دستاوردهای فضایی سال ۲۰۲۱؛ از لمس خورشید تا پرتاب تاریخی جیمز وب
سال ۲۰۲۱ با ارسال مریخ‌نوردها و هلیکوپترها به مریخ، چند مأموریت خصوصی سرنشین‌دار، رسیدن کاوشگرهای رباتیک به جو خورشید و حتی فضانوردی جسورانه‌ی کاپیتان کرک، سال پرباری برای صنعت فضایی بود. در ادامه نگاهی به بزرگ‌ترین دستاوردهای فضایی در سال ۲۰۲۱ می‌اندازیم.
مریخ‌نورد پرسیورنس سیاره سرخ را لمس کرد
در تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۲۱، مریخ‌نورد پرسیورنس ناسا روی دهانه‌ی جزرو در سطح سیاره‌ی سرخ فرود آمد تا یکی از بلندپروازانه‌ترین مأموریت‌های بین سیاره‌ای را آغاز کند. اولین بار است که از سال ۱۹۷۶ مأموریتی با هدف جستجوی علائم حیات گذشته‌ی مریخ با موفقیت آغاز می‌شود. پرسیورنس به نمونه‌برداری از خاک مریخ می‌پردازد. این نمونه‌ها برای تحلیل‌های آزمایشگاهی به زمین بازگردانده خواهند شد.
مریخ‌نورد پرسیورنس ناسا
هلیکوپتر مریخی ناسا اولین پرواز خود را انجام داد
یکی از هیجان‌انگیز‌ترین بخش‌های مأموریت پرسیورنس در ۱۹ آوریل ۲۰۲۱، پرواز هلیکوپتر رباتیک اینجنیوتی بود که در سطح مریخ فرود آمد و نه‌تنها از سرمای شدید شب مریخ جان سالم به در برد، بلکه به اولین هلیکوپتری تبدیل شد که از سیاره‌ی سرخ برخاست و با پروازی ۳۰ دقیقه‌ای یکی از داستان‌های هوایی بلندپروازانه را رقم زد.
هلیکوپتر اینجنیوتی در مریخ
چین اولین فضانوردانش را به ایستگاه فضایی تیانگونگ فرستاد
سال ۲۰۲۱ سال به ثمر نشستن برنامه‌بلند‌پروازانه‌ی چین در رقابت فضایی بود. این کشور سه نفر از فضانوردان خود را به ایستگاه فضایی تیانگونگ در مدار پائین زمین فرستاد. ماژول اصلی این ایستگاه در تاریخ ۲۹ آوریل ارسال شد. سپس فرمانده نی هایشنگ، اپراتور لیو بومینگ و اپراتور سیستم تانگ هونگبو با فضاپیمای شنزوی ۱۲ در تاریخ ۱۷ ژوئن به این ایستگاه رفتند. آن‌ها ۹۰ روز در مدار زمین ماندند.
تیانگونگ، مقر مهندسی فضایی سرنشین‌دار چین
چین سومین کشوری که موفق به فرود بر سطح مریخ شد
چین در تاریخ ۱۴ می به سومین کشوری تبدیل شد که توانست فضاپیمایی را روی سیاره‌ی سرخ فرود بیاورد و دومین کشوری که توانست مریخ‌نوردی را با موفقیت روی مریخ راه‌اندازی کند. سطح‌نشین تیانون ۱ پس از سفری هفت ماهه از زمین از ماژول مدارپیمای خود جدا شد و در منطقه‌ی یوتوپیا پلانیتیا در سطح مریخ فرود آمد. مریخ‌نورد ژورونگ در تاریخ ۱ ژوئن از سطح نشین جدا شد تا مأموریت اکتشافی ۹۰ روزه‌ی خود را آغاز کند. این مأموریت تاکنون ۲۱۰ روز به طول انجامیده است.
طرح مفهومی هنرمند از سطح‌نشین تیانون ۱
ریچارد برانسون با VSS Unity تقریبا در فضا پرواز کرد
ریچارد برانسون، میلیاردر انگلیسی در تاریخ ۱۱ جولای به‌عنوان مسافر پرواز زیرمداری وی‌اس اس یونیتی (VSS Unity) هواپیمای فضایی ویرجین گلکتیک، تقریبا در فضا پرواز کرد. این پرواز از ایستگاه فضایی نیومکزیکو در آمریکا به فضا برخاست. دیم مک‌کی و مایکل موساچی کنترل هواپیما را برعهده داشتند و متخصصان دیگری مثل بث موزس، مربی فضانوردی؛ کالین بنت، مهندس ارشد عملیات و سیریشا باندلا معاون عملیات پژوهشی و امور دولتی در این پرواز مشارکت داشتند. گرچه این هواپیما توانست به ارتفاع ۸۶/۱ کیلومتری برسد که ایالات متحده آن را لبه‌ی فضا می‌خواند، نتوانست به استاندارد بین‌المللی ۱۰۰ کیلومتر برسد.
