۵ دلیل گرانی گوشت و ۵ راهکارِ کاهش قیمت/ ضرورت تضمین تأمین نهاده و مدیریت صادرات دام
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس مدتی است قیمت گوشت قرمز در بازار مجددا افزایش یافته است، مسوولان مدعی هستند افزایش قیمت گوشت قرمز در حد ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان در هر کیلو است اما واقعیت بازار از افزایش بیشتر قیمت گوشت حکایت دارد، البته شرایط فعلی قیمت گوشت طوری است که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان هر دو ناراضی هستند.
گزارش خبرنگار فارس از بازار محصولات پروتئینی حاکی است هر کیلوگرم گوشت قرمز گوسفندی با قیمت نزدیک به ۳۰۰ هزار تومان به فروش می‌رود این در حالی است که قیمت‌ها در هفته گذشته در محدوده ۲۵۰ هزار تومان بود.
* پنج دلیل افزایش قیمت گوشت در بازار
* عرضه کم دام به کشتارگاهها و افزایش تقاضای مصرف در فصل زمستان
نخستین دلیلی که برای بالا رفتن قیمت گوشت در بازار وجود دارد، به هم خوردن تناسب عرضه و تقاضا است عرضه دام در فصل زمستان به کشتارگاهها کمتر می‌شود زیرا در این فصل تغذیه دام به ویژه در بخش سنتی نسبت به فصل‌های دیگر ضعیف‌تر و دام هایشان نحیف‌تر است و دامداران تمایلی به عرضه دام خود به بازار ندارند آنها ترجیح می‌دهند در فصل بهار دام خود را چاق‌تر کرده و بفروشند.
از سوی دیگر تقاضای بازار هم در این فصل بیشتر می‌شود و مردم در فصل زمستان می‌خواهند محصولات گوشتی که طبع گرم‌تری دارند و مناسب فصل سرد هستند استفاده کنند و طبق آمارها مصرف در این فصل بیشتر می‌شود. بنابراین با بالا رفتن تقاضا نسبت به عرضه قیمت‌ها هم بالا می‌کشد.
* گرانی و مشکل تامین نهاده تولید را سخت کرده است
گرانی خوراک دام برای تولیدکنندگان دام سبک و به ویژه دام سنگین سخت‌تر شده است این مشکلات از سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی‌های طولانی سال به سال تکرار شده و اکنون به مشکل بزرگی تبدیل شده است.
بارش سالانه در کشور میانگین ۲۳۰ میلی متر است و ایران به عنوان کشوری خشک محسوب می‌شود در سال‌های اخیر بارش‌ها به کمترین میزان خود رسیده است، بخش زیادی از خوراک دام سبک از طریق تعلیف در مراتع تامین می‌شد که اکنون این شرایط سخت‌تر شده است.
از سوی دیگر کشور وابستگی بیش از ۷۰ درصدی به واردات خوراک دام و طیور دارد که در دو سال گذشته به دلیل مشکلات بازارهای جهانی واردات به سختی انجام شده است.
علاوه بر آن حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در ۷ ماه گذشته اگرچه توانسته میزان واردات به کشور را تسهیل کند و رانت و فساد‌های پیرامون این ارز دولتی را کاهش دهد، اما نهاده با قیمت گران‌تری به دست تولید کننده رسیده است، تولیدکنندگان می‌گویند قیمت نهاده پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی حدود ۴ برابر شده است قیمت هر کیلو نهاده به طور میانگین از کیلویی ۳۵۰۰ به ۱۴ هزار تومان افزایش یافته است علاوه بر اینها افزایش قیمت انرژی و هزینه‌های دستمزد که در سال گذشته ۵۷ درصد رشد کرد هزینه‌های تولید را افزایش داد.
* صادرات و قاچاق عامل دیگر افزایش قیمت گوشت
اگرچه آمارهای قطعی درباره قاچاق وجود ندارد اما شواهدی است که دام سبک به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود این به دو دلیل خوش خوراکی دام ایران و پایین بودن قیمت نسبت به کشورهای همسایه است.
از سوی دیگر وزارت جهاد کشاورزی تحت فشار اتحادیه‌های تولید‌کننده که ادعا می‌کردند مازاد تولید در کشور وجود دارد مجوز صادرات دام را صادر کرد این در حالی است که همان زمان هم قیمت گوشت بالا بود.
