۹۰۰ اثر ثبت شده خراسان جنوبی در انتظار تعیین حریم
با اعلام مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، از ۱۱۰۰ اثر ثبت‌شده در این استان نزدیک به ۹۰۰ اثر در انتظار تعیین حریم هستند.
بنابر اعلام مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی از ۱۱۰۰ اثر ثبت‌شده در این استان نزدیک به ۹۰۰ اثر معطل تعیین حریم هستند.
هادی شاهوردی، مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی،در خصوص آثار معطل ثبت در خراسان جنوبی گفت:
قلعه و آسبادهای طبس، خوانشرف نهبندان، باغ و عمارت منظریه و کوره هوفمن بیرجند، از جمله آثاری هستند که به تعیین فوری‌تر حریم نیاز دارند.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، درباره وضعیت تعیین حریم و عرصه این استان اظهار کرد:
حدود ۱۱۰۰ اثر در این استان ثبت ملی شده‌اند که از این تعداد ۸۷۲ اثر، شامل بناها، محوطه‌های طبیعی و تاریخی نیازمند تعیین حریم هستند. تاکنون نیز ۲۶۱ اثر تاریخی تعیین حریم شده است.
او با بیان اینکه کل آثار ثبتی نیازمند تعیین حریم هستند، درباره آثار تاریخی که به تعیین فوری حریم نیاز دارند، گفت:
بناهایی که در داخل شهرها و روستاها قرار گرفته‌اند به‌دلیل تهدید ساخت‌وساز و طرح‌های جامع هادی روستایی نیاز فوری به تعیین حریم دارند. اقداماتی که برای تعیین حریم انجام می‌شود برای حفظ بنا و منظر اثر تاریخی است که طبیعتا تعیین حریم و محدودیت‌های به وجود آمده سبب اعتراض همسایگان یک اثر تاریخی می‌شود.
قلعه و آسبادهای طبس مسینا درمیان، خوانشرف نهبندان، باغ و عمارت منظریه، کوره هوفمن بیرجند و خانه‌های تاریخی شهرها و روستاهای خراسان جنوبی از بناهایی هستند که به گفته مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی به تعیین فوری حریم نیاز دارند.
شاهوردی درباره آثار تاریخی که تعیین حریم و عرصه آن‌ها چالش برانگیز بوده است، اظهار کرد:
عرصه شهر قدیم «قائن» و عرصه شهر «تون فردوس» جزو مواردی است که چالش‌هایی را به‌همراه داشته است. با توجه به مساحت قابل‌توجه عرصه‌های تاریخی «قائن» و شهر «تون» و افزایش قیمت زمین و درخواست‌های مردمی برای ساخت‌وساز در عرصه و حریم، گاهی شاهد نقض ضوابط در عرصه‌های تاریخی هستیم. عرصه و حریم شهر «تون» به‌دلیل ضوابط ساخت‌وساز که باید پس از انجام عملیات باستان‌شناسی صورت گیرد و همچنین به این دلیل که بیشتر عرصه دارای مالک خصوصی است، مشکلاتی را ایجاد کرده است. در عین حال برای رعایت قانون و حفظ عرصه و حریم، موضوعات پس از دادن اخطارهای اولیه در صورت تکرار یا ادامه موضوع به مرجع قضایی ارجاع می‌شود.
او افزود:
حریم باغ و عمارت «رحیم آباد» و بخشی از حریم بناهای تاریخی (حریم کلی) بیرجند نیز نیازمند بازنگری است. درباره باغ «رحیم آباد»، در سال‌های گذشته بازنگری حریم تهیه و به تهران ارسال شد، اما در جلسه شورای ثبت و حریم با بازنگری موافقت نشد. در حوزه پایاب قنات «بلده فردوس» نیز با توجه به خشکسالی‌ها و توسعه‌هایی که اتفاق می‌افتد، چالش‌هایی با مالکین وجود دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان جنوبی درباره مهم‌ترین چالش استان برای تعیین حریم و عرصه گفت:
مهم‌ترین چالش در تعیین حریم محدودیت‌های ایجاد شده برای مالکان اطراف و رعایت نکردن حق و حقوق قانونی مالکان و جبران خسارت‌های مالی وارد شده بر آن‌هاست که این مورد باید در سطح کلان تصمیم‌گیری و حل و فصل شود. این در حالی است که بناهای تاریخی برای حفظ هویت اصلی خود نیاز به تعیین حریم دارند و نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت، اما باید راهکاری برای حمایت از مالکین مانند خرید وتملک بناها، واگذاری زمین معوض یا امتیازات مثبت دیگری مدنظر قرار داده شود.
او با اشاره به چالش‌هایی که با مردم و شهرداری برای تعیین حریم و عرصه دارند، اظهار کرد:
بیشترین چالش با مردم است. شهرداری‌ها نیز در رعایت دقیق حریم آثار تاریخی و قلع و قمع ساختمان‌های خلاف ضابطه حریم، گاه اقدام مؤثری انجام نداده‌اند و معمولا درخصوص مذاکره و رفع مشکلات، موضوعات از طریق دفتر امور شهری و شوراهای استانداری پیگیری می‌شود و چنانچه اقدام مؤثری انجام نشود موضوع در محاکم قضایی مطرح و رفع خطر می‌شود.
شاهوردی درباره تفویض اختیار برای تعیین حریم و عرصه به ادارات کل استان‌ها بیان کرد:
اگر نگاه متمرکز بر حفظ یک اثر تاریخی نباشد تفویض اختیار نمی‌تواند سبب اقدام مؤثری شود، چه بسا به جهت وجود درخواست‌ها و فشارهای استانی و گاه نظرات شخصی، اثر تاریخی چه در عرصه و چه در حریم دچار ضرر و زیان شود.