بی‌سی «اعتمادی که مخاطبان ما به محتوای تولیدی بی‌بی‌سی دارند، زیربنای همه فعالیت‌های خبری ماست. ما مستقل، بی طرف و راستگو هستیم. ما متعهد به دستیابی به بالاترین استاندارد در زمینه دقت عمل و انصاف هستیم و تلاش می‌کنیم هرگز از روی عمد مخاطبان خود را گمراه نکنیم.»
*بی‌بی‌سی فارسی «مستقل» «بی‌طرف» و «راستگو»؟
پاراگراف فوق به این دلیل در ابتدای گزارش آمده که بعد از خواندن آن به درون خود رجوع کنیم که آیا واقعا بی‌بی‌سی فارسی «مستقل» «بی‌طرف» و «راستگو» است؟ چقدر این ادعا قابل باور است؟ آیا خود پرسنل این رسانه هم به این ادعا باور دارند چه رسد به مخاطبی که طی این سال‌ها تمام عملکرد بی‌بی‌سی را از ذهن گذرانده است؟
*سیر قهقرایی بی‌بی‌سی از اغتشاشات ۸۸ تا ۱۴۰۱
بی‌بی‌سی فارسی از همان ابتدا که تاسیسش با اغتشاشات سال ۱۳۸۸ گره خورد مشخص بود که سیری تنزلی را طی خواهد کرد. تلویزیونی که در روزهای آغازین می‌خواست ادای رسانه‌های مستقل را درآورد اما خیلی زود دستش رو شد تا برای همگان مشخص شود که تنها وسیله‌ایست در دست دولت بریتانیا تا در لوای رسانه به خصومت علیه جمهوری اسلامی ایران بپردازد. در همین خصوص و در قالب این گزارش مروری داریم بر روند آغاز به کار تا فعالیت این روزهای بی‌بی‌سی فارسی که در ادامه می‌خوانید:
طبق اعلام خود این رسانه، برنامه‌های تلویزیون فارسی بی بی سی بر سه نوع کلی خبر (news) ، بلند مدت (feature) (شامل مستندها) و متعامل (interactive) است.
«برخی از برنامه‌ها تولید تلویزیون بی بی سی فارسی هستند، برخی برنامه‌ها از تولیدکنندگان دیگر خریداری شده‌اند و برخی هم از برنامه‌های بی بی سی انگلیسی به فارسی برگردان می‌شوند. اکثر قریب به اتفاق امور فنی و تولید محتویات برنامه‌های تولیدی تلویزیون فارسی بی بی سی به صورت داخلی و توسط کارکنان بی بی سی انجام می‌شود. تلویزیون بی بی سی فارسی در خصوص مسائل دبیری به صورت کلی از مقررات و خط مشی‌های بی بی سی تبعیت می‌کند و ممکن است براساس نیاز و فرهنگ مخاطب خود، از این اصول کلی قرائت محلی نماید.»
*ایران، افغانستان و تاجیکستان سه کشور هدف بی‌بی‌سی فارسی
ادعای فوق، تنها ظاهر ماجراست و هدف غایی این رسانه فارسی زبان که به اصطلاح عمدتا برای سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان برنامه‌هایش را به روی آنتن می‌برد، جمهوری اسلامی ایران یا به معنی دقیق‌تر عداوت با جمهوری اسلامی ایران قلمداد می‌شود.
*تلاش تلویزیون بی‌بی‌سی در ابتدا برای بی‌طرف نشان دادن این رسانه
ذکر این نکته از اهمیت بالایی برخوردار است که این رسانه تلویزیونی اما از ابتدا سعی کرد به گونه‌ای نمود رسانه‌ای خود را ارائه دهد که همان سه شعار اصلی خود یعنی «مستقل» «بی‌طرف» و «راستگو» را در ذهن مخاطب بویژه مخاطب ایرانی نهادینه کند و به او بقبولاند که خبرش صحت دارد و هرچه منتشر می‌کند صرفا از بُعد خبری بوده و هیچ‌گونه سوگیری یا هدف غایی در پس آن وجود ندارد. در ابتدای تاسیس هم به شدت سعی در نشان دادن این اصول بود البته نه به این معنا که مطلقا راستگو و بی‌طرف باشد بلکه نهایت دقت را به خرج می‌داد تا اینچنین به نظر برسد که تا حدود بسیار زیادی هم توانست به هدف خود برسد.
