مشکلات سفرهای جاده‌ای از انکار تا واقعیت؛ نادیده انگاری حقوق مسافران بین شهری
حملونقل جاده‌ای و اتوبوسی نیازمند نظارت جدی توسط نهادهای مسئول است تا در شرایط بد اقتصادی، فشار کمتری بر قشر ضعیف جامعه وارد شود.
هر سال با نزدیک شدن ایام نوروز، نرخ‌گذاری بلیط در سیستم‌های حملونقل عمومی به دغدغه‌ای برای خانواده‌هایی تبدیل می‌شود که قصد سفر به این وسیله را دارند. در این میان، حملونقل جاده‌ای و اتوبوسی به‌دلیل مقرون‌به‌صرفه‌تر بودن نسبت به سایر وسایل نقلیه، گزینه مناسبی برای خانواده‌های طبقه متوسط و ضعیف جامعه است.
هر از چند گاهی، خبرهایی مبنی بر سوءاستفاده‌های شخصی و نرخ‌گذاری‌های عجیب‌و‌غریب توسط برخی از رانندگان اتوبوس و تاکسی‌های بین‌شهری در ایام پیک سفر دیده می‌شود که طعم خوش سفر را برای مسافران تلخ می‌کند؛ موضوعی که نظارت جدی‌تر را توسط نهادهای مسئول می‌طلبد تا در این شرایط بد اقتصادی و تورمی که بر زندگی حاکم شده است، قشر ضعیف جامعه متحمل فشار کمتری در سفرهای نوروزی شوند.
نرخ‌ها کمتر از مصوب دولتی است
احمدرضا عامری، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور، با اشاره به مورد ظلم واقع شدن ناوگان اتوبوسی در شرایط فعلی اقتصادی گفت:
در یک سال گذشته، این ناوگان تنها ناوگان حملونقل عمومی کشور بوده است که قیمت‌های آن ثابت مانده و هیچ افزایش قیمتی را نداشته است.
وی به نرخ‌گذاری کمتر از نرخ مصوب دولتی در سفرهای اتوبوسی اشاره داشت و بیان کرد:
برای میانگین هر کیلومتر سفر، رقمی در حدود ۱,۲۰۰ تومان توسط دستگاه‌های مسئول نرخ‌گذاری شده است؛ در حالی که ما نرخی پایین‌تر از این نرخ مصوب و بر مبنای ۱۹۵ تومان به‌ازای هر کیلومتر را از مسافر دریافت می‌کنیم. این در حالی است که نهادهای دولتی هیچ توجهی به این ناوگان و مشکلات عدیده‌ای که رانندگان در تأمین مخارج و هزینه‌های اتوبوس متحمل می‌شوند، ندارند.
وی ادامه داد:
با توجه به اینکه روزبهروز از میزان سفرهای اتوبوس کاسته می‌شود و تقریبا اقشار متوسط و رو به پایین جامعه به سراغ این سبک از سفر می‌آیند، ما خیلی نمی‌خواهیم افزایش قیمت داشته باشیم چون مطمئنا این موضوع به ضرر خود ما است؛ اما با توجه به افزایش قیمت‌هایی که در یک تا دوسال اخیر شاهد بوده‌ایم، باید گفت چنانچه در سال آینده افزایش قیمتی را برای این ناوگان متصور نشویم مطمئنا آینده کاری خیلی از همکاران ما به خطر می‌افتد.
عامری با اشاره به اینکه نظارت جدی را در روزهای پایانی سال و آغاز سال جدید توسط نهادهای نظارتی در پایانه‌های مسافری شاهد هستیم، خاطرنشان کرد:
برخلاف اخبار ضدونقیض از افزایش‌های خودسرانه قیمت‌های اتوبوس، تقریبا چنین چیزی وجود ندارد و با توجه به اینکه در روزگار فعلی مسافران کاملا نسبت به قیمت‌ها آگاه هستند و به‌صورت شفاف از طریق سایت‌های فروش اطلاع‌رسانی می‌شود، کسی اجازه دریافت کرایه‌های بالاتر از نرخ مصوب را به خود نمی‌دهد و حتی خود مسافران نیز از سفر با چنین راننده‌هایی خودداری می‌کنند.
منبع: مجله خودرو کارستان
خیلی از راننده‌های اتوبوس درصدد تغییر شغل هستند
سراج، از فعالان بخش خصوصی ناوگان جاده‌ای و مدیر دفتر سیر وسفر پونک، افزایش بی‌رویه قیمت اتوبوس را منطقی ندانست و ادامه داد:
با توجه به اینکه قیمت یک اتوبوس کارکرده حداقل از ۱۵ میلیارد تومان شروع می‌شود و همچنین هزینه‌های مصرفی اتوبوس که در این سه سال اخیر با افزایش‌های هنگفتی روبه‌رو بوده است، چطور می‌توان امیدوار بود که این ناوگان با این قیمت‌گذاری کرایه روی پای خود بایستد؟
وی ادامه داد:
وقتی با قیمت ۳۰ میلیون تومانی یک حلقه لاستیک و هزینه تعویض روغن و فیلتر در حدود سه میلیون تومان روبه‌رو می‌شویم و از آن‌طرف هم هیچ حمایتی را در پرداخت یارانه دولتی به‌صورت حواله خرید به راننده مشاهده نمی‌کنیم و از طرفی تناسبی میان هزینه‌ها با کرایه‌های تعیین شده وجود ندارد و حتی در برخی مسیرها با کاهش مسافر روبه‌رو هستیم؛ نتیجه این می‌شود که روزبهروز خیلی از همکاران ما برای تغییر شغل خود اقدام می‌کنند و درصدد فروش اتوبوس خود هستند.
