راهکار یحیی برای عبور از نوراللهی و کنعانی! (عکس)
به گزارش ورزش سه، بعد از این که آخرین بار پرسپولیس با هدایت یحیی گل‌محمدی در هفته‌ی ۲۹ فصل ۹۸-۹۹، از آرایش ۳ دفاعه مقابل گل‌گهر استفاده کرد، دو فصل بعد در هفته‌ی چهارم لیگ و در تقابل مجدد با گل‌گهر، یحیی و کادرش مجدداً تصمیم گرفتند پرسپولیس را با ۳ مدافع میانی به زمین بفرستند. آرایشی که احتمالاً استفاده از آن برای سرمربی که نزدیک به ۹۰٪ بازی‌های خود به عنوان سرمربی را با آرایش ۲-۴-۴ پیش برده است، عجیب به نظر می‌رسید. اما یحیی و کادرش برای این تصمیم‌شان دلایل پرشماری داشتند.
از بین دو مدافع میانی این تیم، یکی‌شان یعنی کاپیتان سید جلال حسینی به علاوه دروازه‌بان پرسپولیس، حامد لک، بازی با پای چندان خوبی ندارند و به همین دلیل زیر فشار نصف و نیمه‌ی حریف هم مجبور به ارسال ضربات بلند می‌شوند. اتفاقی که نه فقط در سه بازی نخست این فصل، بلکه در فصل گذشته هم بارها برای سرخ‌ها می‌افتاد. اما اگر برای‌‌تان سؤال است که چطور فصل پیش با وجود حضور حداکثری این دو بازیکن در ترکیب پرسپولیس، تیم در ساخت بازی از عقب نه تنها دچار مشکل نمی‌شد، بلکه بهترین تیم لیگ هم بود، پاسخ را در جدایی کنعانی و نوراللهی جست‌وجو کنید؛ حسین کنعانی، بازی‌ساز‌ترین مدافع میانی فصل گذشته‌ی لیگ ما بود که هم پاسهای طولی خوبی می‌داد و هم قدرت حمل توپ بالایی داشت. پاسهای طولی حسین باعث می‌شد حتی اگر حریفان هافبک‌های سرخ‌ها را «Mark» می‌کردند، او با یک پاس مستقیم تیم را از فاز اول به سوم بازی‌سازی می‌برد. قدرت حمل توپ کنعانی باعث می‌شد تا اضافه شدن او به خط هافبک منجر به ایجاد برتری عددی سرخ‌ها در آن ناحیه و شکستن پرس حریفان شود.
احمد نوراللهی هم از معدود هافبک‌های فوتبال ایران است که با جابه‌جایی‌های مداوم خود دنبال کردن خود را برای هافبک‌های حریف سخت می‌کند، کنترل توپ بسیار خوبی دارد و همراه توپ خیلی خوب می‌چرخد. همه‌ی این موارد باعث می‌شود احمد بتواند خیلی خوب خود را از زیر پرس حریفان خارج کند و تبدیل به گزینهی پاس مدافعان خودی شود.
اولین مواجهه پرسپولیس با مشکل ساخت بازی از عقب زمین، در بازی با الهلال رخ داد؛ جایی که شاگردان ژاردیم با آرایش ۲-۴-۴ و به صورت «High-press» یا «Mid-press» ، شش نفر عقب زمین سرخ‌ها را پرس می‌کردند. آن‌ها هم روی دو مدافع میانی سرخ‌ها پرس می‌گذاشتند و هم سرلک و اسدی را با «Mark» کردن از جریان مسابقه خارج می‌کردند.
تصویر ۱: آرایش ۲-۴-۴ Mid-press الهلال هنگام دفاع، کاملاً سرلک و اسدی را از جریان مسابقه خارج کرده و برای فرجی تنها دو گزینهی پاس گذاشته است؛ پاس عرضی کم‌اثر به نعمتی، یا پاس ریسکی بلند که معلوم نیست چه تیمی آن را تصاحب کند.
چند روز بعد و در هفته‌ی دوم لیگ، نساجی ساکت الهامی با شجاعتی مثال‌زدنی در تهران، پرسپولیس را از بالا یا مرکز زمین، با الگوبرداری از الهلال پرس کرد! شاگردان الهامی همیشه سرلک و اسدی را در مرکز زمین تحت فشار می‌گذاشتند و از این راه هم‌ساخت بازی پرسپولیس را از عقب خراب کرده و هم با توپ‌گیری در نیمه‌ی زمین حریف، چند ضد‌حمله‌ی خوب را تدارک دیدند.
