چرا غرب مجبور به تمکین به خواسته تهران است؟/ توان هسته‌ای؛ تنها یکی از ظرفیت‌های قدرت‌بخش ایران
گروه سیاسی خبرگزاری فارس- محسن صمیمی: دور جدید مذاکرات وین از ۱۸ آذرماه از سرگرفته شد. مذاکراتی که در همان روز اول با چالش‌ها و حرف و حدیث‌هایی مواجه بود.
به طور مشخص ایران طبق آنچه بارها تاکید کرده، مذاکرات جاری را علیرغم آنچه رسانه‌های غربی درصدد القای آن هستند، صرفا مذاکرات «احیای برجام» نمی‌داند، بلکه ایران با ارائه پیش‌شرط‌هایی درصدد آن است تا مسیر شفاف‌تری از داده‌ها و ستانده‌ها را پیش بگیرد و در این راستا شرط لغو تمامی تحریم‌ها را پیش کشیده است.
حسین امیرعبدالهیان، وزیر خارجه ایران، روز ۱۸ آذرماه با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تلفنی دربارهٔ روند مذاکرات گفت‌وگو کرد و در آن تاکید کرد که «تیم ایرانی برای رسیدن به توافق و رایزنی با ۱+۴ تا هر زمان که لازم باشد در وین خواهد ماند» و در عین حال بیان داشت که «تردید داریم که آیا طرف غربی آماده رفع تحریم‌هاست یا به دنبال رفع یکطرفه نگرانی‌های خود.»
علی باقری کنی مسئول تیم مذاکره کننده ایرانی پیشنهادهای ایران را برای ادامه مذاکرات مطرح کرد ولی اروپایی‌ها درصدد هستند که این پیشنهادات را غیرمعقول و خارج از امکان جلوه دهند.
وزارت خارجه فرانسه در بیانیه‌ای گفت که «پیشنهادهای ارائه شده ایران، مبنایی منطقی در هدف دستیابی به توافقی سریع و سازگار با منافع طرفین فراهم نمی‌کند».
منابع نزدیک به هیات ایرانی اعلام کرده‌اند که عمده مخالفت و اعتراض کشورهای اروپایی به این دو سند این بوده که برای بازنگری در متون پیشین فرصتی وجود ندارد و دیگر اینکه طرف آمریکایی حاضر به اعطای امتیازات مد نظر ایران در چارچوب مطرح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نخواهد بود.
اروپایی‌ها در حالی این شوی تبلیغاتی را راه انداخته اند که تحرکات آنان و همچنین در میدانِ عمل حاکی از آن است که راهی جز چانه‌زنی با تیم ایرانی برای مهار ظرفیت‌های پیش‌رونده ایران ندارند.
پس از برگزاری مذاکرات، اخیرا آنتونی بلینکن در حالی عدم جدیت ایران را باعث پایان این دور از مذاکرات وین خواند که رویترز اعلام کرد که «رابرت مالی فرستاده ویژه واشنگتن در امور ایران، در راس هیاتی برای حضور در مذاکرات احیای برجام، به وین سفر می‌کند تا به طور غیرمستقیم در مذاکرات وین شرکت کند.»
آمریکایی‌ها از این می‌ترسند که ایران که با ارائه پیشنهادهایی که همگی از پشتوانه متقن حقوقی برخوردار هستند، مسیر مذاکره با اروپایی‌ها را به سمتی بکشاند که نتوان زیر میز زد.
** تله عجله
نخستین تله‌ای که آمریکایی ها با فشار به طرف‌های اروپایی درصدد ایجاد آن هستند، «تله عجله» است. ایران بسیار خونسردانه و با ارائه پیش شرط‌هایی که حاکی از مهم نبودن صرفا اصل توافق بود، وارد مذاکره شد و بنابراین مذاکرات هر مقدار هم که زمانبر باشد، از جنبه‌ای که برای آمریکایی‌ها مهم است، به نفع ایران خواهد بود.
در این راستا، «جورپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که انریکه مورا به نمایندگی از او در مذاکرات شرکت می‌کند، چهارشنبه گذشته در توئیتر خود گفت که در تماس با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران، به او یادآور شد که باید در مذاکرات سریع‌تر پیش رفت.
