رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع): عمق بخشی به آیین‌های انقلاب در گرو میدان‌داری مردم است
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری فارس، رهبر انقلاب در حکم انتصاب مدیریت جدید شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، بر تبیین، عمق‌بخشی به شعائر و رساندن پیام صادقانه و صمیمی به دل‌های مخاطبان تأکید و بر مردمی‌کردن بزرگداشت‌ها، فعال‌کردن مساجد و نهادهای مردمی و به‌کارگیری ابتکارات و خلاقیت جوانان انقلاب توصیه کردند.
بر همین اساس پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام‌والمسلمین شمس‌الله مریجی، رئیس دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، به بررسی نقش شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در تقویت فرهنگ عمومی کشور پرداخته که مشروح ان در ادامه امده است:
شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در تبیین حقایق چه نقش و وظیفه‌ای دارد؟
حجت‌الاسلام مریجی: از لحاظ جامعه‌شناختی ما سه روشِ تبیین، تفسیر و توصیف برای کاوش و موردتوجه قراردادن امور و پدیده‌ها داریم. در توصیف طبیعتاً آنچه که وجود دارد فقط نوعی تصویربرداری و ارائه به مخاطب است. در تفسیر یک نوع بررسی و تبیین وجود دارد که همراه با منویات خود فرد به تعبیر دیگر مبانی نظری و مبادی فکری خودش در آن تفسیر تأثیرگذار است. در تبیین، نوعی عدم داوری وجود دارد و نباید پیش‌داوری را در آن دخالت دهیم. این روش سعی می‌کند به‌علل و عوامل این امر بپردازد که به چه دلیل این اتفاق افتاده است و به‌صورت عینی مسئله را مورد بررسی قرارداده و تبیین می‌کند.
وقتی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی می‌خواهد وارد مباحث فکری و فرهنگی شود، باید تبیین دقیقی انجام دهد. طبیعتاً، اگر ما یک‌سری اتفاقات فرهنگی را که در جامعه رخ می‌دهد فقط توصیف کنیم، فایده‌ای برای مردم و جامعه نخواهد داشت؛ چراکه توصیف‌گری ما به‌خاطر اینکه در متن جامعه هستیم، بیشتر مورد توجه‌مان است. اگر هم بخواهیم تفسیر کنیم، -به‌نوعی مبانی و مبادی نظری خود را دخالت دهیم- آن هم برای مردم آن‌قدر مفید و مهم نخواهد بود؛ امّا اگر با تبیین واقعیت‌ها را آنچنان که هست نشان دهیم و عواملی را که در آن دخالت دارد بیان کنیم، از این جهت تبیین بر دو روش دیگر اولویت دارد. رهبر انقلاب هم انتظارشان این است که شورای هماهنگی تبلیغات در حوزه تبیین امور فعالیت خودش را دوچندان کند.
صحنه اجتماعی زندگی و همچنین فضای مجازی می‌تواند محمل بسیار مناسبی برای تبیین باشد. وسایل ارتباط جمعی همچون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی خیلی تأثیر دارند، امّا اینکه افراد یک‌جا جمع بشوند و یک نفر با آن‌ها حرف بزند، اثر بیشتری دارد. فرصت‌هایی همچون نماز جمعه، مراسم‌های ملی و مذهبی، راهپیمایی‌ها و یادواره‌های شهدا تأثیر فوق‌العاده دارند که شورای هماهنگی تبلیغات می‌تواند از این فرصت با برنامه‌ریزی درست، تبیین را محقق سازد.
از منظر جامعه‌شناختی و علوم ارتباطات، ابزارها و راهکار‌های این شورا برای عمق بخشی به شعارها چه چیزهایی است؟
حجت‌الاسلام مریجی: شورای هماهنگی تبلیغات، باید شعارها را تبیین کند، چراکه وقتی شعار خوب تبیین شود به تعمیق بسیار کمک می‌کند. در این میان، اگر جنبه دوطرفه‌بودن در پیام مورد توجه قرار گیرد، خیلی مؤثر است. اگر مخاطب خودش را در تبیین دخالت دهد و بتواند این ارتباط را دوطرفه کند و یک‌سویه نباشد، در عمق‌بخشی به پیام خیلی تأثیر دارد.
شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، باید توجهش را به‌سمت جامعه معطوف کند. اگر افراد در انتخاب و تبیین این شعارها همراه باشند، کار چندبرابر تأثیرگذار خواهد بود. این‌کار لازمه‌اش سهمی به مخاطب دادن است؛ یعنی مخاطبین و افرادی که می‌خواهند این را انجام بدهند، در مسیر تبیین آن هم دخالت کنند که این اتفاق باعث ایجاد اعتماد هم می‌شود. با دخالت‌دادن مخاطب و احترام به سلایق و نظرات او و همراه‌کردن مخاطب و در نظر گرفتن نیازهای مخاطب می‌توانیم از شعارزدگی بیرون‌آمده و زمینه‌ساز عملیاتی‌شدن آن‌ها و فرهنگ‌سازی عمیق در جامعه باشیم.
یکی از توصیه‌هایی که رهبر انقلاب در مقاطع مختلف داشتند، مردمی‌کردن بزرگداشت‌ها و فعال‌کردن مساجد و نهادهای مردمی است. شورای هماهنگی تبلیغات به چه شکل می‌تواند این اقدام مهم را انجام دهد؟
حجت‌الاسلام مریجی: به نظر من سهم بیشتر شورای هماهنگی در حوزه نرم‌افزاری است و زمانی می‌تواند در این جهت توفیق پیدا کند که جنبه سخت‌افزاری را به نیروهای مردمی و به آن جامعه‌ای که می‌خواهد در این امور اجرا بشود، بسپارد. اگر مرحله اجرا را هم بخواهد خودش به‌تنهایی انجام دهد، این جنبه سازمانی و سمبلیک پیدا می‌کند و روح لازم را برای حرکت اجتماعی نخواهد داشت؛ امّا اگر جنبه سخت‌افزاری آن را به جامعه و سازمان‌های اجتماعی بسپارد، اجرایی‌شدن آن تضمین خواهد شد. البته این مسئله یک فایده‌ای هم خواهد داشت و آن اینکه افرادی که در تبیین دخالت می‌کنند، وقتی اجرا به‌عهده خودشان باشد متوجه نارسایی‌هایشان خواهند شد.
امروز در عرصه فرهنگی نیازمند مشارکت واقعی مردم و خودجوش‌شدن جشن‌های ملی و انقلابی هستیم؛ به این معنا که مردم با جنب‌وجوش خودشان و آتش‌به‌اختیار در هر کوی و برزن و البته با هدایت‌گری و جهت‌دهی کلان دستگاه‌های فرهنگی، اقدامات بصیرت‌ساز و بزرگداشت شعائر را انجام دهند. در واقع، مردمی‌شدن بزرگداشت‌ها نشان‌دهنده بومی‌شدن فرهنگ و درونی‌شدن ارزش‌هاست.
در جمهوری اسلامی ایران مردم همواره نقش‌محوری داشته و هر کجا مردم میدان را دست‌گرفته‌اند و ابتکارات و امکانات مادی و معنوی مردم پای کار آمده گره‌ها بازشده و مسیر هموار شده است.
از منظر جامعه‌شناختی چگونه می‌شود ارزش‌های ملی و دینی و انقلابی را به ارزش‌های فراگیر و جزئی از فرهنگ عمومی تبدیل کرد؟
حجت‌الاسلام مریجی: باید مسیر خانواده را پُررنگ کرد. یکی از عوامل بسیار مهم در اجتماعی‌شدن ارزش‌ها، نهاد خانواده است. برای اینکه این ارزش‌ها بتواند در جامعه شکل پیدا بگیرد، تنها عامل فرهنگ‌پذیری خانواده است. اجتماعی‌شدن، یعنی فرآیندی که افراد در آن یاد میگیرند که چگونه با فرهنگ عامه و ارزش‌های حاکم بر جامعه سازگار و هماهنگ بشوند؛ امّا در فرهنگ‌پذیری افراد یاد میگیرند که چگونه همانند شوند؛ یعنی در جانش رسوخ کند، التزام عملی به آن پیدا کند و ضمانت اجرایی داشته باشد.
تنها عامل مؤثر فرهنگ‌پذیری خانواده است. اگر ما خانواده را در این مسیر فعال کنیم، فرهنگ و فرهنگ‌پذیری اجرایی خواهد شد. شورای هماهنگی تبلیغات، باید تلاش کند خانواده‌ای که متأسفانه در جامعه مدرن کاملاً از عوامل اجتماعی‌سازی خارج‌شده و به رسانه‌ها و مراکز علمی و سیاسی یا اجتماعی سپرده‌شده به‌سمت خانواده دینی ببرد و خانواده‌ها را متوجه این مهم کند. اگر خانواده‌ها متوجه این مهم بشوند، می‌توانند در فرهنگ‌پذیری و جامعه‌پذیری توفیقی بیشتر از سایر عوامل داشته باشند.