ریچارد برانسون (سمت راست) و مسافران همراه او
رفت و برگشت مسافران فضایی با بلواوریجین
موشک نیو شپرد بلواوریجین در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۲۱ به اولین پرواز مسافرتی زیرمداری رسید. جف بزوس مؤسس این شرکت و برادرش مارک، ماری والاس ۸۲ ساله و اولیور دیمن ۱۸ ساله از دیگر مسافران این پرواز بودند که تا ارتفاع ۱۰۷.۰۵ کیلومتری بالا رفتند. بلواوریجین این مأموریت را در ۱۵ اکتبر با فرستادن پیرترین مسافر فضایی، ویلیام شاتنر ۹۰ ساله (بازیگر نقش کاپیتان کرک در سریال پیشتازان فضا) ادامه داد.
لحظه‌ی صعود نیوشپرد
اولین مأموریت فضایی کاملا خصوصی اسپیس ایکس
مأموریت خصوصی مسافرتی دیگر در تاریخ ۱۵ سپتامبر انجام شد در این تاریخ مأموریت Inspiration4 اسپیس ایکس با موشک فالکن ۹ از مجتمع پرتاب 39A در مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا با چهار فضانورد انجام شد. درنتیجه، برای اولین بار در تاریخ، مأموریتی سرنشین‌دار به صورت کاملا خصوصی با فضاپیمایی خصوصی به فضا رفت.
اولین مأموریت سرنشین‌دار تمام خصوصی در حال صعود
کاوشگر ناسا خورشید را لمس کرد
در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار فضاپیمایی وارد جو خورشید شد. کاوشگر پارکر سولار ناسا پس از هشتمین مجاورت با خورشید در ماه آوریل به سرعت ۵۳۲ هزار کیلومتر بر ساعت رسید و در فاصله‌ی ۱۰.۴ میلیون کیلومتری از سطح خورشید قرار گرفت. تحلیل داده‌ها نشان دادند این کاوشگر به اندازه‌ی کافی به خورشید نزدیک شده تا از جو خارجی آن موسوم به تاج عبور کند.
طرح هنرمند از رویارویی کاوشگر پارکر سولار با خورشید
اسپیس ایکس با موفقیت استارشیپ عظیم خود را فرود آورد
پس از مجموعه‌ای از عقب‌نشینی‌های انفجاری، در نهایت اسپیس ایکس توانست موشک استارشیپ نسل بعدی خود را پس از پرواز تست زیرمدار در تاریخ ۵ می فرود بیاورد. مأموریت SN15 قبل از رسیدن به وضعیت افقی برای فرود به ارتفاع ده کیلومتری رسید و سپس برای فرود نهایی در تگزاس به حالت عمودی بازگشت.
استارشیپ اسپیس ایکس
کاوشگر جونو اولین تصاویر نزدیک از قمر گانیمید را پس از ۲۰ سال ثبت کرد
کاوشگر جونوی ناسا با ارسال تصاویر نمای نزدیک از گانیمید، بزرگ‌ترین قمر مشتری، پس از دو دهه رکورد جدیدی را به جای گذاشت. این تصاویر جذاب توسط ابزارهای JunoCam و Stellar Reference Unit در طول پرواز جونو بر فراز این ماه در تاریخ ۷ ژوئن ثبت شدند.
گانیمید از نمای نزدیک
کاوشگر جونو اولین تصویر سه‌بعدی از جو مشتری را ارسال کرد
کاوشگر جونو باردیگر با ارائه‌ی کامل‌ترین تصویر رنگی از جو بی‌نظم مشتری یا اولین تصویر سه‌بعدی از جو این سیاره رکوردی جدید را از خود به جای گذاشت.
مشتری از نگاه جونو
OSIRIS-Rex با مجموعه‌ی فراوانی از نمونه‌ها در راه زمین
کاوشگر رباتیک OSIRIS-Rex (کاوشگر رگولیت، امنیت، شناسایی منابع، تفسیر طیفی، منشأ اقلیم) حالا با جمع‌آوری نمونه‌ها از سیاره‌ی Bennu در راه بازگشت به زمین است و پس از ۲.۵ سال به زمین خواهد رسید.
طرح مفهومی هنرمند از کاوشگر OSIRIS – Rex ناسا
نیوهرایزنز تصویر وویجر ۱ را ثبت کرد
کاوشگر نیوهرایزنز در تاریخ ۱۷ آوریل ۲۰۲۱ رکورد جدیدی را از خود به جای گذاشت و در فاصله‌ی ۵۰ واحد نجومی از خورشید قرار گرفت که ۵۰ برابر فاصله‌ی بین زمین و خورشید یا ۷/۵ میلیارد کیلومتر است. نیوهرایزنز پس از کاوشگرهای وویجر ۱ و ۲ و پایونیر ۱۰ و ۱۱، پنجمین فضاپیمایی است که در فاصله‌ی بسیار دوری از زمین قرار دارد.
