کاربران شبکه های اجتماعی در مورد کدام روزنامه بیشتر صحبت می کنند؟
گروه سواد رسانه خبرگزاری فارس؛ محققان و مورخان و گاه روزنامه نگاران در سال های حیات مطبوعات ایران را بر اساس دیدگاه و سلیقه خود دوره بندی کرده اند. گروهی کیفیت و عده ای کمیت را مبنای دوره بندی قرار داده اند. اما نگاهی به این گستره و سیع و بررسی مطبوعات ایران این حقیقت را نشان می دهد که این دوره بندی ها عمدتا با آنچه بر مطبوعات گذشته است و مطبوعاتیان عرضه کرده اند سازگاری ندارد. مطبوعات در ایران در طول عمر خود را در دوره قاجار ، ۵۳ سال را در دوره پهلوی و در دوران جمهوری اسلامی گذرانده اند. این تقسیم بندی بر اساس سه دوره اصلی: قاجار ، پهلوی و جمهوری اسلامی تفکیک می شود.
اما امروز می توان دقیق تر روزنامه را به دوران قبل از اوج گیری شبکه های اجتماعی و بعد از فراگیری شبکه های اجتماعی و فضای مجازی تقسیم کرد، به بیان بهتره با فراگیری فضای مجازی و شبکه های اجتماعی رسانه های سنتی مانند روزنامه با فضای جدیدی روبرو شدند که گاه به سمت مجازی شدن پیش رفتن و دیگر چاپ نشدند و یا با تاثیر پذیری از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مجاری جدیدی در کنار فضای سنتی برای ارتباط با مخاطب یافته اند.
آنچه مشخص است فضای روزنامه های رسمی به پیش از اوج گیری شبکه های اجتماعی و فضای مجازی باز نخواهد گشت و هر روز بیش از پیش با این فضا درگیر خواهد شد، انچه از گفتگوی اهالی رسانه به گوش می رسد گاها دنبال کننده گان کانال یک روزنامه از تعداد نسخه فروخته شده روزنامه بیشتر است و از سوی دیگر شکل گیری رقبای جدی برای روزنامه در شبکه های اجتماعی در حدی جدی است که حتی سبک نگارش روزنامه ها را در مواردی در بازنمایی در شبکه های اجتماعی تغییر داده است.
نگرش های توییتری و یا تلگرامی در متن های روزنامه شاهد تغییری است که از اثر گسترش شبکه های اجتماعی حاصل شده است که در حقیقت کوه یخی است که فقط قسمت بالایی آن از آب بیرون زده و بیان واضح تر تاثیر شبکه های اجتماعی بر رسانه مکتوب محدود به تغییر ادبیات و یا مجازی جدید ارتباط نیست و با گذشت زمان تا حدود زیادی تحول های مبنایی و ساختاری را در بر خواهد داشت.
آنچه بررسی شده است حجم محتواهایی است که در یک سال گذشته توسط کاربران فارسی زبان در شبکه های اجتماعی منتشر شده و در آن به روزنامه سراسری کشور اشاره شده است. به بیان بهتر داده های تلگرام و توییتر -که شامل بیش یک و نیم میلیارد پست و توییت در یک سال است- به عنوان بسترهای اصلی شبکه های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته که نمودار زیر حاصل آن است. بازه زمانی این بررسی از ابتدای زمستان سال ۱۳۹۹ تا انتهای پاییز سال ۱۴۰۰ است
نکته بسیار مهم این است که تعداد محتواهای منتشر شده بر روی نام یک روزنامه به معنی بازنشر بیشتر محتوا زا آن نیست بلکه ممکن است در بستری مانند توییتر به طنز به نام یک روزنامه اشاره کرده باشند و یا در نقد یک روزنامه محتوا منتشر کرده باشند. اما به صورت کلی تکرار نام هر برندی در فضای شبکه های اجتماعی جدای از رویکرد مثبت و یا منفی موضوع مهمی است که باید به آن توجه داشت.
همان گونه که می بینید سهم بیشینه پست های تلگرامی مربوط به روزنامه کیهان، روزنامه ایران، روزنامه جمهوری اسلامی، روزنامه شرق، روزنامه همشهری و روزنامه دنیای اقتصاد که همان طور که پیش از این گفته شد این به معنی نقل بیشتر محتواهای روزنامه ها نیست بلکه ممکن است در مورد بعضی از این روزنامه نقد یا طنز مطرح شده باشد و یا به عملکرد آن در پوشش اخبار یا موضوعات دیگر انتقاد شده باشد.
در صورتی که در بستر توییتر اول روزنامه کیهان، بعد از آن روزنامه شرق، روزنامه اطلاعات، روزنامه اعتماد، روزنامه جمهوری اسلامی هستند که بیشترین گفتگوی کاربران حول آن ها شکل گرفته که ممکن رویکرد مثبت، منفی و یا نقل قول از آن ها باشد.
در میان محتواها روزنامه های قدیمی تر گاها محتوایی که سال ها قبل منتشر کرده اند بر حسب اتفاقات روز و یا همزمانی تاریخی در فضای پیام رسان های و یا شبکه های اجتماعی بازنشر می شود، که در این قبیل محتواها روزنامه هایی مانند کیهان، اطلاعات و… سهم اصلی را دارند.
*محسن فینی‌زاده
انتهای پیام/