پرواضح است که اتحادیه اروپا نیز که هنوز توانایی اتخاذ سیاستی مستقل در مذاکرات را ندارد، این تاکتیک را با خط‌دهی آمریکایی‌ها در پیش می‌گیرد چون پیش از این بلینکن وزیر خارجه آمریکا هم در ۱۳ آذرماه گفته بود که «واشنگتن به ایران اجازه نخواهد داد که روند مذاکرات وین را، همزمان با ادامه فعالیت های هسته‌ایش، به درازا بکشاند.»
این اظهارات بلینکن اصلی‌ترین مسئله در مذاکرات جاری وین را نشان می‌دهد. آمریکایی‌ها از گسترش ظرفیت هسته‌ای ایران که در گذر زمان اتفاق می‌افتد، نگرانند و برای کنترل آن هر سیاستی را پیش می‌گیرند. سیاست‌هایی که تقریبا همه نشانه‌های آن از ۸ آذر تا به امروز مشاهده شده است.
** دست پر مذاکره‌کنندگان با توان هسته‌ای
۱۵ آذرماه یعنی سه روز مانده به از سرگیری مذاکرات وین محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که مذاکرات وین درباره موضوع برجام و بازگشت آمریکا به برجام است و درباره مسائل هسته‌ای نیست.
روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال روز سه‌شنبه ۲۵ آبان مدعی شد که ایران تولید سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت کرج را از سرگرفته است.
دو منبع آمریکایی هم ۸ آذرماه اعلام کردند که رژیم صهیونیستی دو هفته پیش اطلاعاتی را با متحدان آمریکایی و اروپایی به اشتراک گذاشته که نشان می‌دهد ایران گام‌های فنی برای آماده‌سازی غنی سازی اورانیوم تا غنای ۹۰ درصد را برداشته است.
پایگاه آمریکایی آکسیوس نیز با انتشار این خبر مدعی شد که غنی سازی ۹۰ درصد، ایران را به آستانه هسته‌ای شدن بسیار نزدیک می‌کند.
در خبر دیگری نیز دهم آذرماه خبرگزاری رویترز مدعی شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرده است که ایران فرایند غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد را با سانتریفیوژهای پیشرفته خود در تأسیسات فردو آغاز کرده است.
برپایه این خبر در این بیانیه آمده است که ایران اورانیوم هگزافلوراید با سقف غنای ۵ درصد را به زنجیره آبشار متشکل از ۱۶۶ سانتریفیوژ IR-۶ در فردو تزریق کرده است.
همه این اخبار با هر میزان از وثاقت، یک پیام را به افکار عمومی و میز مذاکره وین ارسال می‌کند که ایران دست روی دست نگذاشته و طرف‌های غربی هرقدر در احقاق حقوق ایران تعلل کنند، ایران در زمین دیگری ظرفیت خود را افزایش خواهد داد.
در همین راستا نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، ۱۱ آذرماه از قدرت‌های حاضر در مذاکرات خواست که «بدون فوت وقت» گفت‌وگوها را متوقف کنند.
بنت با اشاره به گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد به‌کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت فردو در اطراف شهر قم گفت که «ایران با تاکتیک مذاکرات» مشغول «اخاذی هسته‌ای» است». این یکی از ظرفیت های ایران در مذاکرات است.
** تقویت همکاری‌های منطقه‌ای؛ نگاه به شرق
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه که کشورش یکی از طرف‌های مذاکره کننده در وین است، اخیرا در کنفرانسی خبری پس از دیدار با نخست‌وزیر یونان، گفت: « ما درخصوص مساله ایران گفت‌وگو کردیم و امیدوارم رییس‌جمهور ایران دعوت من را بپذیرد و بتواند اوایل سال آینده(میلادی) از روسیه بازدید کند».
رئیسی از روزهای آغازین شروع به کار دولت خود، ارتباط خود را با روسیه از سرگرفته و این همکاری نمودهای خود را در مذاکرات وین نیز نشان می‌دهد.
در این راستا علی باقری کنی معاون وزیر امور خارجه ایران، ۱۷ آذرماه یعنی یک روز مانده به مذاکرات وین، دیداری را با سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه برگزار کرد. باقری پس از این نشست ضمن ممتاز توصیف کردن روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه در زمینه‌های مختلف، گفت: «برای اینکه در این مقطع بتوانیم گفت و گوها را با شتاب بیشتری به پیش ببریم، لازم دیدم که با مقامات روسیه رایزنی‌هایی داشته باشیم تا در روز پنجشنبه هفته جاری در فضایی سازنده و رو به جلو، مذاکرات را ادامه دهیم».
