عمل زیبایی و درمانی در مرکز جراحی راز
تقریبا از ورود تکنولوژی رباتیک به حیطه پزشکی ۳۰ سال می‌گذرد. بسیاری از جراحان و متخصصان این تغییر را انقلابی در روند درمانی می‌دانند و به‌دلیل مزایای آن، این پیشرفت را بسیار ارزشمند می‌دانند. جراحی به‌کمک ربات‌های ساخت انسان انجام جراحی‌های پیچیده و دشوار را برای جراحان تسهیل می‌بخشد و دقت انجام عمل و پیاده‌سازی تکنیک‌های جراحی را بسیار افزایش می‌دهند.
این ربات‌ها، معمولا در عملهای جراحی‌های کم‌تهاجم کاربردی‌تر هستند که ازطریق ایجاد برش‌های بسیار کوچک، می‌توانند عمل را انجام می‌دهند؛ بااین‌حال در برخی جراحی‌های تهاجمی نیز می‌توانند شرکت کنند. فناوری ربات‌های جراحی به‌سرعت در بیمارستان‌های ایالات متحده آمریکا و اروپا گسترش پیدا کرده است.
به‌طور‌کلی، سیستم جراحی ربات‌ها شامل بازوهای مکانیکی است که دوربینی داخل آن‌ها کار گذاشته شده است و ابزارهای جراحی به آن‌ها متصل شده‌اند. جراح با استفاده از سیستم کامپیوتری بازوهای مکانیکی را کنترل می‌کند. این سیستم کامپیوتری تصویر و دید بسیار وسیع و واضح و سه‌بعدی از محل تحت جراحی برای جراح فراهم می‌آورد.
مزایای ربات‌های پزشکی
متخصصانی که در عملهای جراحی خود از ربات‌های پزشکی کمک می‌گیرند، متوجه این امر خواهند شد که میزان دقت طی عمل بسیار افزایش می‌یابد. حتی این ربات‌ها به جراح کمک می‌کنند تا برخی از روش‌های غیرممکن و دشوار برای جراحی را نیز اجرا کنند. عمل جراحی انجام‌شده با ربات‌ها کم‌تهاجم است که خود مزایایی ازاین‌دست در پی دارد:
کاهش چشمگیر ریسک بروز عوارض‌هاشدت درد و مزیان خون‌ریزی کمتراسکارهای بسیار کوچک و مشاهده‌نشدنی
در طول عملهای کم‌تهاجم، لازم است تا‌حدممکن میزان برش‌ها و صدمات وارده به بافت‌ها و ماهیچه‌ها کم و محدود باشند تا عمل به‌طور صحیح انجام پذیرد. ابزارهای جراحی دستی حرکت دست جراح را محدود می‌سازد و برخلاف دست و مچ انسان که در هفت زاویه مختلف می‌تواند تغییر جهت دهد، فقط در چهار زاویه امکان تغییر و حرکت دارند.
تمام این عوامل به پیدایش اولین ربات پزشکی به نام Puma 560 در سال ۱۹۸۵ منجر شد. این ربات ابتدا در عمل بیوپسی جراحی عصبی کاربرد داشت و کمی بعد توانست در جراحی برداشتن پروستات ازطریق مجرای ادرار نیز به‌کار رود. از زمانی که جراحی از راه دور در مرکز تحقیقات ایمز اداره ملی هوا و فضا (ناسا) به زمینه‌ای تحقیقاتی تبدیل شد، رباتیک جراحی پیشرفت چشمگیری را آغاز کرد. در سال ۱۹۹۰، اولین ابزار نگه‌دارنده و قرار‌دهنده دوربین در بدن، همچون سیستم اوتوماتیک اندوسکوپی و دوربین با قابلیت کنترل صدا ظهور پیدا کردند.
در مرحله بعد، ربات‌های پزشکی فعال مانند سیستم داوینچی که چندین بازوی مکانیکی دارند، به عرصه پزشکی قدم نهادند. جراح این بازوها را با استفاده از ریموت متصل به سیستم کامپیوتری کنترل می‌کند. این ربات‌ها برخلاف بازوهای جراحی یک سانتی‌متری پوما ۵۶۰، از بازوهای مینیاتوری استفاده می‌کنند. مزیت بازوهای مینیاتوری این است که باعث کشیده یا جمع شدن پوست در حال برش نمی‌شود و از نیاز به عقب‌کشیدن کناره‌های برش جلوگیری می‌کند. قابلیت Endo-Wrist بازوهای عامل حرکت در هفت زاویه مختلف را برای ربات فراهم می‌کند.
