ثبت ملی، تنها راه نجات بافت تاریخی شیراز
خبر تخریب بافت تاریخی شیراز در روزهای اخیر حساسیت برانگیز شده و برخی از فعالان میراث فرهنگی ثبت ملی این بافت را تنها راه نجات آن می‌دانند.
این روزها خبر تخریب بافت تاریخی شیراز تبدیل به یکی از سرتیترهای خبری رسانه‌های داخلی و خارجی شده است. خانه‌های بافت تاریخی شیراز در یک دهه اخیر به سبب اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ و اخیرا با هدف اتصال امامزاده‌های این شهر به یکدیگر یکی پس از دیگری تخریب می‌شوند.
تخریب بافت تاریخی شیراز اما به تخریب خانه‌های تاریخی این شهر محدود نیست بلکه معابر، کوچه‌ها و هویت جمعی و تاریخی شهر نیز با تخریب صورت گرفته از بین رفته و رنگ می‌بازد.
جمعی از دغدغه‌مندان میراث فرهنگی شیراز کارزاری ایجاد کرده‌اند تا شاید بتوانند با مطالبه‌گری باعث ثبت بافت تاریخی شیراز شده و جلوی تخریب این بافت ارزشمند را بگیرند. این کارزار که با نام«درخواست ثبت ملی بافت تاریخی شیراز» ایجاد شده تاکنون بیش از ۹۶۰۰ امضا داشته و برخی از اساتید دانشگاه و دوستداران میراث فرهنگی از آن حمایت کرده‌اند.
طیبه تشکری، کارشناس معماری از دانشگاه شهید بهشتی ایجادکننده این کارزار امیدوار است در صورت آنکه کارزار ایجاد شده به هدفش رسیده و بافت تاریخی شیراز همچون یزد ثبت ملی شود نه‌تنها خانه‌ها بلکه معابر، کوچه‌ها و سایر جنبه‌های ارزشمند بافت تاریخی شیراز حفظ شود.
برای بررسی بیشتر موضوع تخریب بافت تاریخی شیراز و مسائل و مشکلات امروز آن به سراغ طیبه تشکری، ایجاد کننده کارزار درخواست ثبت ملی بافت تاریخی شیراز رفتیم.
وی ضمن ذکر شرایط ناخوشایند بافت تاریخی شیراز، ثبت بافت تاریخی این شهر را تنها راه نجات آن دانسته و معتقد است که بافت تاریخی شیراز نیز باید همچون بافت تاریخی یزد ثبت ملی شود.
مشروح مصاحبه خبرنگار پایگاه خبری کجارو با طیبه تشکری ایجادکننده کارزار «درخواست ثبت ملی بافت تاریخی شیراز» در پی‌می‌آید.
برخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی تلاش خود را معطوف به ثبت بناهای شاخص بافت تاریخی شیراز کرده‌اند اما شما فکر می‌کنید این ثبت بنا کافی نیست و کل بافت تاریخی شیراز باید ثبت شود؛ چرا این‌طور فکر می‌کنید؟
بناهای بافت تاریخی شیراز ثبت شده هستند اما بهانه این دوستان(کسانی که تخریب می‌کنند) این است که اگرچه بناها ثبت شده و دارای ارزش تاریخی هستند اما خالی از سکنه هستند و در حال تخریب هستند. بنابراین این‌طور استدلال می‌کنند که اشکالی ندارد خانه‌های تاریخی را تخریب کنند. بر همین اساس ابتدا ۵۷ هکتار را تخریب می‌کنند و بعد رفته رفته قسمت اعظمی از بافت تاریخی شیراز ممکن است که تخریب شود.
شما برای توقف این روند و جلوگیری از تخریب بیشتر بافت تاریخی شیراز چه اقدامی صورت دادید؟
اقدامی که صورت دادیم این بود که با دوستانی که در میراث دغدغه این مسئله را داشستند گفت‌وگو کردیم و نخستین رویکردمان این بود که چرا میراث در این خصوص بیانیه ای نداده است؟
چند روز گذشته خواندم که جمعی از کارشناسان میراث فرهنگی بدون اسم و نام بیانیه‌ای دادند و اعلام برائت کرده‌اند که در تخریب بافت تاریخی شیراز دخیل نیستند. این در حالی است که توقع می‌رفت وزیر میراث فرهنگی یعنی آقای ضرغامی در خصوص این اتفاق موضع‌گیری خاصی داشته باشد.
متوجه شدیم که سال گذشته در جریان یکی از سفرهای استانی آقای رییسی، این بافت تاریخی شیراز از دست میراث خارج و به هیئت سه نفره و بی‌نامی واگذار شده است. در حال حاضر نمی‌دانیم که این هیئت سه نفره چه کسانی هستند و بر اساس چه قانونی این اقدامات را صورت می‌دهند.
فکر می‌کنید چه عاملی باعث شده که برخی بتوانند باوجود قوانین حوزه میراث فرهنگی و دغدغه‌مندی مردم، باز هم مسئله تخریب در بافت تاریخی شیراز را پیش ببرند؟
به نظرم خلائی که وجود دارد این است که بافت تاریخی شیراز ثبت ملی نشده است و چون بافت ثبت ملی نشده است گذر، معبر و تمام آن چیزهایی که در شکل‌گیری آن بافت به‌لحاظ شهری اهمیت دارد برای دوستان محلی از اعراب نداشته باشد. وقتی بافت تاریخی شیراز ثبت نیست، مسئولان مربوطه هم مسوولیتی در قبال آن محل و معبر، هویت تاریخی و جمعی آن احساس نمی‌کنند.
