حق‌پخش‌مشکل‌اصلی خصوصی سازی سرخابی
به گزارش “ورزش سه”، بحث خصوصی سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس و خطرات حذف آنها از رقابت های لیگ قهرمانان آسیا، به سوژه روز فوتبال ایران تبدیل شده است. شنبه شب و در برنامه تیتر برتر شبکه خبر، حسین قربانزاده معاون وزیر و رئیس سازمان خصوصی سازی به همراه احمد راستینه رئیس کمیته تربیت بدنی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مهمان این برنامه بودند و درباره مسائل مربوط به خصوصی سازی دو باشگاه صحبت هایی را مطرح کردند.
در ابتدای این گفتگو حسین قربانزاده درباره عزم جدی برای خصوصی سازی دو باشگاه گفت: سالیان سال است که این موضوع مطرح بوده و حتی در مقاطعی نیز به مزایده گذاشته شده و به سطح فروش هم رسیده است ولی این اتفاق رخ نداده است. باید عرض کنم که ما فقط این دو باشگاه را نداریم و قصه پر غصه ای از خصوصی سازی در کشور داریم و باید ذهنمان را به اصل خصوصی سازی روشن کنیم که مصادیق متعددی دارد از جمله این ۲ باشگاه. خود خصوصی سازی فی النفسه مطلوب نیست بلکه بهبود کیفیت حکمرانی دارایی دولت مطلوب است. خصوصی سازی ابزاری است که در حالت پیش فرض مناسب است که به بخش خصوصی واگذار شود اما در مواردی هم این حوزه نیاز به تأمل دارد و تعجیل در آن اتفاقاتی را رقم می زند که درخصوص بعضی از شرکت ها شاهد هستیم.
وی ادامه داد: این دو باشگاه میراث تمام مردم ایران هستند و در قلب میلیون ها ایرانی جای دارند و این مسئله اهمیت این موضوع را دوچندان می کند. در نتیجه واگذاری این دو باشگاه که می تواند به اشکال محتلفی انجام بگیرد، باید در دستور کار قرار بگیرد. اکنون ایراداتی که کنفدراسیون فوتبال آسیا و کمیته حرفه ای سازی درباره مالکیت واحد دو باشگاه و دولتی بودن آنها وارد کرده اند، باید تأمل صورت بگیرد. من به دیدار آقای خاندوزی وزیر اقتصاد رفتم و در تماس با آقای سجادی وزیر ورزش بودیم و در حال رایزنی برای حل این مشکل هستیم چرا که ۳ روز دیگر فرصت وجود دارد. ما به دنبال بهبود کیفیت اداره دو باشگاه از طریق واگذاری هستیم و اگر مشکلی پیش نیاید، تا پایان بهمن ماه حتما شاهد عرضه اولیه دو باشگاه در بورس هستیم ولی این لزوما به معنای اینکه کل دو باشگاه خصوصی بشوند نیست.
احمد راستینه نیز درباره اینکه نمایندگان مجلس تا چه اندازه پیگیر واگذاری دو باشگاه است، پاسخ داد: سال گذشته و با تشکیل مجلس یازدهم، اولین دغدغه ما در حوزه ورزش نظام جامع باشگاهداری کشور بود. ما اساسا ۳ مسئله مهم را در تیمداری داریم: یکی در بحث مدیریت است، دیگری مالکیت و سومی نیز سرمایه گذاری است. مجلس بارها و بارها از دولت گذشته خواستار ارائه لایحه نظام باشگاهداری بود. دولت گذشته به دلایل مختلف کوتاهی کرد. در پایان دولت پیش نویسی از لایحه نظام باشگاهداری به مجلس ارائه شد که آن پیش نویس دارای ایرادات بسیار زیادی بود. این اشکالات در کمیسیون فرهنگی مورد بحث تخصصی قرار گرفت، به وزارت ورزش و جوانان منعکس شد که آنها نیز اصلاحات را انجام دادند و در قالب یک لایحه ای در اواخر دولت که آماده عرضه به مجلس بود، تهیه شد. سرانجام با امضای آقای رئیسی و در دولت جدید به مجلس ارائه گردید.
