روزنامه‌نگار بوسنیایی مطرح کرد: طالبان و چالش زنان
به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری فارس، «آلنا لنا دمیرویچ» پژوهشگر و روزنامه‌نگار بوسنیایی در یادداشتی که روز گذشته (دوشنبه ۸ شهریور) در پورتال مطالعات علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در کشور بوسنی و هرزگوین منتشر کرده، به نقش زنان افغانستان در حکومت طالبان اشاره کرده است.
او نوشته است: پیش از ظهور اسلام، ظلم و سوء استفاده از زنان فراگیر بود و عملاً رفتار جامعه با زنان همانند بردگان بود. دختران خردسال زنده‌زنده دفن می‌شدند. حق طلاق فقط به مردان تعلق داشت. زنان حق داشتن مالکیت بر اموال و دارایی‌ها را نداشتند. تا اینکه خدای متعال با مبعوث کردن حضرت محمد (ص) زنان را از زیر بار ظلم رهایی بخشید. این اتفاق ۱۴۰۰ سال پیش رخ داد. پیامبر اسلام (ص) از حقوق زنان دفاع کرد تا حیثیت و جایگاه اجتماعی آنها ارتقا یابد. یعنی اسلام زمان ظهورش بر حقوق زنان تاکید کرد در حالی که غرب تازه پی به حقوق زن برده است. از نظر اسلام، زن جایگاه بالایی به عنوان همسر، مادر و دختر دارد. در قرآن و سنت به حقوق زنان توجه خاصی شده و احترام به زنان در جامعه مورد تاکید قرار گرفته است. در طول حیات اسلام خیلی از زنان جایگاه‌های بالایی در اختیار داشتند و به عنوان روشنگر، متفکر، معلم و دانشمند خدمت کردند. آنچه را که باید متذکر شوم این است که کسانی که خود را مقید به رعایت سنت و شریعت اسلامی می‌دانند باید شأن و احترام زنان را رعایت نمایند. لذا مردان مسلمان باید به وظایف خود در قبال زنان مسلمان عمل کنند. چون این وظایف از سوی خدای متعال به مردان تکلیف شده است. خدای متعال در قرآن (سوره نساء، آیه ۷۵) چنین می‌فرماید: «شما را چه شده که در راه خدا و [رهایی] مردان و زنان و کودکان مستضعف[ی که ستمکاران هر گونه راه چاره را بر آنان بسته‌اند] نمی‌جنگید؟ آن مستضعفانی که همواره می‌گویند: پروردگارا! ما را از این شهری که اهلش ستمکارند، بیرون ببر و از سوی خود، سرپرستی برای ما بگمار و از جانب خود برای ما یاوری قرار ده.»
نخستین زنی که مسلمان شد حضرت خدیجه همسر پیامبر اسلام(ص) بود. حضرت خدیجه یکی از برترین زنان اهل بهشت است. طبق احادیث برترین زنان اهل بهشت عبارتند از: خدیجه فرزند خویلد، فاطمه فرزند محمد(ص)، آسیه همسر فرعون، مریم فرزند عمران. حضرت خدیجه با زندگی بسیار ساده روی دیگر زنان تاثیر گذاشت. وی زن بسیار شجاعی بود و ثابت کرد که زنان مسلمان باید شجاع باشند. خدیجه یک الگوی خوب برای بشریت است و ثابت کرد زنان از توانایی‌های بالایی برخوردار هستند. حضرت خدیجه نمونه ای است که نشان می‌دهد اسلام تا چه حد به زنان بها می‌دهد.
* پذیرش اجتماعی زنان، شرط پذیرش طالبان
دمیرویچ در بخش دیگری از مقاله خود به امان‌الله خان و همسرش ثریا اشاره کرده که اصلاحات دموکراتیکی همچون ممنوعیت تعدد ازدواج مردان، ممنوعیت ازدواج دختران و افتتاح نخستین مدرسه زنان در کابل را انجام دادند و ادامه داده است: حدود ۲۰ سال قبل، حکومت نخست طالبان سقوط کرد. زنان طی این ۲۰ سال در افغانستان مشارکت گسترده اجتماعی پیدا کردند. با این حال زنان روستایی در هیچ مقطعی در افغانستان نتوانستند به لحاظ آموزش عالی و مشاغل حرفه ای ورود کنند. پژوهش‌های اجتماعی نشان داد که در هر جامعه‌ای زنان تحصیل کرده باشند آن جامعه با پیشرفت بیشتری روبرو می‌شود و فرزندان و خانواده بهتر اداره می‌شوند.