پس با کارزاری که شما برای ثبت بافت تاریخی شیراز راه انداخته‌اید در واقع به‌دنبال جبران این نقیصه و ثبت شدن بافت تاریخی و ایجاد مسوولیت در مسئولان مربوطه هستید؛ این‌طور نیست؟
در گفتگویی که با دغدغه‌مندان حوزه میراث فرهنگی داشتم این ایده به ذهنمان رسید که باید بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شود. بنابراین درخواست کارزار این است که این بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شود. در حال حاضر بافت تاریخی یزد ثبت ملی شده است و در نتیجه معبر، گذر و تمام دسترسی‌های آن نیز چه به‌لحاظ تاریخی و چه به‌لحاظ فرهنگی حائز اهمیت است.
اساتید زیادی از کارزار ایجاد شده حمایت کرده‌اند و در خصوص آن اطلاع‌رسانی کرده‌اند. واقعیت این است که حتی معابربافت تاریخی شیراز ارزشمند هستند. یعنی قبل از اینکه بپرسیم چرا بافت تاریخی تخریب می‌شود خواسته ما این است که چرا این بافت تاریخی ثبت نشده است؟ کدام متخصصی از کنار یک چنین اثر تاریخی ارزشمندی به‌راحتی گذشته است و ثبت ملی بافت تاریخی شیراز اتفاق نیفتاده است؟
به نظرم دوستانی که دارند بناهی تاریخی را در بافت تاریخی شیراز تخریب می‌کنند مشکلی با ثبت شدن بناها ندارند و بناهایی که ثبت بوده‌اند نیز دارند تخریب می‌شوند و به نظرم ثبت شدن بناها راه‌حل مشکل بافت تاریخی شیراز نیست.
شایعاتی درباره برخی چهره‌ها مانند استاندار قبلی استان فارس درباره تخریب بافت تاریخی شیراز مطرح شده است. آیا این مسئله ثبت این بافت را سخت نمی‌کند؟
قطعا همین طور است. واقعیت این است که اساسا یکی از موضوعات اصلی ما و صحبتی که با دوستان فعال در میراث فرهنگی داریم این است که این‌ها می‌گویند یک نهادی داخل وزارت میراث فرهنگی است تحت عنوان پژوهشگاه میراث فرهنگی که ظاهرا به خود وزیر هم پاسخگو نیست و ظاهرا نمی‌تواند با آن‌ها گفت‌وگو کند.
این تصمیم (تخریب بافت تاریخی شیراز) نمی‌دانیم چگونه اما قطعا سیاسی گرفته شده است. تقریبا ارتباط بلافصلی با وزیر (میراث فرهنگی) داشته‌ایم اما وی پاسخگو نیست که حتی بگوید روال این مسئله چگونه بوده است تا بتوانیم به سرمنشاء مراجعه کرده و اعلام کنیم که اعتراض داریم.
قطعا این ماجرای سیاسی کار را سخت‌تر می‌کند اما درخواست مطرح شده از سوی کارزار ما اساسا فرهنگی و تاریخی است. از آنجایی که یک چنین اثر تاریخی ربط بلافصل به هویت جمعی و احساس تعلق اهالی شیراز به شهرشان دارد باید به آن توجه شود.
دوستان تصمیمی سیاسی یا مذهبی گرفته‌اند اما به نظرم چشمشان را بر تصویر بزرگ‌تر ۱۰سال آینده بسته‌اند. استاندار قبلی گفته‌اند که اینجا تبدیل به محل معتادان شده است. متوجه نمی‌شوم به چه دلیل این دوستان مسئله را از انتهای آن مطرح می‌کنند و چرا به‌دلیل ایجاد مسئله نظر ندارند.
مسئله بنای تاریخی نیست بلکه مسئله رسیدگی نکردن به بافت تاریخی شیراز بوده که باعث شده این محدوده تبدیل به محل و پاتوق مجرمان و معتادان شود. باید به مسایلی نظیر ارتباط فقر و اعتیاد و هزاران مسئله دیگر در این خصوص توجه داشت اما گویا برخی قصد دارند به یک شکلی صورت مسئله را پاک کنند.
با توجه به اهمیت و جایگاه شاخص بافت تاریخی شیراز انتظار می‌رود وزیر میراث فرهنگی راسا برای ثبت ملی این بافت ارزشمند وارد عمل شود و در راستای تکلیف و وظیفه خود، بافت تاریخی شیراز را ثبت ملی کرده و یکبار برای همیشه مانع تخریب آن شود.
نظر شما در خصوص تخریب صورت گرفته در بافت تاریخی شیراز چیست؟ فکر می‌کنید دلایل و ریشه‌های این موضوع چیست؟ راه‌حل مقابله با جریان تخریب بافت تاریخی شیراز چیست و از وزیر میراث فرهنگی در این خصوص چه درخواستی دارید؟
رسانه کجارو آماده انتشار نظرات و دیگاه‌های مختلف در زمینه تخریب بافت تاریخی شیراز و حواشی آن است.