مقاله‌ی مرتبط:جهان به لطف چین و اسپیس ایکس در پرتاب موشک به فضا رکورد زدپرونده ویژه جیمز وب؛ بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی جهان چگونه تاریخ کیهان را بازنویسی خواهد کرد؟
نیوهرایزنز همچنین تصویری از وویجر ۱ را ثبت کرد که در فاصله‌ی ۱۵۲ واحد نجومی قرار دارد. وویجر ۱ در حال حاضر دورترین شیء ساخت دست انسان در جهان است و اولین فضاپیمایی است که وارد فضای میان‌ستاره‌ای شد.
وویجر ۱ در دایره‌ی زردرنگ قرار دارد. در این تصویر دو فضاپیما ۱۸ میلیارد کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید نمی‌توانید وویجر ۱ را به درستی ببینید اما ناسا به لطف ردیابی رادیویی از موقعیت دقیق آن اطلاع دارد و مطمئن است که در دایره‌ی زرد قرار دارد.
فضاپیمای ELSA-d برای اولین بار سنگریزه‌های فضایی مدار را جمع کرد
فضا در آینده تمیزتر خواهد شد. شرکت خصوصی Astroscale با رونمایی از سیستم جمع‌آوری مغناطیسی خود می‌خواهد فضا را از زباله‌ها پاکسازی کند. امسال ماهواره‌ی ELSA-d این شرکت قطعه‌ای شبیه‌سازی‌شده‌ی سنگریزه را در فضا جمع‌آوری کرد.
ماهواره‌ی سرویس‌دهنده‌ی ELSA-d
BepiColombo و Solar Orbiter به فاصله‌ی نزدیکی از زهره رسیدند
کاوشگر مدارپیمای BepiColombo در تاریخ ۱۱ آگوست به فاصله‌ی ۵۵۲ کیلومتری از زهره رسید و در راه عطارد، ۹ مرتبه از فراز زهره عبور کرد. این کاوشگر مشترک آژانس فضایی اروپا و JAXA، در فاصله‌ی کمی پس از تماس، تصویری از زهره را از فاصله‌ی ۱۵۷۳ کیلومتری ثبت کرد.
زهره از نگاه BepiColombo
دام‌های سرمایی که می‌توانند حاوی CO2 باشند در ماه کشف شدند
در ماه نوامبر پژوهش جدیدی توسط مؤسسه‌ی علوم سیاره‌ای و UCLA نشان داد که مناطقی در قطب جنوب ماه وجود دارند که در آن‌ها کربن دی‌اکسید منجمد وجود دارد و امید به یافتن منابع قابل توجه برای پشتیبانی از مأموریت‌های ماه را افزایش دادند.
قطب جنوب ماه
آیا ستاره‌شناس‌ها اولین سیاره‌ی فراخورشیدی خارج از کهکشان را کشف کردند
در ماه اکتبر اخباری مبنی بر رصد اولین سیاره‌ی فراخورشیدی خارج از راه شیری توسط رصدخانه‌ی پرتوی ایکس چاندرای ناسا منتشر شد. این سیاره که احتمالا در کهکشان M51 موسوم به گرداب قرار دارد، کاندید سیاره‌ی فراخورشیدی غول‌آسایی است که حول یک سیاهچاله یا ستاره‌ی نوترونی می‌چرخد و در فاصله‌ی ۲۸ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد.
طرح مفهومی هنرمند از کشف اولین سیاره‌ی فراکهکشانی احتمالی
مرحله‌ی صعود آپولو ۱۱ احتمالا هنوز در مدار ماه است
امسال شاهد حل معمایی تاریخی بودیم: چه بر سر مرحله‌ی صعود ماژول قمری ایگل مأموریت آپولو ۱۱ آمده بود که حامل نیل آرمسترانگ و باز آلدرین بود و آن‌ها را در انتهای مأموریت تاریخی‌شان به مدار ماه بازگرداند؟ براساس پژوهشی جدید، مرحله‌ی صعودی ممکن است با ماه برخورد نکرده باشد و هنوز در مدار آن باشد.
مرحله‌ی صعود آپولو ۱۱
تلسکوپ فضایی جیمز وب در نهایت به فضا راه یافت
در نهایت در تاریخ ۲۵ سپتامبر، تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) پس از چندین تأخیر، افزایش هزینه و طراحی مجدد به فضا پرتاب شد.
طرح مفهومی هنری از تلسکوپ فضایی جیمز وب
این تلسکوپ قرار بود سال ۲۰۰۷ پرتاب شود، اما در نهایت امسال پرتاب شد و در راه مقصد نهایی خود یعنی نقطه‌ی لاگرانژ دوم (L2) قرار دارد. این تلسکوپ قرار است تصاویر بی‌سابقه‌ای از جهان را برایمان ارسال کند.
با وجود تمام محدودیت‌های کرونایی سال ۲۰۲۱ سالی پر بار برای صنعت فضا بود و با دستاوردهای متنوعی مثل فرستادن کاوشگر رباتیک به جو خورشید تا پرتاب تاریخی تلسکوپ فضایی جیمز وب همراه بود.