گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از پیشرفت‌ها در حوزه هوش مصنوعی
به گزارش حوزه پارلمانی خبرگزاری فارس، دفتر مطالعات بنیادین حکومتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی به بررسی هوش مصنوعی و قانونگذاری پرداخت.
در این گزارش آمده است: هوش و هوش مصنوعی در دهه‌های متوالی موضوعِ مطالعه محققان فلسفی و علمی بوده و تاکنون نیز از مهمترین و بحث‌انگیزترین موضوعات پژوهشی روز جهان است. گستره موضوعاتی که هوش مصنوعی دربرمی‌گیرد بسیار وسیع و متنوع است. این گستره بازه‌ای از ابداع ماشین‌هایی با توانایی اندیشیدن تا طراحی الگوریتم‌های جستجوی مورد استفاده در بازی‌های تخته‌ای را شامل می‌شود.
در ادامه بیان شده است: در این گزارش نخست ابعاد نظری و عملی و فراز و نشیب‌های هوش مصنوعی در دوره‌های مختلف تاریخی بررسی می‌شود سپس با مرور روند موضوعی مقالات ارائه شده در همایش‌های مرتبط با هوش مصنوعی، قانونگذاری و انفورماتیک حقوقی تطور رویکردهای علمی در بهره‌برداری از هوش مصنوعی بررسی خواهد شد.
در گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تصریح شده است: واژه «هوش مصنوعی» را نخستین مرتبه جان مکارتی در سال ۱۹۵۶ در اولین کنفرانس دانشگاهی به‌کار گرفت که درباره این موضوع برگزار کرد. توانایی تفکر برای ماشین‌ها در گذشته‌های دورتر بحث و بررسی شده است. ونیوار بوش در گزارش «چنان‌که می‌توانیم بیندیشیم» ابداع سیستمی مکانیکی برای تقویت دانش و درک افراد را پیش‌بینی کرد.
در این گزارش ذکر شده است که وی در سال ۱۹۴۵ در این گزارش می‌نویسد: «ابزاری ابداع شده در آینده را تصور کنید … که هر فردی تمامی کتاب‌ها، پرونده‌ها و ارتباطات خود را در آن ذخیره کرده است به‌نحوی که به‌دلیل مکانیزه بودن می‌تواند با سرعت و انعطاف زیاد مورد مشورت قرار گیرد. این یک مکمل همراه مؤثر برای حافظه کاربر خواهد بود». پنج سال بعد آلن تورینگ در مقاله‌ای ایده ماشین‌هایی با توانایی شبیه‌سازی رفتار انسانی و هوشمندانه مانند بازی شطرنج را مطرح کرد. قابلیت ماشین‌های هوشمند در پردازش منطقی قابل انکار نیست، اما درباره توانایی اندیشیدن ماشین‌ها اختلاف‌نظر بسیاری وجود دارد.
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های مجلس عنوان شده است: بنابراین پیش از هر چیز تعریف دقیقی از تفکر ضروری است. تاکنون برهان‌هایی مانند آنچه استدلال اتاق چینی خوانده می‌شود در رد توانانی تفکر ماشین ارائه شده است. در این مثال فرد یا افرادی درون اتاقی در بسته با دو دریچه فرض می‌شود که زبان چینی نمی‌دانند، اما یادداشت‌هایی به زبان چینی دریافت می‌کنند. سپس با استفاده از کتابخانه قواعد و جداول جستجو که در اختیار دارند می‌توانند پاسخ‌های قابل فهمی به زبان چینی ارائه دهند، اما آیا آنها واقعاً زبان را «فهم» کرده‌اند؟ این استدلال به روش‌های مختلفی توسط پژوهشگران به چالش کشیده شده است، اما این استدلال، اعتماد به ماشین‌ها و سیستم‌های خبره و کارکرد آنها در سیستم‌های حیاتی را کاهش داده است.
در این گزارش تصریح شده است: پیشرفت‌های مهمی طی شصت سال گذشته در زمینه هوش مصنوعی در حوزه الگویتم‌های جستجو، الگوریتم‌های یادگیری ماشین و یکپارچه‌سازی تحلیل‌های آماری حاصل شده است. برخی از پیشرفت‌های هوش مصنوعی نیز در زمینه‌هایی مانند تحلیل بازار و تصمیم‌سازی‌های بازاریابی دور از کانون توجه عمومی است، تأثیر پیشرفت‌های هوش مصنوعی در این زمینه‌ها انکارناپذیر است. هوش مصنوعی نیز مانند تمامی زمینه‌های دیگر منتقدانی دارد.
