ابتکار ایرانیان باستان برای بهره‌برداری از فلز روی
پژوهش صورت گرفته شواهدی از استخراج و بهره‌برداری از فلز روی با روشی نوآورانه در ایران باستان را آشکار کرد.
شواهدی از استخراج فلز روی در دوران کهن در نیوک یزد به دست آمده که نشان از استخراج و استحصال نوآورانه این فلز در ایران باستان است.
امین‌الله کمالی عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در نشست تخصصی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی که هم‌زمان با هفته پژوهش برگزار شد به ارائه گوشه‌ای از پژوهش شواهدی از استخراج و استحصال فلز روی در دوران کهن(مطالعه موردی معدن روی نیوک یزد) پرداخت.
او گفت:
ذوب فلز روی به‌عنوان یکی از چالش برانگیزترین فناوری‌ها در تمدن باستان در نظر گرفته می‌شود زیرا دمای کاهش کانسنگ‌های اکسید روی بسیار نزدیک به نقطه جوش روی فلزی است، بنابراین هنگامی که سنگ معدن شروع به ذوب شدن می‌کند بلافاصله تبخیر و به‌محض تماس با هوا دوباره اکسید می‌شود.
این پژوهشگر افزود:
با توجه به اینکه کوره‌های معمولی برای استحصال فلز روی مناسب نیست، ایرانیان باستان برای حل این مشکل از کوره‌های دو طبقه استفاده می‌کردند؛ در کوره‌های تولید توتیا، سنگ‌های دارای روی را برای حرارت در قسمت پایینی قرار داده و آن را حرارت می‌دادند (حدود ۹۰۰ درجه) و در قسمت بالای کوره یک صفحه مشبک بوده که در آن‌ها میخ‌های سفالین می‌چیده‌اند.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه تصریح‌کرد:
در اثر حرارت بخارهای روی متصاعد می‌شده و روی میخ سفالین می‌نشسته و در نهایت ماده جامد نهایی که از سطح میخ‌های سفالین تراشیده و جدا می‌شده همان توتیا بوده، باقی‌مانده این کوره‌ها بیشتر در استان‌های یزد، کرمان و اصفهان قابل‌مشاهده است که ما به‌طور موردی معدن روی نیوک یزد را مورد مطالعه قرار دادیم.