*تحریریه بی‌بی‌سی فارسی‌زبان تحت نظارت مسولان انگلیسی‌زبان
البته که در سال‌های اولیه تاسیس، نیل به چنین اعتمادی به پشتوانه سابقه بی بی سی جهانی و اتاق فکر و اتاق خبر صورت می‌گرفت و تحریریه بی بی سی فارسی بدون مسولان ارشد این رسانه آب هم نمی‌خوردند و به گونه‌ای خود را برای بخش قابل توجهی از مخاطبین جا انداخته بودند که بی‌طرفانه به پوشش رویدادها می‌پردازند. اما طی این سال‌ها رخدادهایی پیش آمد که این رسانه تاب پنهان ماندن پشت لباس ریاکاری صداقت را نداشت. این عدم استقلال و صداقت طی سال‌های گذشته هر روز بیش از پیش نمایان می‌شد و به کرّات اخبار و خوانش‌هایی از بی بی سی فارسی رو می‌شد که نشان از سوگیری شدید این رسانه داشت تا اینکه با مرگ ملکه الیزابت دوم به اوج خود رسید.
*مرگ ملکه اوج وابستگی و جانبداری بی‌بی‌سی فارسی
از اختصاص ۹۰ درصد برنامه‌ها به مرگ ملکه، سیاه پوش شدن مجریان شبکه و بستن بخش نظرات کاربران این‌ها تنها بخشی از عملکرد رسانه به اصطلاح مستقل بی‌بی‌سی فارسی پس از مرگ ملکه بود.
*۹۰ درصد اخبار رسانه مدعی مختص فارسی‌زبانان در خدمت مرگ ملکه بریتانیا!
جالب اینجا بود که بی بی سی فارسی که خود را رسانه فارسی زبانان می‌نامید، ۹۰ درصد اخبار خودش را به موضوع مرگ ملکه که برای ایرانیان دارای ارزش خبری پایین است، اختصاص داد. حتی مجریان مرد این شبکه همه با کراوات سیاه و مجریان زن با لباس مشکی برنامه اجرا کردند. مجریان و اخبارگویان عامدانه خود را مغموم مرگ ملکه نشان می‌دادند و مخاطب هدف را که همان ایرانیان بودند رها کرده و شبانه روز برای ملکه‌ای سوگواری می‌کردند که نزدیک به یک قرن زیسته بود.
*نقش اینترنشنال در تسریع تنزل بی‌بی‌سی فارسی
بی‌شک پوشش اغراق‌آمیز و به قول فرنگی‌ها اگزجره الیزابت دوم به شدت دست این تلویزیون را بویژه در خصوص استقلال رسانه‌ای خبری رو کرد و باعث ریزش شدید مخاطبینش شد. البته در این بین رسانه‌ای به نام «ایران اینترنشنال» هم که یک شبه پا به عرصه رسانه‌های تصویری گذاشته و در بین فارسی زبانان و با بودجه عربستان سعودی به شهرت رسیده بود و از یک سو شبکه «منوتو» نیز که از قبل، به خواب بی بی سی فارسی آمد تا این تلویزیون بیش از پیش از ریزش مخاطبینش کابوس پشت کابوس ببیند.
در این بین گذری می‌زنیم بر راهبرد رسانه سعودی برای جذب حداکثری مخاطب که یکی از انگیزه‌های اصلی تنزل بی بی سی فارسی شد.
*راهبرد رسانه سعودی برای قاپیدن مجری، کارشناسان و مخاطبین بی‌بی‌سی فارسی
شبکه «اینترنشنال» که با بودجه‌ای حدود ده برابر بی بی سی فارسی به میدان رسانه‌های معاند دروغ‌پرداز پا گذاشته بود، با صرف هزینه‌های هنگفت و پیشنهاد دستمزدهای نجومی، بسیاری از مجریان و اخبارگویان و حتی کارشناسان تلویزیون بی بی سی را به خود جذب کرد. برای نمونه، کسی که بعد از یک دهه کار در بی‌بی‌سی، ۴۰هزار پوند در سال حق‌الزحمه دریافت می‌کرد، حقوق ۱۰۰هزار پوندی «اینترنشنال» بسیار اغوا کننده بود و به تدریج کارکنان بی بی سی فارسی به اینترنشنال کوچ می‌کردند. این مساله از دو جنبه به بی بی سی ضربه زد. اول اینکه باعث می‌شد مجریان معروف این تلویزیون خود و مخاطبانشان را به «اینترنشنال» ببرند و از سویی هم باعث می‌شد بی بی سی از ترس فروکش کردن میزان مخاطب و برای جذب حداکثری دست به انتشار هر خبری بزند و حتی از استانداردهای قبلی خود عدول کند و نمونه آن بسیاری از ویدیوها از رویدادهایی که پیش‌تر بی بی سی فارسی ادعا می‌کرد چون از صحت ویدیو اطمینان حاصل نکرده آن را پخش نمی‌کرد اما بعد از به میان آمدن اینترنشنال، شروع کرد به پخش فله‌ای هر ویدیویی که به دستش می‌رسید تا از قافله عقب نماند.