سیستم‌های سنتی مانند داوینچی، تنها در محور برش ایجادشده حرکت می‌کند و این امر سبب محدود‌شدن حرکت ابزارها و نیز آسیب ناخواسته به ساختارهای حیاتی مجاور می‌شود. اندازه بزرگ و هزینه‌بربودن چنین ربات‌هایی نیز برای انجام جراحی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند. ربات‌های جراحی تک‌ناحیه‌ای لاپارا دوربین و چندین ابزار را ازطریق برشی واحد (ترجیحا ناف) وارد بدن می‌کنند؛ از‌این‌رو، معمولا اسکاری بر جای نمی‌ماند. سیستم‌های کوچک‌تر مانند ربات SurgiBot-SPIDER به میزان چشمگیری هزینه جراحی را کاهش می‌دهند؛ اما هنوز تأییدیه FDA را نگرفته‌اند.
جدیدترین ربات‌ها سازه‌های نرم و انعطاف‌پذیری هستند که قابلیت تغییر‌شکل نیز دارند. استفاده از ترکیبات زیست‌سازگار و مواد فوق الاستیک و پلاستیک‌های منعطف سه‌بعدی مانند الاستومرهای سیلیکونی ایمنی جراحی را افزایش می‌دهند. تغییرات اِعمال‌شده در ظاهر و ویژگی‌های مکانیکی ربات‌ها به لمس حساس است؛ بنابراین، ایمنی خود دستگاه افزایش می‌یابد.
از دیگر مشخصه‌های مثبت ربات‌های جدید می‌توان به امکان افزایش طول را برای تنظیم موقعیت دقیق ربات و انعطاف‌پذیری بیشتر ابزارها اشاره کرد. علاوه‌براین، انعطاف‌پذیر و قابل‌کنترل بودن از ویژگی‌های مهم ربات‌های جراحی نوظهور هستند. این ربات‌ها با تغییر شکل فشارهای وارد‌شده را کنترل می‌کنند.
آیا ربات‌های جراح جراحی پروتز سینه و پروتز باسن و جراحی بینی را انجام می‌دهند؟
باتوجهبه پیشرفت علم و تکنولوژی بسیار از افراد انتظار دارند عمل‌هایی همچون پروتز سینه، سرطان سینه، پروتز باسن و حتی جراحی بینی را با ربات انجام دهند؛ اما باید بگوییم در‌حال‌حاضر این ربات‌ها نمی‌توانند این جراحی‌های را انجام دهند. بااین‌حال، دور از ذهن نیست که در آینده نه‌چندان دور این اتفاق میسر شود.
ربات‌های پزشکی در حال استفاده
ربات‌های جراحی جدید ناخواسته به ساختارهای حیاتی مجاور ونوسکوپی پیشرفت‌هایی در چهار زمینه مهم را نشان می‌دهند: سختی قابل‌تنظیم، قابلیت تشخیص، قابلیت خم‌شدن و قابلیت کنترل. سیستم رباتیک مینیاتوری (Endotics) با تحرک مبتنی‌بر خلأ دقت تشخیص و جراحی کولونوسکوپی را افزایش دهد.
به‌طور مشابه، مکانیسم مارپیچ تاندون محور جدید (CTSM) برای غلبه بر این موانع، با افزایش فضای کار و کنترل بهتر طراحی شده است. ربات‌های پزشکی انواع مختلفی دارند؛ همچون ربات پرستار، ربات توان‌بخشی، ربات دندان‌پزشک و ربات جراح. ربات‌های جراح خود باتوجهبه زمینه جراحی، به چند گروه تقسیم می‌شوند:
ربات جراح مغز
تیمی متشکل از متخصصان آمریکایی و فرانسوی ربات‌های جراح مغز (NeuroMate) را ساخته‌اند. جراح ازطریق تصویر ثبت‌شده با دستگاه جراحی را هدایت می‌کند. طبق آمار، این ربات حدودا در ۹۰۰۰ جراحی به‌کار رفته است.
ربات اسپاین اسیست
اسپاین اسیست نیز در دسته میکرو‌ربات‌ها قرار می‌گیرد و در جراحی‌های مربوط به ستون فقرات کاربرد دارد. این ربات در پیوند مهره‌های ستون فقرات می‌تواند به جراح کمک کند.
ربات هارت لندر
ربات هارت لندر، ازجمله میکرو‌ربات‌هایی است که جراح آن را ازطریق تصاویر ایجادشده با پرتوهای ایکس یا استفاده از ردیاب مغناطیسی کنترل می‌کند. این میکروربات می‌تواند رگ و عروق مسدودشده منتهی به قلب را باز کند و نمونه‌برداری یا بیوپسی انجام دهد. همچنین، در تزریق سلول‌های بنیادی به ماهیچه قلب می‌تواند به‌کار رود.