تصویر ۲: هافبک‌های نساجی آماده‌ی بالا آمدن و فشار گذاشتن روی سرلک و اسدی هستند.
در نهایت و در هفته‌ی سوم مقابل آلومینیوم اراک، شاگردان رسول خطیبی هم با خارج کردن سرلک و اسدی از جریان مسابقه از یک سو و فشار وارد آوردن به مدافعان پرسپولیس از سوی دیگر، آن‌ها را مجبور به لو دادن توپ در نیمه‌ی زمین خودی کرده و دروازه‌ی پرسپولیس را روی انتقال از دفاع به حمله بازکردند.
برای بازی با گل‌گهر، یحیی گل‌محمدی در تصمیمی شجاعانه سید جلال را به نیمکت انتقال داد و هر سه مدافع بازی‌ساز و پا‌به‌توپ دیگر خود، فرجی، ابراهیمی و نعمتی را در ترکیب اصلی قرار داد؛ شیری و آقایی به عنوان پیستون‌های راست و چپ تیم فعالیت می‌کردند، زوج سرلک-اسدی جلوی سه مدافع مرکزی حضور داشتند، امیری و ترابی در دو نیم‌فضای راست و چپ حاضر بودند تا با پای مخالف به داخل بزنند و آل‌کثیر هم تک مهاجم تیم بود.
تصویر ۳: آرایش پرسپولیس هنگام ساخت بازی مقابل گل‌گهر، به‌صورت ۵-۲-۳ بود که گاهی با عقب آمدن ترابی و امیری برای کمک به سرلک و اسدی در مرکز زمین، به ۳-۴-۳ هم تبدیل‌می‌شد.
تصویر ۴: ۵ نفر جلوی زمین پرسپولیس؛ شیری و آقایی مسئول تأمین عرض حملات پرسپولیس هستند تا امیری و ترابی بتوانند راحت‌تر به داخل بزنند و در نیم‌فضا فعالیت کنند.
پرسپولیس با وجود این که در نیمه‌ی اول بازی را با یک گل واگذار کرد، اما توانست ساخت بهتری را از عقب زمین داشته باشد؛ حضور سه مدافعی که نسبت به جلال پا‌به‌توپ‌تر بوده و توانایی ارسال پاسهای طولی و عرضی مؤثر بیش‌تری را دارند، به علاوه عقب‌تر آمدن ترابی و امیری برای کمک به سرلک و اسدی در مرکز زمین، باعث شد ضعف بازیکنی مثل اسدی در مرکز زمین برای خروج از زیر پرس هافبک‌های حریف کم‌تر به چشم آید.
تصویر ۵؛ این از صحنه‌هایی‌ست که تأثیر مثبت بازی پرسپولیس با سه مدافع و حضور مدافعان پا‌به‌توپی مثل نعمتی در ترکیب اصلی را نشان می‌دهد؛ نعمتی با توپ تا مرکز زمین بالا می‌آید و توجه پورعلی، هافبک گل‌گهر را به خود جلب می‌کند، در نتیجه اسدی در مرکز زمین آزاد می‌شود و نعمتی به درستی با یک پاس در عرض توپ را به اسدی می‌دهد. ادامه‌ی این صحنه، بهترین ساخت پرسپولیس در نیمه‌ی اول این مسابقه است.
با این حال سرخ‌ها در ساخت بازی با آرایش ۳ دفاع خود هنوز ضعف‌های زیادی دارند؛ ضعف‌هایی که حمید مطهری در مصاحبه بعد از بازی خود به درستی به آن‌ها اشاره داشت و گفت که دو پیستون پرسپولیس، شیری و آقایی، به اندازه کافی نتوانستند عرض لازم را در حملات سرخ‌ها تأمین کنند و آل‌کثیر هم چندان نتوانست خود را به گزینهی پاس طولی مدافعان میانی تبدیل کند.
تصویر ۶: یکی از نقاط ضعف بزرگ پرسپولیس در این بازی، اصرار بی‌‌مورد هافبک‌های این تیم به بازی رو به عقب بود؛ مثلاً در این صحنه، در حالی که سرلک می‌توانست با یک پاس تعویض منطقه شیری را در جناح راست آزاد کند یا با یک پاس مورب امیری را بین خطوط گل‌گهر صاحب توپ کند، ترجیح می‌دهد یک پاس کم‌ریسک رو به عقب را بدهد و حمله‌ی پرسپولیس را خراب می‌کند.