*مهاجرت کارشناسان پولی از بی‌بی‌سی فارسی به اینترنشنال
از طرف دیگر، بی بی سی علاوه بر مجریان و اخبارگویان، داشت یک به یک کارشناسان مدعوّ برنامه‌هایش را نیز از دست می‌داد زیرا آن کارشناسان پولی، هرجا پول بیشتر می‌دادند بلافاصله کوچ می‌کردند و به تدریج اینترنشنال داشت کارشناسان بی بی سی را به انحصار خود درمی‌آورد.
*بی‌بی‌سی فارسی از پُز استقلال و صداقت و بی‌طرفی تا رقابت با اینترنشنال معلوم‌الحال
برای مثال بی‌بی‌سی فارسی برای یک مصاحبه غیرحضوری با ارتباط تصویری حدود ۴۵ دلار میدهد، اما حق‌الزحمه شبکه سعودی برای همین کار از ۷۵ دلار شروع می‌شود که گاهی ممکن است تا دو برابر افزایش داشته باشد. این مسأله باعث شد به مرور دست سایر شبکه‌ها بخصوص بی بی سی فارسی از کارشناس خالی شود. حالا فکرش را بکنید که بی بی سی فارسی نه تنها مجریان اخبارگویان و کارشناسان و در نهایت داشت مخاطبانش را هم ازدست می‌داد از این رو مجالی برای ظاهرسازی‌های قبلی و پُز استقلال و صحت خبر و بی‌طرفی و صداقت نمی‌ماند ازاینرو به سرعت سیر قهقرایی درپیش گرفت تا از قافله شبکه‌های سطح پایینی چون اینترنشنال و منوتو جا نماند و به سرعت به سطح این دو تلویزیون نزول یافت.
تمام این عوامل به شدت بر سطح خبررسانی بی‌بی‌سی فارسی تاثیر منفی گذاشت تا جاییکه در ویدیوی به عنوان نمونه ملاحظه خواهید کرد.
یکی از کاربران توئیتر در تفسیر مضحک این ویدیو به عنوان یکی از اخبار تصویری جدی تلویزیون بی‌بی‌سی نوشته: «باور کنید این فیلم رو بی بی سی فارسی منتشر کرده، اگر فردا کپشن نوشت تو بازی مار و پله جمهوری اسلامی نیش خورد تعجب نکنید.»
*و بی‌بی‌سی فارسی در صدر اخبار جعلی رسانه‌های جعلی!
به گزارش مرکز افکارسنجی خبرگزاری فارس، عملکرد ۵ رسانه بی بی سی فارسی وابسته به دولت انگلیس، ایران اینترنشنال وابسته به دولت سعودی، صدای آمریکا و رادیو فردا وابسته به دولت آمریکا، منو تو وابسته به جریان بهائیت و صفحات مجازی آنها نشان میدهد این رسانه‌ها در بازه زمانی ۲۳ شهریور تا ۱۶ مهر،(۲۵ روز) مجموعا ۱۷۳۱۲ دروغ را درباره حوادث اخیر ایران منتشر کرده‌اند.
در این بررسی به نسبت حجم اخبار و تولیدات، بی بی سی فارسی بیشترین میزان اخبار خلاف واقع را داشته است و ایران اینترنشنال و رادیو فردا در رده‌‌های بعدی قرار دارند. در این پژوهش مصادیق اخبار خلاف واقع شامل جعل خبر، تقطیع، تحریف، وارونه‌سازی، بزرگنمایی و کوچک‌نمایی بوده است.
مطابق رتبه بندی بیشترین انتشار اخبار خلاف واقع به نسبت به حجم خبر به این شرح است:
۱. شبکه بی بی سی با مجموع ۵۸ در صد دروغ (تعداد کل اخبار ۵۳۴۳ . تعداد اخبار خلاف واقع: ۳۱۰۱)
۲. ایران اینترنشنال با مجموع ۵۳ درصد دروغ (تعداد کل اخبار ۱۱۴۲۶ . تعداد اخبار خلاف واقع: ۶۰۲۶)
۳. شبکه منوتو (من و تو) با مجموع ۴۹ درصد دروغ (تعداد کل اخبار ۳۷۳۹ . تعداد اخبار خلاف واقع: ۱۸۳۵)
۴. صدای آمریکا با مجموع ۴۳ درصد دروغ (تعداد کل اخبار ۸۵۵۵ . تعداد اخبار خلاف واقع: ۳۶۵۶)
۵. رادیو فردا با مجموع ۴۱ درصد دروغ (تعداد کل اخبار ۶۵۰۲ . تعداد اخبار خلاف واقع: ۲۶۹۴)
پایان پیام/