بارش سنگین؛ تیر خلاص بر پیکر نیمه‌جان آثار تاریخی در بام ایران
در بارش‌های اخیراستان چهارمحال و بختیاری بخش قابل‌توجهی از بناهای تاریخی آن دچار آسیب قابل‌توجه شدندکه قطعا مرمت این آثار تاریخی در پیج و خم تخصیص اعتبار باقی خواهد ماند.
میراث فرهنگی شناسنامه‌ای از فرهنگ، پیشینه و تاریخ هر استانی محسوب می‌شوند، بسیاری از این آثار یکی پس از دیگری دچار آسیب می‌شوند و اگر همین روند ادامه پیدا کند در چند سال آینده اثری از این آثار تاریخی بر جای نمی‌ماند، ابر، باد و مه و خورشید دست به دست هم داده‌اند تا زخمی باشند بر پیکر نیمه‌جان آثار تاریخی در بام ایران!
چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های سردسیر در کشور محسوب می‌شود، بنابراین در فصل پاییز و زمستان مردمان این سرزمین همواره شاهد بارش‌های سنگین برف و باران بودند، از طرفی سازه‌های بناها به‌گونه‌ای طراحی می‌شد که در برابر این حجم بارش دوام بیاورد، البته ساکنان نیز برای نگهداری از بنای خود روش‌های متعددی را انجام می‌دادند و باوجود بارش‌های سنگین در گذشته خسارت سنگینی به این بناهای خشت و گلی وارد نمی‌شد.
آثار تاریخی فراوانی در چهارمحال و بختیاری وجود دارد که بسیاری از این آثار در کشور منحصر به‌فرد هستند، قلعه‌های تاریخی، حمام‌ها، خانه‌های قدیمی و پل‌های بسیاری در این استان وجود دارد که در دهه‌های اخیر به‌علت بی‌توجهی در معرض آسیب و تخریب قرار گرفتند، آثاری که در طول سده‌های گذشته از گزند حوادث در امان بودند، اما در بارش‌های اخیر در استان بخش قابل‌توجهی از این بناها دچار آسیب قابل‌توجه شدند.
قلعه ضرغام‌السلطنه فرادنبه، پل زمانخان و امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد تنها تعدادی از آثار تاریخی استان است که در بارش‌های اخیر دچار خسارت شدند و قطعا مرمت این آثار تاریخی در پیج و خم تخصیص اعتبار باقی خواهد ماند.
قطعا این سوال در ذهن بسیاری از افراد ایجاد شده است که چرا باوجود هشدارهای متعدد سازمان هواشناسی مبنی بر بارش سنگین برف و باران در نقاط مختلف چهارمحال و بختیاری، تدبیری برای جلوگیری از بروز خسارت به این آثار تاریخی صورت نگرفت و اگر میراث فرهنگی توان نگهداری از این آثار را ندارد، چرا این آثار را برای نگهداری و بهره‌مندی به بخش خصوصی واگذار نمی‌کنند؟
با بودجه اندک نمی‌توان از آثار تاریخی محافظت کرد
علیرضا جیلان- مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در خصوص علل وارد آمدن خسارت به بناهای تاریخی در این استان در پی بارش سنگین برف، اظهار کرد:
در این استان ۴۰۰۰ اثر تاریخی شناخته شده وجود دارد که از این تعداد ۶۰۰ اثر جزو بناها، تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی هستند که این آثار نیازمند مراقبت است.
وی با بیان اینکه جنس سازه اکثر قلعه‌ها، حمام‌ها و بناهای تاریخی در چهارمحال و بختیاری از خشت، گل و آجر است، گفت:
بر اثر بارش باران و رسیدن رطوبت این آثار تاریخی در معرض آسیب قرار می‌گیرند، هر ساله بر اثر بارش باران، وزش باد شدید و مخاطرات جوی، آسیب‌هایی به این آثار تاریخی وارد می‌شود.
جیلان با اشاره به اینکه سازمان هواشناسی هشدارهایی مبنی بر بارش سنگین برف در چهارمحال و بختیاری در ماه گذشته صادر کرد، توضیح داد:
۶۰۰ اثر تاریخی در استان در معرض خطر تخریب هستند، حتی اگر تمام ظرفیت مالی و نیروی انسانی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را به کار می‌گرفتیم، نمی‌توانستیم از تمامی این آثار حفاظت کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری افزود:
با حداقل منابع مالی برای برخی بناهای تاریخی ایزوگام و عایق انجام شد، اما اعتبارات اندک برای نگهداری از این آثار تاریخی جوابگوی نیاز نیست و باید از اعتبارات ملی و استانی برای هر اثر اعتبار جداگانه در نظر گرفته شود.