تصویر ۷: در این صحنه، امیری و ترابی به زیبایی به عقب آمده و خود را بین خطوط گل‌گهر قرار داده‌اند، در حالی که سرلک با یک پاس طولی کوتاه می‌تواند به راحتی ترابی را صاحب توپ کند، باز هم ترجیح می‌دهد رو به عقب و با نعمتی کار کند. در ادامه هم خود سرلک و اسدی زیر فشار هافبک‌های گل‌گهر قرار می‌گیرند و توپ را از دست می‌دهند.
تصویر ۸: در این صحنه ابراهیمی به درستی یک پاس مورب را به شیری می‌دهد، شیری می‌تواند با یک پاس تک‌‌ضرب به امیری، که باز هم به درستی پشت خط هافبک گل‌گهر جای‌گیری کرده، یک کار ترکیبی را با وحید آغاز کند، اما توپ را به ابراهیمی برمی‌گرداند، ابراهیمی هم تحت فشار یک پاس رو به عقب را به رادو می‌دهد، رادو یک ضربه‌ی بلند را به توپ می‌زند و توپ به همین سادگی برای سرخ‌ها از دست می‌رود.
تصویر ۹: این از معدود صحنه‌هایی‌ست که پیستون‌های پرسپولیس به خوبی عرض این تیم را در حمله تأمین کرده‌اند، اما سعید آقایی، به جای آن که یک ارسال زمینی تیز به نقطه‌ی کور مدافع گل‌گهر داشته باشد تا شیری توپ را در تیر دو قطع کند، توپ را بلند برای شیری ارسال می‌کند که قد بلندی ندارد و طبیعتاً شانس چندانی در نبرد هوایی نخواهد داشت.
البته مطهری به این نکته هم اشاره داشت که آن‌ها تنها ۲ روز برای تمرین با این آرایش جدید فرصت داشتند که این بازه برای اجرای یک آرایش جدید زمانی بسیار محدود است. احتمالاً به همین دلایل بالا بود که یحیی تیمش را در نیمه‌ی دوم مجدداً به آرایش ۲-۴-۴ برگرداند، اما با وجود این که سرخ‌ها در این نیمه به گل رسیدند، ضعف‌های آن‌ها در بازی‌سازی از عقب زمین و توپ لو دادن‌های هافبک‌های‌شان، به‌خصوص رضا اسدی، هم‌چنان پابرجا بود.
تصویر ۱۰: در نیمه‌ی دوم آرایش پایه‌ی پرسپولیس به ۲-۴-۴ تغییر کرد؛ به هنگام ساخت بازی با این آرایش، سرلک به فضای بین دو مدافع میانی پرسولیس می‌رفت تا فرجی و نعمتی باز شوند، در نتیجه اسدی در مرکز زمین تنها می‌ماند. برای آن که سرخ‌ها برتری در مرکز زمین را از دست ندهند، ترابی و امیری به داخل و عقب‌تر می‌آمدند تا تبدیل به گزینهی پاس اسدی شوند، اما اسدی نمی‌توانست توپ را به آن‌ها برساند. در ادامه‌ی این صحنه هم فشار هافبک گل‌گهر روی اسدی باعث می‌شود او یک لحظه توپ را از دست دهد، اما بعد خودش در یک فعل و انفعال به هر طریق یک خطا را برای سرخ‌ها می‌گیرد.
جذب وحدت هانانوف و منوچهر صفروف، دو مدافع تیم استقلال تاجیکستان که اتفاقاً مدت‌ها در این تیم در آرایش ۳ دفاعه بازی کردند، نشان می‌دهد کادرفنی پرسپولیس احتمالاً برنامه‌ی جدی برای تغییر آرایش سرخ‌ها به ۳ مدافع دارد. مسئله‌ای که طبیعتاً زمان‌بر است و نیاز به گذراندن جلسات تمرینی زیادی دارد. به نظر می‌رسد در نقطه‌ی فعلی هواداران پرسپولیس باید با صبر بیش‌تری بازی‌های این تیم را دنبال کنند تا کادرفنی بتواند بازیکنان را نسبت به وظایف‌شان در بازی با سه مدافع آگاه‌تر کند. یادمان نرود مسئله‌ی تغییر آرایش سرخ‌ها طبیعتاً خواست قلبی کادرفنی پرسپولیس نبوده است، بلکه واکنش درست آن‌ها به جدایی احتمالاً مهم‌ترین مهره‌های فصل گذشته‌ی‌شان است.
علی کمانگری
بازگشت به سیستم سه دفاعه پس از دو سال، شاید راهکار نهایی برای بزرگترین چالش این فصل یحیی گل‌محمدی باشد.