این ترمیم رابطه که در سالهای گذشته در سایه نگاه مطلق به غرب آسیب‌های بزرگی دیده بود، با چین هم انجام شد و میوه آن واردات میلیون‌ها دز واکسن از این کشور بود که به نوعی تحریم واکسن علیه ایران را خنثی کرد.
در مذاکرات وین نیز در راستای همین رویکرد، ۱۶ آذرماه سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس خبری ضمن تاکید بر ضرورت لغو تحریم‌های غیرقانونی ایران، خواستار نشان دادن اراده سیاسی و انعطاف از سوی تمامی طرفین مذاکرات وین برای به نتیجه رسیدن آن شد.
ژائو لیجیان تاکید کرد: «طبق سندی که در شش دور قبلی مذاکرات به آن دست یافتیم، طرفین مذاکراتی جامع و عمیقی درباره لغو تحریم ها و مسائل هسته ای داشتند و ایران اصلاحیه هایی را در این دو زمینه برای متن اصلی ارائه کرد. این تعاملات به تمامی طرفین کمک می‌کند موضع دولت جدید ایران را بهتر درک کنند».
این ظرفیت‌سازی‌ها در جلب همکاری این دو کشور عضو ۱+۵ یکی دیگر از مولفه‌های قدرت ایران در میز مذاکرات است.
پیوستن به همکاری‌های بین المللی
پیوستن ایران به سازمان شانگهای اولین اتفاق مثبت بین المللی بود که در دوران دولت جدید رخ داد. سازمان همکاری شانگهای را از جمله معدود سازمان‌هایی با ماهیت امنیتی و نظامی می‌توان دانست که «حوزه تمدنی آنگلوساکسونی» به آن راه ندارد. درخواست سال ۲۰۰۵ ایالات متحده آمریکا نیز برای عضویت در این سازمان از سوی کشورهای حاضر در این سازمان رد شد تا ماهیت مخالف با یکجانبه گرایی خود را به اثبات برساند.
علاوه بر این، خبر انعقاد قراردادی به منظور سوآپ گاز به ظرفیت ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب از ترکمنستان به آذربایجان از طریق ایران منتشر شد. این قرارداد مهم در حالی منتشر شد که مدت‌ها بود واردات گاز از ترکمنستان به دلیل اختلافات مالی و ارتباط با آذربایجان به دلیل اختلافات سیاسی کم‌رنگ شده بود ولی این قرارداد پیام ترمیم روابط را به جهان صادر کرد.
و اما ترمیم روابط با همسایگان
ایران در سالهای گذشته به دلایل متعددی یا رابطه خوبی با همسایگانش نداشته، و یا با آن کشورهایی هم که رابطه خوبی دارد، نتوانسته یک همکاری همه جانبه خوب مخصوصا در زمینه‌های اقتصادی و استفاده از ظرفیت‌های سیاسی آنها ایجاد کند.
آیت‌الله رئیسی در نشست اخیر خود با نمایندگان ایران در کشورهای همسایه ضمن تاکید بر اینکه سیاست ارتباط با همسایگان یک حرکت استراتژیک برای ایران است،گفت: تا امروز که حدود ۱۰۰ روز از فعالیت دولت سیزدهم می‌گذرد ۱۰۰ ارتباط با سران کشورها و هیات‌های خارجی داشتم که بدون استثناء همه تمایل به ارتباط با ایران داشتند و هیچ‌کدام به ارتباطی که الان بین کشور ما و کشور خودشان است قانع نبودند.
رئیسی ارتباطات و تعامل با دیگر کشورها را یکی از مولفه‌های قدرت دانست.
در این راستا تماس سفر علی باقری به امارات و تماس تلفنی امیرعبدالهیان با عبدالله بن زاید آل نهیان، همتای اماراتی خود که سفر اخیر شیخ طحنون بن زاید مشاور امنیت ملی امارات و دیدار با رئیس جمهور و دبیر شورای عالی امنیت ملی را در پی داشت یکی از این موارد تلاش برای بهبود ارتباط با دیگر کشورهاست مخصوصا اینکه امارات اخیرا متوجه شده که باید در روابط خود با کشورهای اطراف و مخصوصا ایران بازنگری کند.
انور قرقاش مشاور دیپلماتیک رئیس امارات اخیرا در گفت و گو با مؤسسه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در واشنگتن گفت که «با اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران در صورت شکست مذاکرات مخالفیم».
به همین دلایل هم هست که نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل فورا برای جلوگیری نزدیکی امارات به ایران، روز یکشنبه به مقصد امارات عربی متحده پرواز کرد تا دوشنبه(امروز) با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی دیدار کند.