وی گفت: اگر این لایحه تصویب شود، ظرفیت های خوبی را برای بحث باشگاهداری ایجاد می کند که این خلاء های موجود که در حوزه مالکیت، مدیریت و سرمایه گذاری وجود دارد را پوشش دهد. سایر باشگاه ها نیز برای ما مهم هستند اما دو باشگاه استقلال و پرسپولیس یک برند بین المللی محسوب می شوند. هر کشور دیگری که این ظرفیت هوادار برای این دو باشگاه را در اختیار داشت، سکوهای زیادی را در رشته های المپیکی می توانست کسب کند. اساسا خلاصه کردن یک باشگاه فرهنگی ورزشی در یک رشته و صرفا فوتبال، ظلم و جفا در حق ورزش کشور است. با وجود میلیون ها هوادار، ما می توانیم این باشگاه ها را به سمت توسعه ورزش همگانی، حمایت از رشته های قهرمانی و المپیکی سوق بدهیم و باشگاه های تمام حرفه ای ایجاد کنیم.
راستینه ادامه داد: سال گذشته از دولت خواستیم تا ساز و کار واگذاری این دو باشگاه به بخش خصوص و عرضه در بورس را فراهم کند. متأسفانه دولت قبل کوتاهی کرد. جلسات متعددی در مجلس برگزار شد، مواد مختلفی از بحث ضرورت های واگذاری دو باشگاه مورد بحث و گفتگو قرار گرفت. ما چند مسئله را در واگذاری این دو باشگاه داریم. اولین مسئله بحث اسناد مالکیت آنهاست. از سال گذشته مجلس مکرر پیگیری کرد تا اسناد مالکیت دو باشگاه به نقطه روشنی رسیده است. بحث بعدی زیان انباشته دو تیم بود و دولت گذشته را مکلف کردیم تا زیان انباشته دو باشگاه را تسویه کند. بحث صورت حساب های مالی بود که مجمع می بایست در نشست های سالیانه اش به صورت شفاف و روشن آن را به افکار عمومی بیان می کرد. سال قبل اقداماتی انجام شد، ظرفیت لازم واگذاری دو باشگاه تقریبا فراهم شده است. هر چند که زمان زیادی را از دست داده ایم ولی فکر می کنم این ظرفیت برای واگذاری دو باشگاه وجود دارد. ما از واگذاری به دنبال رهاسازی نیستیم. باید علاوه بر اینکه عایده ای برای دو تیم شکل بگیرد، هواداران دو تیم متضرر نشوند. تمرکز ما بر واگذاری دقیق و درست با حفظ حقوق هواداران و حفظ برند و مالکیتی است که باید برای دو باشگاه دیده شود.
مجری برنامه در ادامه با طرح این پرسش که «خیلی از مردم در بورس زیان دیده هستند. چرا باید باشگاه های استقلال و پرسپولیس مردم را مجاب کنند تا سهام این دو باشگاه را خریداری کنند؟ این دو باشگاه نه تولید و درآمدی از بابت فروش پیراهن و بازیکن ندارند. چه کسی سهام این دو تیم را در بورس خریداری می کند؟» سوال خود را مطرح کرد که قربانزاده پاسخ داد: در بورسی شدن این دو باشگاه و اساسا هر شرکت دولتی نباید تردید کرد. چون بورسی شدن به معنای شفاف شدن است. یعنی صورت های مالی روی سامانه کدال قرار بگیرد و در اتاق شیشه ای، عملکرد و فعالیت تجاری قرار بگیرد تا حساب کشی دقیق تر و راحت تر شود. این نکته درست است تا زمانی که ما به سودآوری یک باشگاه یا شرکت اطمینان حاصل نکرده ایم، حتما باید نسبت به عرضه اولیه آن در بورس تأمل کنیم و با تدبیری این کار انجام شود تا با شیبی سودآوری مستمر این دو باشگاه از قبل مشخص شود.