وی با تاکید بر اینکه بخشی از دیواره قلعه ضرغام‌السلطنه در شهر فرادنبه بر اثر بارش سنگین دچار ریزش شد، یادآور شد:
مساحت این قلعه بالغ بر یک هکتار است، مالکیت تمام این قلعه نیز در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیست، بخشی در مالکیت اداره‌کل راه و شهرسازی، بخشی در مالکیت بخش خصوصی و بخشی نیز در مالکیت شهرداری است، بلافاصله پس از ریزش دیواره در محل حاضر شدیم و هماهنگی لازم با شهرداری و مشاور صورت گرفت تا راهکار برای حفاظت از قلعه ارائه شود، این کار نیازمند برآورد هزینه نیز است.
جیلان با بیان اینکه آثار بارش باران و برف روی دیوارهای مساجد قدیمی و سایر قلعه‌های چهارمحال و بختیاری مشهود است، خاطرنشان کرد:
بارش‌های امسال در چند دهه گذشته در استان از نظر میزان و همچنین بازه زمانی بی‌سابقه بود، اکثر بناهای تاریخی و قدیمی از خشت و گل ساخته شده و در زمان بارش نیازمند مراقبت ویژه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در ادامه با اشاره به اینکه سالانه برای نگهداری هر اثر تاریخی مبلغ ۸۰۰ هزار تومان اعتبار تخصیص پیدا می‌کند، توضیح داد:
هزینه کافی برای نگهداری از این آثار تاریخی را نداریم، به نظر می‌رسد دوستداران میراث فرهنگی باید همکاری لازم را در زمان بارش برای نگهداری از این آثار تاریخی داشته باشند، مثلا برای برف‌روبی سقف و محوطه این اثرها به دهیاری و شهرداری‌ها کمک کنند.
وی در خصوص تخریب بخشی از پایه‌های پل زمانخان بر اثر بارش، عنوان کرد: تعدادی از اساتید و کارشناسان برجسته میراث فرهنگی برای بررسی وضعیت سازه پل به استان سفر خواهند کرد تا برای تثبیت، ترمیم و نگهداری این اثر تاریخی تصمیم‌گیری کنیم.
جیلان در پایان تصریح کرد:
از مردم تقاضامندیم برای نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری را یاری کنند، برخی بناهای تاریخی نیازمند یک کار ویژه هستند که با بودجه اندک از توان این مجموعه خارج است و باید از بودجه سایر بناها برای آن‌ها هزینه کنیم که کار صحیحی نیست.
وارد آمدن خسارت سنگین به بقاع متبرکه و مساجد تاریخی در چهارمحال و بختیاری
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن امیری- مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری در خصوص آخرین وضعیت بقاع متبرکه و مساجد تاریخی در پی بارش سنگین برف و باران در استان، اظهار کرد:
جمع‌بندی نهایی برای برآورد خسارت انجام نشده است ولی میزان خسارت به این آثار تاریخی متاسفانه بالا است.
وی افزود:
بیشترین خسارت به اماکن متبرکه و مساجد در شهرستان‌های فلارد، لردگان، فارسان، شهرکرد، بن و کیار است و کارشناسان در حال برآورد خسارت هستند.
امیری با بیان اینکه امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد نیز در پی بارش سنگین برف دچار خسارت شده است، عنوان کرد:
ابنیه میراثی بیشترین خسارت را متحمل شدند، زیرا در چند سال اخیر به اماکن میراثی و بقاع متبرکه رسیدگی نشده است و این بارش‌ها صدمات سنگینی وارد کرد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد:
اخطارهای لازم به هیئت امنا و متولیان بقاع متبرکه و مساجد برای بارش سنگین برف و باران داده شد، اما حجم برف بالا بود و برف‌روبی نیز در حد توان انجام شد، اما اعتبار کافی ندارند و عایق‌بندی سقف‌ها نیز فرسوده بود و به همین علت دچار مشکل شدند.
وی بیان کرد:
امکان متوقف کردن خسارت به بقاع متبرکه و مساجد وجود نداشت، اما تلاش شد تا خسارت کمتر شود، پس از بارش برف شاهد بارش باران بودیم که این مسئله خسارت را افزایش داد، زیرا سقف اماکن سنگین شد، عایق سقف مساجد و اماکن مذهبی یک ضرورت است و باید اعتبار برای این منظور اختصاص پیدا کند.