ترکیه دیگر کشوری است که در سالهای گذشته به دلایل متعددی رابطه خوبی با ایران نداشته و آخرین اقدامات این کشور در راستای تیره شدن این روابط نیز تلاش هایی است تا با تحریک در جغرافیای قفقاز تغییراتی به ضرر ایران شکل بگیرد و ایران را از نظر استراتژیکی و ژئوپلیتیکی به انزوا بکشاند اما رویکرد دولت در ماه‌های اخیر، این فضا را قدری عوض کرده است.
سوآپ گازی ایران با ترکمنستان برای تامین گاز آذربایجان یکی از ابزارهای اقتصادی هست که در هفته‌های گذشته به امضا رسید و می‌تواند جمهوری آذربایجان را که اخیرا با تحریک صهیونیست‌ها و با حمایت ضمنی ترکیه اقداماتی برای تغییر نقشه ترانزیتی قفقاز اتخاذ کرده بودند، کنترل کند و به مسیر صحیحی برگرداند.
دیدار اخیر قالیباف با اردوغان و دیدارها و تماس های تلفنی رئیس جمهور اسلامی ایران با وی، از نقاطی است که نشان‌دهنده گام‌های ایران برای همگرایی منطقه ای با همسایگان برای تضعیف جایگاه منطقه ای رژیم صهیونیستی است که بی‌شک به عنوان یک وزنه قدرت برای ایران در مذاکرات وین خواهد بود.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در گفتگوی تلفنی اخیر خود با آیت‌الله رئیسی همکاری‌های دو کشور به خصوص در زمینه اقتصادی و امنیتی را مهم دانست و گفته بود که «اکنون ایده همکاری‌های مشترک در بین کشورهای منطقه حاکم شده است و سفرها و رایزنی‌های اخیر نشان از موفقیت آن دارد».
بازگشت گزینه نظامی روی تریبون صهیونیست‌ها
در کنار مولفه‌های قدرت‌بخش فوق، بازگشت رژیم صهیونیستی به سناریوی قدیمی تهدید نظامی ایران نشان دهنده آن است که در میز مذاکره مستمسکی ندارند و به جنگ روانی برای اثرگذاری بر فضای اقتصادی ایران روی آورده‌اند.
بنی گانتز شامگاه پنجشنبه (۱۷ آذر)، در دیدار با مدیران رسانه‌ها و پژوهشگران ارشد اندیشکده‌های آمریکایی گفت: «ایران قوای نظامی خود را در غرب کشور تقویت می‌کند تا از آنجا به اسرائیل و سایر کشورهای خاورمیانه «حمله کند» و الان زمان اقدام علیه ایران است.»
همزمان برخی رسانه‌های صهیونیستی اعلام کرند که «گانتز جدول زمانی حمله به ایران را به آمریکایی‌ها ارائه کرده است».
دور جدید مذاکرات هسته‌ای،برخلاف دورهای پیشین مذاکرات ماهیتی همه جانبه دارد و از این روست که ایران با یک تیم ۴۰ نفری متخصصین در حوزه‌های مختلف در وین حاضر شده است.
هرچند توان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران حساسیت برانگیزترین ظرفیت چانه زنی ایران است، ولی موقعیت ذاتی ایران در منطقه غرب آسیا، محور مقاومت و تلاش‌های دولت برای ایجاد همگرایی منطقه ای برعلیه سیاست‌های رژیم صهیونیستی قابل چشم‌پوشی نیست.
شاید اساسا توان هسته‌ای ایران به جهت جلوه رسانه‌ای و القای خطر ایران هسته‌ای، بیشتر در افکار عمومی مستمسک فشار به ایران قرار گیرد ولی بی‌شک مولفه‌های دیگر قدرت‌بخش ایران نیز کمتر از هسته‌ای برای آمریکا و صهیونیست‌ها هم نیستند. توجه و اتکای متوازن به این ظرفیت‌ها ایران را پیروز مذاکرات وین خواهد کرد و اگر طرف‌های غربی حاضر به تمکین به خواسته‌های ایران نشوند، باید نظاره‌گر ایران پیش‌رونده‌ای باشند که در اوج تحریم اقتصادی هنوز روی پای خود برای بهبود وضعیت اقتصادی خود تلاش می‌کند. این هشداری است که در روزهای گذشته بسیاری از صاحبنظران غربی به طرف‌های غربی داده اند.
انتهای پیام/