وی گفت: در تمام دنیا حق پخش مهمترین فعالیت و درآمدزایی عملیاتی باشگاه ها محاسبه می شود. اگر شرکتی فولادی است، مشخص است که خروجی آن و کالایی که به فروش می رساند، فولاد است. حالا ممکن است شرکتی که فولادی است، چند کار دیگر نیز انجام بدهد، اما درآمد عملیاتی آن شرکت از فولاد است. عمده درآمد عملیاتی یک باشگاه، از حق پخش تلویزیونی است. حق پخش تلویزیونی تنفس اصلی باشگاه های سراسر دنیاست که البته در کنار آن، تبلیغات محیطی، فروش پیراهن، بازیکن و… درآمدهای جانبی باشگاه تلقی می شوند. اما حق پخش تلویزیونی مهمترین درآمد دو باشگاه است. تا زمانی که صدا و سیما، استقلال و پرسپولیس، وزارت ورزش و مجلس شورای اسلامی در این زمینه به یک حکم مشخصی نرسند و آن به عنوان درآمد اصلی دو باشگاه اجرایی شود، درخصوص واگذاری آنها باید نگران باشیم.
مجری برنامه نیز با اعلام اینکه «آیا این مسئله انداختن توپ در سازمان صدا و سیما نیست؟ سازمان صدا و سیما با پخش فوتبال ها باعث شده است تا پول به سمت باشگاه ها بیاید.» صحبت های قربانزاده را قطع کرد که وی در پاسخ گفت: این دو باشگاه حاضرند خودشان دوربین ببرند و بازی هایشان را از شبکه های اینترنتی پخش کنند و درآمدزایی آنها چند برابر شود.
در این بخش راستینه وارد بحث شد و اضافه کرد: ما هم در برنامه ششم و هم لایحه سال ۹۹ و هم لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ درخصوص چگونگی تقسیم درآمدهای تبلیغاتی موضوعات را مطرح کرده ایم. حق پخش یک موضوع انحصاری است و باید سلسله مراتب قانونی آن را نگاه کنیم. سال گذشته جلسات مفصلی با وزارت ورزش و جوانان داشتیم در رابطه با اینکه با سازمان صدا و سیما به توافقی در خصوص چگونگی تقسیم درآمدهای تبلیغاتی برسد. چون صدا و سیما مسئولیت اصلی برندسازی باشگاه های حرفه ای کشور را داشته است. این برندی که امروز اتفاق افتاده است، ظرفیتی است که مجموعه صوت و تصویر فراگیر کشور برای باشگاه ها ایجاد کرده است. لذا این برند صرفا یک برند در اختیار دو باشگاه نبوده است.
وی گفت: سازمان صدا و سیما ظرفیت سازی کرده، این دو باشگاه به فرصت بسیار خوبی برای دیده شدن دست پیدا کرده اند و میلیون ها هوادار این ظرفیت را از طریق صدا و سیما می بینند. ما سال گذشته جلسات مفصلی را با وزارت ورزش و جوانان داشتیم. متأسفانه سال گذشته اراده ای برای حل این مشکل وجود نداشت. ما جلسه ای با رئیس سازمان صدا و سیما داشتیم و ایشان نیز استقبال کردند و گفتند که برای برگزاری جلسه با وزارت ورزش و جوانان آمادگی دارند تا ساز و کار درآمدهای تبلیغاتی را مشخص کنیم. سندهای مالی باشگاه ها امروز شفاف نیست. امروز هوادار نمی داند درآمدهای باشگاه ها چقدر است. این سبب شده است که فرصت دقیق و درستی از میزان درآمدها، هزینه ها مشخص نباشد.
