فرامتن نماز
گروه سیاسی خبرگزاری فارس؛ یادداشت، علی سلطانی‌وش: اریکا چِنووِت (Erica Chenoweth)، استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد، طی بررسی صدها جنبش و جریان اجتماعی و حتی انقلاب‌های صدسال اخیر، نشان داده است که برای ایجاد جنبش اجتماعی جدی تنها کافی است که ۳.۵ درصد از جمعیت به طور فعال در اجتماعات به صورت خشونت‌پرهیز مشارکت کنند.
چنووت می‌گوید، «می‌خواستیم راهبرد مقاومت خشونت‌پرهیز را به خوبی محک بزنیم.» و دریافتیم که اگر هر ایده اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی بتواند ۳.۵ درصد جمعیت را به صورت مشارکت فعالانه و موثر همراه کند قطعا به موفقیت می‌رسد.
از همین نظرگاه تئوریک می‌توان یکی از مولفه های اصلی قدرت جمهوری اسلامی را در تدارک و همراه‌سازی پشتوانه‌های اجتماعی بیان کرد به طوری که همواره در‌موقعیت‌های پرتنشی مانند فتنه‌های ۷۸ و ۸۸، اغتشاشات دی ۹۶ و آبان ۹۸ و نیز اتفاقات سال گذشته توانسته است با حمایت و تجمعات میلیونی که سهم بسیار بیشتر از ۳.۵ درصد نظریه چنووت بود تداوم و بقای خود را بیش‌از پیش تعمیق بخشد.
به عنوان آخرین نمونه این مبحث در خصوص نماز عید فطر امسال تهران و دیگر شهرهای کشور، مباحث مختلفی مطرح شد از جمله پیوند این پدیده به موضوع پرچالش رفراندوم که چندی پیش با بیانات مقام معظم رهبری دیگرباره درباره آن قرائت‌های گوناگونی نمود پیدا کرد.
میانگین تخمین‌ها و آمار مراکز مختلف از حضور حداقل یک و نیم میلیون تهرانی در نماز عید فطر حکایت دارد که حدودا دوازده درصد جمعیت تهران را شامل می‌شود. بر اساس همین نظریه چنووت، یک دلیل اصلی ایستایی و پایداری ایده انقلاب اسلامی همین موضوع است که همواره توانسته است در مواقع و دقایق حساس بیش از ده درصد مردم را بصورت فعالانه در کنار خود خود داشته باشد.
بسیاری دیگر از نظریات جامعه‌شناسی سیاسی نیز اذعان دارند که همواره پدیده‌های مهم سیاسی به تحریک و تحرک اقلیتی آغاز و حتی ادامه و پایان پیدا کرده است و بر خلاف تصور عموم که گمان آن را دارند عبور موفقیت‌آمیز از مراحلی چون فتنه، جنگ‌های سخت و نرم و … نیازمند مشارکت اکثریت جامعه است، تجربیات زیسته بشری سخن دیگری می‌گویند.
موضوعی که به طور مشخص مخالفان و معاندان جمهوری اسلامی به شدت از آن رنج می‌برند؛ ناتوانی در تهییج و بسیج عمومی و ناکامی در ایجاد جذابیت و تحریک اجتماعی، هیچ‌گاه به مخالفان جمهوری‌اسلامی حتی مجال امیدواری به شکل دادن به یک جنبش اجتماعی و بعدترش تغییر سیاسی بنیادین را نداد.
اما در نقطه مقابل آن، ایده انقلاب اسلامی در چند ماه اخیر در بزنگاه‌های اجتماعی به راحتی توانسته از فرصت‌های خود استفاده کند و با نمایش پشتوانه فعال و موثر خود و بدل کردن مناسک عبادی _ سیاسی به آوردگاه‌های سیاسی _ عبادی خط بطلانی بر هر فرضیه احتمالی تغییر سخت در مناسبات سیاسی خود بکشد.
پایان پیام/