ربات آلتیر (Altair)
ربات آلتیر را تیمی تحقیقاتی از ایتالیا آزمایش کرد. طی آزمایش‌ها، پژوهشگران متوجه شدند که این ربات می‌تواند شدت خون‌ریزی حین عمل را کاهش دهد؛ زیرا سیستم آلتیر با استفاده از فرکانس و امواج پایین الکترونیکی کار می‌کند و همین سبب منعقد‌شدن عروق خونی در طول جراحی می‌شود.
ربات سینا
ربات سینا رباتی کاملا ایرانی است که می‌تواند ازطریق شبکه‌های مخابراتی ارتباط برقرار کند و جراحی را انجام دهد. این سیستم از دو بخش تشکیل شده است: ۱. مرکز فرمان‌دهی ربات؛ ۲. ربات‌های جراح که در اتاق عمل حضور دارند. جراح با نشستن پشت میز کنترل ربات، تصاویر ارسال‌شده از محل عمل را مشاهده و جراحی را از راه دور هدایت می‌کند.
ریسک جراحی رباتیک
این سبک از عمل‌ها نیز ممکن است عوارضی همچون عفونت را به‌همراه داشته باشد؛ اما به‌سبب دقت زیادشان، احتمال بروز عارضه بسیار کم است. افزون‌براین، جراحی به‌کمک ربات برای تمامی افراد گزینه مطلوب و مناسبی نیست. جراح متخصص فردی است که می‌تواند این موضوع را تشخیص دهد. نکته دیگر اینکه همچنان در بسیاری از نقاط دنیا، امکانات و تجهیزات لازم برای انجام جراحی رباتیک وجود ندارد.
کاربرد جراحی رباتیک
ازجمله عمل‌هایی که به‌کمک جراحی رباتیک انجام می‌پذیرند، عبارت‌اند از:
جراحی رودهجراحی زنان و زایمانجراحی عمومیعمل قلبدرمان اندومتریوزجراحی سر و گردنجراحی قفس سینهجراحی اورولوژیدیدگاه متخصصان درباره جراحی رباتیک
برخی از متخصصان بر این باورند که جراحی رباتیک احتمال موفقیت عمل را افزایش و بروز عوارض پس‌از‌آن را نیز تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. دراین‌میان، برخی دیگر معتقدند که انجام برخی عمل‌ها همچون لاپاراسکوپی با کمک ربات‌های جراحی زمان عمل را طولانی می‌کنند و نتیجه حاصل از آن تفاوت چندانی با جراحی باز ندارد. در اصل می‌گویند هنوز اختلاف چشمگیری میان این دو تکنیک جراحی وجود ندارد.
جراحی‌های زیبایی همچون پروتز سینه، پروتز باسن، لیفت سینه و جراحی بینی به‌خصوص در میان زنان طرفداران و متقاضیان بسیاری دارند. می‌دانید بانوان روی ظاهرشان بسیار حساس هستند و بیشترین ترس آنان از جراحی عوارض پس از آن و صدمات احتمالی عمل است. به‌دلیل آنکه جراحی رباتیک آسیب‌های بافتی و خون‌ریزی را بسیار کاهش می‌دهد، استفاده آن‌ها در عملهای زیبایی می‌تواند نتایج بسیار خوشایندی در پی داشته باشد.
متأسفانه تاکنون امکان جراحی با ربات برای این دسته از عمل‌ها فراهم نشده است؛ ولی با پیشرفت روز‌افزون علم پزشکی رسیدن به این خواسته دور از ذهن نیست. حال اگر می‌خواهید با این عملهای جراحی بیشتر آشنا شوید، مقالات راز جراحی را حتما مطالعه کنید. با مراجعه به سایت راز جراحی و مطالعه مقالات این سایت، اطلاعات جامع و مفیدی کسب می‌کنید. این نکته را نیز بهتر است بدانید که پیش از هر جراحی زیبایی، تحقیق و مطالعه درباره آن آگاهی شما را افزایش می‌دهد و نتیجه ایدئال‌تری از آن می‌توانید کسب کنید.
راز جراحی با ارائه مقاله‌ها و پادکست‌ها و ویدئو‌های جراحی و درمانی برای شما عزیزان دید شما را به انجام عمل زیبایی و درمانی و انتخاب صحیح پزشک مدنظرتان در سراسر ایران باز خواهد کرد.