این فعال بخش خصوصی ناوگان حمل و نقل بین شهری در پاسخ به این سوال که آیا افزایش قیمت‌های نامتعارف و خارج از ضوابط اداری توسط برخی راننده‌ها در ایام نوروز وجود دارد یا خیر؛ این طور گفت:
این موضوع که در قدیم استقبال از اتوبوس در این ایام بسیار زیاد بود شاید به‌ندرت و برای برخی از همکاران اتفاق می‌افتاد؛ اما در سال‌های اخیر و حتی بعد از کرونا که اکثر مردم ترجیح می‌دهند با وسایل شخصی خود به سفر بروند، میزان استقبال از اتوبوس پایین آمده و باید بگویم که اعمال افزایش خودسرانه توسط راننده‌های اتوبوس و سواری به‌ندرت اتفاق می‌افتد یا تقریبا صفر است. از طرفی ما با مخاطبانی روبه‌رو هستیم که از طریق سایت‌هایی که به‌صورت مصوب اعلام قیمت می‌کنند، بلیط می خرند. اگر چنین فروشی در پایانه صورت گیرد با آگاهی کامل نسبت به قیمت مصوب اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد:
باید گفت که ما سرویس‌های بین شهری داریم که اتوبوس تنها با سه مسافر حرکت می‌کند و حتی در برخی روزها و مسیرها به دفاتر مستقر در پایانه‌ها اعلام می‌کنیم که قیمتی پایین‌تر از نرخ مصوب از مسافر اخذ کنند تا اتوبوس خالی سفر نکند. از این نظر باید گفت که ما تقریبا از هر وسیله حملونقل دیگری مقرون به‌صرفه‌تر هستیم و حتی قیمت‌گذاری‌های خود سرانه‌ای که در ناوگان هواپیمایی دیده می‌شود را در اینجا اصلا شاهد نیستیم.
الزام به رعایت پروتکل‌ها، از صحبت تا واقعیت
به‌رغم اطلاع‌رسانی‌ها و اقدامات گوناگون مبنی بر حفظ حقوق مسافران و اعلام شکایت، اعم از صحبت‌های مسئولان حوزه حملونقل جاده‌ای، سامانه پیام کوتاه و تلفن گویای سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و استقرار باجه‌ای در پایانه‌ها برای رسیدگی به شکایت مسافران، کماکان در برخی موارد شاهدیم که رضایت خاطر مسافران در برخی خطوط جلب نمی‌شود.
با وجود تاکید داریوش باقرجوان، مدیرکل مسافری سازمان راهداری بر منع مسافرگیری در خارج از پایانه‌ها، هنوز شاهدیم که خیلی از راننده‌های اتوبوس و سواری در مبادی ورودی شهرها یا در مقابل پایانه‌ها اقدام به مسافرگیری یا پیاده‌کردن مسافر می‌کنند. به گفته این مقام مسئول، تخطی در سوارکردن مسافر در خارج از محل‌های قانونی باعث می‌شود تا ردیابی تخلفات دشوار شود؛ اما سوال اینجا است که برای مسافرانی که در بین مسیر مبدا و مقصد سوار می‌شوند چه تدبیری برای احقاق حقوق ازدست‌رفته مسافران صورت گرفته است؟ موضوع پرداخت کرایه‌های نامتعارف در این سال‌ها همیشه دغدغه خاطر بسیاری از مسافران بین‌راهی بوده است و با توجه به عدم وجود سامانه‌ای جهت پیگیری، حقوق آن‌ها نادیده گرفته و تضییع می‌شود.
بحث نظارت بر رعایت پروتکل‌ها در ناوگان بین‌شهری موضوع دیگری است که تقریبا در سه سال اخیر نقل زبان هر مسئول مرتبط با حوزه حمل‌و نقل جاده‌ای بود؛ هرچند گویی به صحبت از آن در سایت‌ها و رسانه ملی بسنده شده و در عمل، هیچ اقدامی مشاهده نشد.
عدم استفاده ازماسک توسط مسافران و جدی نگرفتن آن توسط راننده‌ها، سوار کردن بیش از دو نفر در صندلی‌ها یا جدی نگرفتن رویت کارت واکسن و تست کرونا از دیگر مواردی است که باعث می‌شود با پا گذاشتن به پایانه‌های مسافربری چنین تصور شود که هیچ خبری از کرونا نیست؛ چراکه از آن نظارت بر رعایت پروتکل‌ها که سخن می‌گفتند هیچ اثری نیست.