در ادامه آمده است: هوش مصنوعی ممکن است به تفکر یا هوشمندی ماشین‌هایی مانند کامپیوترها اطلاق شود. به‌لحاظ فلسفی مهمترین پرسش هوش مصنوعی این تأمل است که «آیا می‌تواند چنین باشد»؟ یا چنان‌که آلن تورینگ طرح کرده است «آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟» آنچه سبب می‌شود این پرسش به‌جای یک سئوال تکنیکی یا علمی جنبه فلسفی بیابد، پیچیدگی مفهوم هوش یا فکر و اهمیت ابعاد اخلاقی، دینی و قانونی آن است. در بررسی مسئولیت‌های قانونی و اخلاقی انسان‌های صاحب فکر همزمان با ارزیابی رفتار بیرونی، کارکرد درونی ذهن نیز ملاک قضاوت است.
در ادامه گزارش مرکز پژوهش های مجلس تصریح شده است: در بسیاری از نظام‌های قضایی کیفر برخی رفتارهای خلاف قاعده با در نظر گرفتن وضعیت ذهنی فرد مرتکب فعل، رفع شده یا کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه کامپیوترها در ظاهر هوشمندانه رفتار می‌کنند این سئوال مطرح می‌شود که «آیا آنها واقعاً فکر می‌کنند؟» و اگر آنها واقعاً فکر می‌کنند آیا نباید حقوق و تکالیف و کیفرهای مشابه انسان‌های صاحب فکر برای آنها در نظر گرفت؟ برای مثال اگر اشتباه محاسباتی یک ماشین خودران در آینده به مرگ انسانی منجر شود چگونه می‌توان با این موضوع تعامل کرد؟ امروزه در ادبیات و سینمای بررسی هوش مصنوعی سئوالات و تأملات بسیاری از این نوع مطرح می‌شود.
در این گزارش ذکر شده است: اگر چنان‌چه فرضیه‌ای که زیست‌شناسی علمی مطرح می‌کند را بپذیریم که «انسان‌ها همان حیوانات هستند» و «حیوانات نیز خود ماشین هستند» بر پیچیدگی پرسش افزوده خواهد شد. هوش مصنوعی با تمام توانمندی‌های بالقوه و رو به گسترش آن هنوز نمی‌تواند از آزمون تورینگ با موفقیت گذر کند.
سیستم‌های خبره بسیار ارتقا یافته‌اند، اما هنوز مانند انسان‌های خبره کارآیی ندارند. اگر چه نرم‌افزارهای هوش مصنوعی طراحی شده‌اند که می‌توانند در بعضی بازی‌ها بر انسان‌ها غلبه کنند، اما هنوز این نرم‌افزارها نمی‌توانند در بازی‌های بدون پایان تعیین شده همانند انسان‌ها کارآیی داشته باشند.
در این گزارش بیان شده است: در این زمینه عدم تحقق خوشبینی‌های کوتاه‌مدت اولیه درباره هوش مصنوعی به‌علت عدم تمرکز کافی روی مطالعات پایه و بنیادین است. با توجه به این واقعیت دفتر مطالعات بنیادین حکومتی مرکز پژوهش‌های مجلس مسئله دشوار هوش مصنوعی را در دستورکار خود قرار داده و تا به حال پنج گزارش درباره هوش مصنوعی و قانونگذاری منتشر کرده است.
در این گزارش تلاش می‌شود با مرور فعالیت‌های مؤسسه رند و موضوعات مقالات ارائه شده در همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و قانونگذاری و همچنین معرفی برخی مقالات تأثیرگذار فهم بهتر و انتظار دقیق‌تری از کارکرد هوش مصنوعی در زمینه قانونگذاری به دست آید و زمینه ترویج هوش مصنوعی در ادبیات تقنینی فراهم شود.
شایان ذکر است در فصل سوم تأثیرگذارترین و بدیع‌ترین مقالات از انبوه مقالات ارائه شده در همایش بین‌المللی قانون و هوش مصنوعی انتخاب و معرفی شده‌اند. در آینده می‌توان برای آشنایی با کارکردهای مختلف هوش مصنوعی در قانونگذاری هریک از این مقالات را به‌صورت جداگانه بررسی کرد.
انتهای پیام/