در شرایط جدید برای اینکه دولت جدید طالبان در افغانستان توسط جامعه بین‌الملل پذیرفته شود ضروری است تا طالبان اجازه حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی و آموزشی در افغانستان را بدهد. زنان تحصیلکرده بهتر میتوانند به ملت سازی در افغانستان کمک کنند. امروز در اکثر نقاط جهان، آزادی زنان محور اصلی گفتگوهای اجتماعی است. یکی از مشکلات کهنه در جوامع مختلف این است که بین زنان و مردان تفاوت قائل می‌شوند و در حق زنان تبعیض حقوق صورت می‌گیرد. در حالی که زنان هم باید از حق برابر با مردان در زمینه‌های آموزش، اشتغال، سیاست و … برخوردار باشند. فقط در این صورت است که هویت ملی کشور تقویت می‌شود. باید از تاریخ درس گرفت و اشتباهات گذشته تکرار نکرد.
متأسفانه در گذشته طالبان اجازه رشد زنان را نمی‌داد و زنان در حکومت طالبان با بی‌مهری روبرو شدند و حقوق آنها نادیده گرفته شد. به همین دلیل جامعه افغانستان رو به زوال رفت و مردم با عقب‌افتادگی اقتصادی مواجه بودند. این امر به ویژه از سال ۲۰۰۱ در افغانستان مشهود بود لذا می‌توان گفت توجه به حقوق زنان و اجازه ادامه تحصیل دانشگاهی به آنان کلید اصلی موفقیت دولت جدید طالبان در افغانستان است. سوال اصلی این است: طالبان چگونه باید از زنان حمایت کنند تا آنان افراد مفیدی برای جامعه افغانستان شوند؟ پاسخ خیلی واضح است: زنان باید اجازه داشته باشند در این کشور تحصیل کنند و باسواد شوند تا به تربیت نسل آینده بپردازند و از این طریق اساتید، علما، مهندسین و پزشکان تحویل جامعه شوند. زنان افغانی باید از توانایی متعدد برخوردار باشند تا نیاز جامعه را شناسایی و به رفع آن همت گمارند. اداره آینده افغانستان بستگی به تربیت فرزندان در خانواده‌ها دارد تا نسلی توانمند تربیت شوند و آینده کشورشان را مدیریت کنند. زنان نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کنند. تحصیلات می‌تواند ابزاری برای زنان باشد تا از این طریق تغییرات مثبت در جامعه افغانستان رخ بدهد.
بر اساس گزارش یونسکو در سال ۲۰۱۶- ۲۰۱۷ میزان باسواد بودن مردان ۵۵ و زنان افغان ۲۹/۸ درصد بوده است. البته شروع هر کاری سخت است اما چرا از حالا به فکر آموزش نباشیم؟ بهترین شروع این است که زنان در موسسات آموزش عالی حضور بیابند. زنان می توانند در صورت اتمام تحصیلات عالی به چالش‌های مختلف پاسخ دهند و توازن را در جامعه برقرار کنند. سرمایه‌گذاری در آموزش و رشد حرفه‌ای زنان می‌تواند به توسعه اجتماعی و اقتصادی بینجامد. زنان به عنوان همسر و مادر میتوانند موهبت‌های فراوانی برای جامعه به ارمغان آورند و این موهبت‌ها را هم در خدمت خانواده و هم در خدمت حکومت قرار بدهند. سوال بسیار مهم این است که آیا حکومت جدید طالبان قادر است با تفسیر شریعت اسلامی فضای مناسبی برای زنان ایجاد کند؟ یا قصد دارد همانند سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که قدرت را در افغانستان به دست گرفته بودند، این بار هم همان رفتار را تکرار کنند؟ آیا طالبان حاضر است نگاه حضرت محمد(ص) را که به زنان جایگاه بالای اجتماعی قائل بود، پیاده سازند؟ البته باید دید تسفیر طالبان از قوانین اسلامی چگونه خواهد بود.
دمیرویچ در بخش پایانی مقاله خود که توسط محمدباقر پیپل‌زاده ترجمه شده، آورده است: هر چند که نگاه منفی به طالبان در قبال مسائل زنان وجود دارد اما آنها باید بدانند که هم اکنون ۱۸ میلیون زن در افغانستان زندگی می‌کنند. زنان تحصیلکرده میتوانند جلوی رفتار غلط طالبان را که نگاه وارونه‌ای به اسلام و شریعت دارند، بگیرند. تنها چالش پیش روی زنان تحصیل کرده افغانستانی این است که چگونه حقایق را به نمایندگان طالبان منتقل کنند. عناصر حکومتی میتوانند نقش مهمی در تشویق زنان به تحصیل و اشتغال ایفا کنند و از این طریق توانایی آنان را ارتقا دهند؛ به زنان اجازه رشد بدهد و زنان را از عناصر ضعیف تلقی نکند بلکه حتی از زنان به عنوان نیروی اجتماعی در همه پست‌های حکومتی استفاده شود. زمانی افغانستان شاهد رشد و شکوفایی و صلح خواهد بود که زنان دوشادوش مردان به اداره کشور بپردازند.
انتهای پیام/