حسین قربان زاده با اشاره به ارزش نمادهای استقلال و پرسپولیس گفت: نماد دو باشگاه استقلال و پرسپولیس فروردین امسال ارزش گذاری شدند؛ پرسپولیس ۱۸۰۰ میلیارد تومان و استقلال ۱۶۰۰ میلیارد تومان توسط ۶ نفر کارشناس رسمی دادگستری (برند، راه و ساختمان و…) ارزش گذاری شدند. بخش عمده ای از رقم هم مربوط به برند است. ۱۱۰۰ میلیارد تومان از ۱۸۰۰ میلیارد پرسپولیس مربوط به برند است و ۱۰۰۰ میلیارد تومان از ۱۶۰۰۰ میلیارد استقلال هم برای برند است. وقتی شرکت می گوییم، همه آن چه که در سهام شرکت است را در بر می گیرد. دارایی، بدهی، تعهدات، بدهی و… ارزش هولدینگ پتروشیمی خلیج فارس در همین وضع افت بازار ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است و ۱۸ درصد آن ۱۵ دی ماه به فروش می رسد. مطمئن باشید که تعداد متقاضی خیلی زیاد است.
رئیس کل سازمان خصوصی سازی به دو مدل مختلف برای واگذار دو باشگاه پرداخته و ادامه داد: دو مدل وجود دارد. یک مدل لالیگا و شبیه رئال مادرید و بارسلونا است که بعضی از دوستان مثل وزارت تعاون و غیره پیشنهاد می کنند. در این مدل یک شرکت تعاونی تشکیل می شود. بارسلونا و رئال مادرید هم در اصطلاح باشگاههایی هستند که هواداران مالکانشان هستند و انتخاباتی مثل ریاست جمهوری دارند که هر چهار سال یک بار برگزار می شود. آقای رودریگز که مدیر باشگاه رئال است در یک انتخابات به این سمت انتخاب شده است. بعضی ها می گویند هر باشگاهی که ۲۰-۳۰ میلیون یا بیشتر هوادار دارد را به هوادارانش واگذار کنید. معضل این نوع واگذاری، مدیریت باشگاه است. مثل سهام عدالت که نحوه مدیریتش، معضل است. باید در این شیوه مدیریت را هوشمندانه پیوند زد.
مدل دوم انگلیس و بعضی از باشگاههایش هستند که سهامدار عمده دارند. شرق آسیا را نگاه کنید در رنکینگ تیم کاوازاکی اول است یا دو باشگاه کره ای اولسان و چونبوک، مالکشان مثلا هیوندای است. این ها عملا یک سهامدار عمده دارند که یک شرکت سودآور در بیرون هم دارد و می آید در باشگاه یک سودآوری رقم زده و یک برندسازی هم انجام می دهد. در تیم های عربی اما مثلا مالک الدحیل پادشاه قطر است، مالک السد برادر پادشاه است و… این ها مالک دولتی تلقی می شوند که همین معضل را دارند. در بین این دو مدل، مدل تعاونی یک امتیاز دارد که شما هوادار متعصبی دارید که سهامدار می شود و در جزئیات باشگاه تصمیم گیری و حساب کشی می کند. ضرر این مدل هم این است که وقتی ریسک تصمیم گیری مدیر با توجه به فضای هواداری سخت است.
قربان زاده با تاکید بر عرضه اولیه به صورت سهام خرد تاکید کرد: پیشنهاد ما این بود که تا بهمن این دو باشگاه را پذیره نویسی کنیم. پذیره نویسی لزوما عرضه اولیه نیست بلکه بدین معناست که ما بتوانیم افزایش سرمایه این دو باشگاه را از طریق صرف سهام داشته باشیم. یعنی هواداری که می آید و تا حدود ۲۰ درصد سهام باشگاه را خریداری می کند پولش مثل عرضه اولیه های دولت به خزانه نرود. البته این ۲۰ درصد زخمی هم از دولت دوا نمی کند و باید به تعاونی باشگاه بیاید تا یک تنفسی به آنها بدهد. این درصد با توجه به ارزش کنونی که می تواند تا ۲۰۰۰ و خرده ای هم بالا بیاید هم یک جانی به خود باشگاه می دهد و پول هوادار در باشگاه خرج می شود. فعلا قرار نیست به صورت سهام عمده واگذاری صورت بگیرد.
