وقتی قند را کنار می‌گذارید، چه اتفاقی برای مغز شما می‌افتد؟
برخی افراد وقتی قند را کنار می‌گذارند یا مصرف آن را کاهش می‌دهند، عوارض جانبی منفی تجربه می‌کنند که ناشی از تأثیر قدرتمندی است که قند روی مغز دارد.
مصرف مقادیر زیادی از مواد غذایی شیرین برای سلامتی مضر است، اما حذف آن نیز میتواند دشوار باشد خصوصا که میتواند موجب علائم ناخوشایند مختلفی شود.مصرف قند از سال ۲۰۰۸ به‌طور مداوم درحال کاهش بوده است (در بریتانیا). این امر میتواند به دلایل مختلف ازجمله تغییر در سلیقه و سبک زندگی و افزایش محبوبیت رژیم‌های کم‌کربوهیدراتی مانند رژیم کتو طی دهه‌ی گذشته باشد. آگاهی بیشتر درمورد خطرات مصرف قند بیش‌ازحد برای سلامتی نیز ممکن است در این کاهش نقش داشته باشد.کاهش مصرف قند مزیت‌های آشکاری برای سلامتی دارد؛ ازجمله کاهش مصرف کالری که میتواند به کاهش وزن و بهبود سلامت دندان‌ها کمک کند. اما گاهی‌اوقات افراد هنگام تلاش برای مصرف قند کمتر عوارض جانبی مانند سردرد، خستگی یا تغییرات خلقی را گزارش می‌کنند که معمولا موقتی هستند. علت این عوارض کاملا درک نشده است، اما احتمالا با نحوه‌ی واکنش مغز در مواجهه با غذاهای دارای قند و زیست‌شناسی پاداش ارتباط دارد.کربوهیدرات‌ها به اشکال مختلفی وجود دارند، ازجمله قندها که به‌طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارند: فروکتوز در میوه‌ها و لاکتوز در شیر وجود دارد، شکر معمولی (ساکارز) نیز در نیشکر، چغندرقند، شربت درخت افرا و حتی عسل وجود دارد.ازآن‌جا که تولید انبوه غذا به روالی عادی تبدیل شده است، ساکارز و قندهای دیگر به غذاها اضافه می‌شوند تا خوش‌طعم‌تر شوند. اما قند فراتر از بهبود طعم و احساس دهانی بهتر، تأثیرات زیستی عمیقی روی مغز دارد. این تأثیرات به‌قدری چشمگیر هستند که حتی به بحثی در‌این‌باره منجر شده است که آیا ممکن است به قند اعتیاد پیدا کنیم، گرچه این موضوع هنوز درحال بررسی است.مقاله‌های مرتبط:آیا از عوارض شکر بر سلامتی اطلاعی دارید؟آیا شیرین‌کننده‌های غیرطبیعی برای سلامتی مضرند؟قند چگونه میتواند آسیب‌های موقتی به بدن وارد کند؟ساکارز گیرنده‌های طعم شیرین را در دهان فعال می‌کند که درنهایت به آزاد شدن ماده‌ای شیمیایی به نام دوپامین در مغز منجر می‌شود.دوپامین نوعی انتقال‌دهنده‌ی عصبی است، یعنی ماده‌ی شیمیایی که پیام‌ها را بین اعصاب در مغز منتقل می‌کند. وقتی درمعرض محرک پاداش‌دهنده قرار می‌گیریم، مغز با آزاد کردن دوپامین پاسخ می‌دهد که به همین علت است که اغلب به آن ماده شیمیایی پاداش می‌گویند. اثرات پاداش‌دهنده دوپامین تا حد زیادی در بخش‌هایی از مغز دیده می‌شود که در لذت و پاداش نقش دارند.پاداش بر رفتار ما حاکم است، یعنی به سمتی هدایت می‌شویم که رفتارهایی را که موجب آزاد شدن دوپامین می‌شوند، تکرار کنیم. دوپامین میتواند ما را به جستجوی غذا (مانند غذاهای بی‌کیفیت) هدایت کند. آزمایش روی حیوانات و انسان‌ها نشان داده است که قند با شدت بالایی این مسیرهای پاداش را فعال می‌کند. درواقع، شیرینی شدید ازنظر پاداش درونی که به دنبال دارد، از کوکائین هم قوی‌تر است.