آیا کمبود دام در کشور وجود دارد؟
برخی ادعا می‌کنند تولید دام سبک در کشور ۳۰ درصد کاهش داشته است، آنها حتی می‌گویند عرضه دام به کشتارگاهها افزایش یافته است. گزارش‌هایی هم از عرضه دام آبستن و مولد به کشتارگاهها وجود داشته است اما اگر چنین مسئله صحت داشته باشد چرا قیمت در بازار پایین نیامده است؟ اگر عرضه دام به کشتارگاه بیشتر شده یعنی عرضه در بازار هم باید افزایش یافته و قیمت را پایین می‌آورد اما چنین اتفاقی نیفتاده است.
* دلالی دیگر عامل گرانی گوشت/ گوشت قرمز نرخ مصوب ندارد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که گرانفروشی و دلالی دو عامل مهم در گران شدن گوشت قرمز در بازار است، از آنجا که گوشت قرمز نرخ مصوب ندارد و عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند برخی سودجویان و دلالان قیمت‌های دلخواه خود را مطرح می‌کنند و چون نظارتی نیست قیمت‌ها روز به روز بالاتر می‌رود.
قیمت هر کیلو دام زنده سبک در بازار پیش از این ۱۰۰ هزار تومان بود و اکنون به ۱۲۰ هزار تومان رسیده و بر اساس یک عرف معمول دو برابر آن به صورت گوشت خالص باید در بازار به فروش برود یعنی کیلویی ۲۰۰ تا ۲۴۰ هزار تومان باشد اما قیمت‌های بازار بسیار بالاتر از این است.
در این‌باره معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: هم اکنون قیمت هر کیلوگرم دام زنده سبک به ۱۲۰ تا ۱۲۵ هزار تومان رسیده است که با قیمت کنونی گوشت می‌توان گفت قیمت فعلی گوشت به نقطه سر به سری هزینه تمام شده تولید و عرضه رسیده است.
در این میان دلالان هم با دمیدن به گرانی دام زنده موجب بالا رفتن قیمت گوشت در بازار می‌شوند، یک دام از دست تولید کننده تا رسیدن به کشتارگاه ۴ تا ۵ دست می‌چرخد.
* پنج پیشنهاد برای کاهش قیمت بازار
دولت باید در وهله نخست نهاده تولیدکنندگان را با قیمت مناسب‌تری تامین کند پیش از این هم قرار بود تحت عنوان «دامدار کارت» از آنها حمایت شود تولیدکنندگان گرفتار بازار گردانی وارد‌کنندگان بزرگ نهاده شده‌اند، اخیراً چند شرکت بزرگ وارد کننده کشتی‌های خود را در بنادر کشور خالی نمی‌کردند و فشار می‌آوردند که باید با نرخ ارز جدید با آنها حساب کنند که نهایتا با بیانیه بانک مرکزی و وساطت وزارت جهاد کشاورزی مسئله فیصله یافت.
سیاست‌های ارزی، چند نرخی بودن ارز و واردات توسط شرکت‌های خاص، تامین نهاده تولیدکنندگان را مشکل کرده است.
همچنین دولت با عرضه گسترده گوشت منجمد به بازار می‌تواند تناسب در عرضه و تقاضا ایجاد کند، البته عرضه گوشت منجمد وجود دارد اما در همه فروشگاه‌ها ومنظم عرضه نمی‌شود.
دولت باید با نظارت بیشتر بر مرزهای کشور، مانع از قاچاق دام شود.
از سوی دیگر کارشناسان معتقد هستند یکی از عوامل رشد قیمت گوشت قرمز دامپروری سنتی است، با ورود دانش و فناوری به بخش تولید، هزینه تمام شده گوشت قرمز کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر دولت نباید تحت فشار اتحادیه‌های تولید، تصمیمات خلق‌الساعه برای صادرات دام و گوشت انجام دهد، کشورهای دیگر پس از شیوع کرونا و جنگ روسیه و اوکراین، تأمین تولید داخل را در اولویت قرار داده‌اند.
یادداشت از بهروز نوری
پایان پیام/