احمد راستینه رئیس کمیته تربیت بدنی مجلس با تایید عرضه اولیه سهام به صورت خرد گفت: دغدغه ای که ما از سال گذشته با وزارت ورزش و جوانان داشتیم این بود که گام اول در واگذاری باید به گونه ای باشد که سهامدار خرد امکان خریداری داشته باشد. چون اساسا این برند که سرمایه اصلی شرکت است متعلق به هوادار است. این حق هواداران است که وقتی برند باشگاه به خاطر آنها شکل گرفته و ارزش پیدا کرده، سود آن به خود آنها برگردد. نقش اصلی را خود مردم دارند و هدف گذاری اولیه در سازمان خصوصی سازی این بود. اصرار مجلس هم این بود که ۲۰ درصد اولیه در قالب سهام خرد به هوادار واگذار شود تا یک اعتماد سازی متقابل صورت بگیرد. یک کشف قیمتی هم باید اتفاق بیفتد. این قیمت گذاری که صورت گرفته با مشارکت مردم دوباره شکل می گیرد.
این نماینده مجلس اما معتقد است که واگذاری پایان همه مشکلات نیست و دولت باید حمایت هایش را ادامه و قوانین هم روشن تر شوند: مساله ما صرفا با واگذاری از طریق سازمان بورس حل نمی شود. ما نیازمند این هستیم که به یک نگاه روشن و شفاف در نظام باشگاه داری کشور برسیم. بخشی از حرف هایی که AFC می زند و فدراسیون نشینان به آن دامن می زنند سیاسی است. حقیقت این است که در نگاه سیاست گذاری به جز امریکا، انگلیس و آلمان که نگاه کاملا استقلالی به حوزه ورزش دارند، سایر کشورها نگاه تمرکزگرایی به اداره و راهبری ورزش کشورشان دارند و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. مساله اصلی این است که باید به سوی یک قانون روشن برویم که باشگاه، اتحادیه های باشگاههای ورزشی و صنف و اتحادیه ای که از حقوق باشگاه دفاع می کند را به درستی تعریف کنیم. ساز و کارهای حمایت دولت از باشگاه را هم باید مشخص کنیم. در تمام دنیا این گونه است که در حوزه ورزش واگذاری به معنای قطع حمایت های دولت نیست. اگر حمایت های دولت حداقل تا ده سال آینده ادامه نداشته باشد حتما باشگاهها به مشکل می خورند. سال گذشته با امضای رسمی آقای وزیر و اصرار مجلس اعلام شد که اردیبهشت ماه امسال پرسپولیس و استقلال واگذار می شود. دولت قبل باید این کار را می کرد و کوتاهی کرده است.
قربان زاده پس از پخش گزارشی از وعده‌های افراد مختلف در سال‌های گذشته که هر کدام کار خصوصی سازی را نهایی دانسته بودند گفت: دو باشگاه باید مدارکی را می‌فرستادند و یکی از مواردی که ای‌اف‌سی روی آن تاکید دارد این است که هر شخص حقوقی که وظیفه کنترل اداره و سرمایه گذاری در این باشگاه را دارد نباید تاثیری در باشگاه دیگر به صورت مستقیم و غیر مستقیم و عزل و نصب مدیران و سرمربیان باشگاههای دیگر داشته باشد. تردیدی نیست که اینجا یک نگاه سیاسی وجود دارد و ولی این ایراد به لحاظ منطق حقوقی زمانی مرتفع می شود که مالکیت یگانه در باشگاه های ما از بین برود چون الان روسای مجامع باشگاه های استقلال و پرسپولیس یکی هستند و مطابق بند یک ماده هجده قانون اجرای حقوق مالکانه، اداره شرکت هایی که در لیست واگذاری هستند با وزیر اقتصاد است. در مورد شرکت‌هایی ک بالای پنجاه درصد تحت اختیار دولت هستند سه وزیر ورزش، دادگستری و اقتصاد اعضای مجمع هستند. باید اعضای مجامع تغییر پیدا کند که این اتفاق در روزهای آینده خواهد افتاد و پاسخی از این حیث منتقل خواهد شد. اگر چه تقسیم کرسی های مجمع به این شکل بین وزرای مختلف تفکیک می‌شود.