جالب اینکه همان‌طور که مطالعات انجام‌شده روی موش‌ها نشان داده است، قند چه در دهان مزه شود و چه به جریان خون تزریق شود، این مسیرهای پاداش را در مغز فعال می‌کند. بنابراین، اثرات قند مستقل از طعم شیرین آن است.در موش‌های صحرایی، شواهد محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف ساکارز میتواند ساختارهایی از مغز را تغییر دهد که دوپامین آن‌ها را فعال می‌کند و نیز در انسان‌ها و در حیوانات، پردازش عاطفی را تغییر داده و بر رفتار نیز اثر می‌گذارد.ترک قندآشکار است که قند میتواند تأثیر قوی بر ما داشته باشد. بنابراین، عجیب نیست که وقتی قند کمتری مصرف می‌کنیم یا آن را به‌کلی از رژیم غذایی خود حذف می‌کنیم، شاهد تأثیرات منفی هستیم. در مرحله‌ی اولیه‌ی ترک قند هم علائم روانی و هم علائم جسمی گزارش شده است؛ ازجمله افسردگی، اضطراب، مه‌مغزی، میل شدید، سردرد، خستگی و سرگیجه. این بدان معنا است که کنار گذاشتن قند هم ازنظر روانی و هم ازنظر جسمی میتواند حس ناخوشایندی داشته باشد که موجب می‌شود تغییر رژیم غذایی برای برخی افراد مشکل شود. اساس این علائم به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما احتمالا با مسیرهای پاداش در مغز ارتباط دارند.سردرد یکی از اثرات منفی است که افراد پس از ترک قند آن را گزارش می‌کننداگرچه ایده‌ی اعتیاد به قند بحث‌برانگیز است، شواهد موجود در موش‌ها نشان می‌دهد که قند نیز مانند مواد اعتیادآور دیگر میتواند موجب پرخوری، میل شدید و اضطراب ترک شود. پژوهش‌های دیگر روی حیوانات نشان داده است که اثرات اعتیاد به قند، ترک آن و عود شبیه اثرات اعتیاد به مواد مخدر است. اما بیشتر پژوهش‌هایی که در این حوزه وجود دارد، روی حیوانات انجام شده است، بنابراین دشوار است که بگوییم همین اثرات در انسان‌ها نیز وجود دارد.البته مسیرهای پاداش در مغز انسان طی تکامل تغییر نکرده است و احتمالا بسیاری از موجودات دیگر نیز مسیرهای پاداش مشابهی در مغز خود دارند. براین‌اساس، تأثیرات بیولوژیکی ترک قند که در حیوانات دیده شده است، احتمالا تا حدی در انسان‌ها نیز مشاهده می‌شود زیرا مغزهای ما مسیرهای پاداش مشابهی دارد.تغییر در تعادل شیمیایی مغز، احتمالا علت علائم گزارش‌شده در انسان‌هایی است که مصرف قند را کنار گذاشته یا مصرف آن را کاهش می‌دهند. دوپامین علاوه بر مشارکت در پاداش همچنین در تنظیم کنترل هورمونی، تهوع، استفراغ و اضطراب نیز نقش دارد. با حذف قند از رژیم غذایی، کاهش سریع اثرات دوپامین مغز در عملکرد طبیعی بسیاری از مسیرهای مختلف مغز اختلال ایجاد می‌کند و این امر توضیح می‌دهد که چرا مردم این علائم را گزارش می‌کنند. اگرچه پژوهش‌های انجام‌شده درزمینه‌ی ترک قند در انسان‌ها محدود است، مطالعه‌ای شواهدی از علائم ترک و افزایش میل به خوردن قند را پس از حذف قند از رژیم غذایی در نوجوانان دارای اضافه‌وزن و چاق ارائه کرده است.همانند هر تغییر رژیمی، پای‌بندی به آن مهم است. بنابراین، اگر می‌خواهید در بلندمدت میزان مصرف قند خود را کاهش دهید، اینکه بتوانید چند هفته‌ی دشوار اول را پشت سر بگذارید، مهم است. البته قند به‌خودی‌خود بد نیست، اما باید در کنار رژیم غذایی سالم و ورزش و در حد اعتدال مصرف شود.