فعال شدن مساجد چه نقشی می‌تواند در این زمینه داشته باشد؟
حجت‌الاسلام مریجی: مساجد با توجه به عملکرد چند صدساله‌شان، ملجأ و مأمن اجتماعی مردمی به‌حساب می‌آیند که سکینه‌ای در دل افراد ایجاد می‌کند. مسجد مکانی مقدس است که امور دنیایی در آن خیلی دخالت ندارد و خواسته‌های زمینی و مادی خیلی پُررنگ نیست. مسجد غیر از اماکن فرهنگی دیگر است که اخیراً در جوامع درست کردند و برنامه‌های مختلف با اهداف گوناگون در آن اجرا می‌شود. مسجد به‌دلیل جایگاه و پایگاه اجتماعی که در طول قرن‌ها پیداکرده، جامعه به آن اعتماد‌کرده و برنامه‌هایی که در آنجا اجرا می‌شود، سمت‌وسوی معنوی دارد. به همین جهت ما باید مساجد را مثل گذشته فعال کنیم، چراکه امور فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بصیرتی از اینجا شکل گیرد. مساجد نقش ویژه‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی و بسیج مردم و تهیه امکانات برای دفاع داشتند. در زمان جنگ، بسیج، ارتش و مراکز و پایگاه‌های نظامی و انتظامی بودند، امّا آنچه از دل آن نیروی مردمی برمی‌خاست و جنگ ما را پیش می‌برد، مساجد بود.
مساجد تاریخ شنیدنی و زیبایی دارند. در مساجد علما، ائمه جماعت و مؤمنینی آمده‌اند، رفتارها و برخوردهایی داشته‌اند و جوان‌هایی در اینجا تربیت شده‌اند. بعضی‌ها در جنگ شهید شدند و پیکرهایشان به این مساجد برگشته است. این‌ها تاریخ و سرگذشت‌های جذاب مسجد است. این سرگذشت‌ها را باید حفظ کرد. هرکدام از این مساجد می‌تواند سرگذشت واقعیِ جذابِ درس‌آموزی داشته باشد برای کسانی که امروز در مسجدند و کسانی که فردا به این مسجد خواهند آمد. این سرگذشت‌ها را می‌شود در قالب کتاب، مقالات مجله‌ای، عکس و تولیدات تصویری درآورد و تبیین کرد.
به‌عنوان آخرین نکته، نقش استفاده از خلاقیت و ابتکارات جوانان در ارتقاء فرهنگ کشور را تبیین کنید.
حجت‌الاسلام مریجی: جوان با توجه به توانمندی جسمی و عدم دل‌بستگی به مباحث مادی می‌تواند از توانمندی‌های ذهنی‌اش استفاده دوچندانی داشته باشد؛ جوان به‌لحاظ فکری به‌دلیل کمتربودن مشغله‌های ذهنی توانمندتر است؛ جوان این قابلیت را دارد تا در مسیر اجتماعی توان حداکثری خود را به‌کار بگیرد، درحالی‌که برخی افراد با سن بالاتر، با توجه به دل‌بستگی‌ها و وابستگی‌ها و الزامات فردی و اجتماعی که دارند، از همه توانمندی‌های ابتکاری‌شان نمی‌توانند استفاده کنند؛ جوان بسیار مستعد است تا بتواند در مسیر نرم‌افزاری و فرهنگی حرکت کند؛ جوان می‌تواند با اتکا به خرد جمعی کارهای نوینی رقم بزند و خط‌شکنی‌های لازم را انجام دهد؛ جوان دچار انفعال و توقف نبوده و می‌تواند مرزهای جدیدی را رقم بزند و برخی نابسامانی‌ها و عقب‌ماندگی‌ها را با سرعت چند برابر سامان دهد. تأکید بر به‌کارگیری جوانان از سوی دیگر می‌تواند بازکردن میدان برای رشد جوانان انقلابی و تربیت مدیران آینده کشور باشد.
باید توجه داشته باشیم که رهبر انقلاب در مقاطع مختلف بر نقش‌آفرینی جوانان در میدان تبیین و بصیرت تأکید کرده‌اند و با تعابیری همچون «افسران جوانِ جبهه مقابله با جنگ نرم» خواستار نقش‌آفرینی فعال نخبگان شده‌اند. ازاین‌رو، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و سایر دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌ای لازم است تا برای حضور فعال جوانان نقش تعریف‌کرده و در سیاست‌گذاری کلان و برنامه‌ریزی‌های عملیاتی به‌صورت مشخص برای بهره‌گیری از توان جوانان برنامه‌ریزی کنند.
انتهای پیام/