او در خصوص وعده‌هایش و همچنین زیان انباشته سرخابی‌ها توضیح داد: امیدوارم این وعده‌های ما تبدیل به وعده گذشتگان نشود و تحقق پیدا کند. نکته مهم این است که صورتهای مالی این تیم‌ها تا ۱۵ دی طبق وعده باید به ما داده شود و آخرین صورت مالی مال سال ۹۹ است. زیان انباشته استقلال ۲۰۰میلیارد و زیان انباشته پرسپولیس ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است که محصول همین عدم درامد زایی‌شان است. البته پارسال پرسپولیس سه میلیارد و خرده ای سود نشان داد. باید صورتهای مالی آنها را ببینیم و همچنین دیگر مواردی که سازمان پذیرش بورس تعیین کرده باید شفاف شود.
او در مورد مواردی که کنفدراسیون فوتبال آسیا از تیم‌ها برای صدور مجوز حرفه‌ای می‌خواهد بیان کرد: برای خواسته ای‌اف‌سی در سه روز آینده باید تفکیک سه مجمع اتفاق بیفتد و یک گزارشی بدهیم مورد اینکه ما متعهد می‌شویم که تا بهمن ماه این‌ها بورسی خواهند شد و به مسیر خصوصی سازی می‌روند. هم دولتی بودن برای آنها ایراد تلقی می‌شود و هم مالکیت مشترک آنها به دلیل پیش بینی احتمال تبانی اشکال دارد.
راستینه رییس کمیته تربیت بدنی مجلس در صحبت‌های پایانی‌اش گفت: ما از سال گذشته تمرکزمان را گذاشتیم که این دو باشگاه به سمت شفافیت بروند و مجامع این تیم ها نظم پیدا کرد و به سمت رفع زیان ها حرکت کردند. اما سال گذشته یک تصمیم عجولانه در واگذاری این تیم‌ها به صورت بلوکی وجود داشت که این نگرانی را به وجود آورد که مثل برخی خصوصی سازی‌ها که سازمان های حقوقی مشخصی اقدام کردند و اساسا اتفاقی نیفتاد، واگذاری انجام شود. ما با توجه به اینکه اعتقاد داریم که حق مالکانه این دو باشگاه متعلق به مردم ایران است، مجلس در این امر نظارت خواهد کرد و با شکل گیری یک دولت کارامد و افراد متخصص در سازمان خصوصی سازی و همراهی مجلس و دولت تلاش می‌شود این دو باشگاه به خود مردم واگذار شود. اصرارمان این است بیست درصد به عنوان سهام خرد واگذار شود. از سال قبل ده پانزده مورد شکل گرفته که ما می توانیم ظرف این سه روز موارد باقی مانده را مرتفع کنیم! در سازمان خصوصی سازی این اراده وجود دارد و مسئله اصلی کشور نظام باشگاه داری است و انشاالله مجلس با تصویب این لایحه هدیه خوبی به مردم دهد.
قربان زاده در پایان در خصوص تاریخ دقیق خصوصی سازی پرسپولیس و استقلال گفت: ما تا بهمن عرضه اولیه را انجام می‌دهیم. خیلی روشن به مردم می‌گویم که حسین قربان زاده یک تکالیفی دارد که باید انجام دهد اما اساسا باید صورتهای مالی به درستی و شایستگی به سازمان خصوصی سازی برسد و اگر لطف و محبت را باشگاهها داشته باشند، با یک حمیت جمعی و حمایت مجلس انشالله این اتفاق می افتد.
رئیس سازمان خصوصی سازی از ورود دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به بورس در بهمن ماه خبر داد.