نباید مانند دولت گذشته در مذاکرات افراط کرد / «توافق موقت» راهبرد اصلی غرب و آمریکا در وین
گروه سیاسی خبرگزاری فارس- حمید بوجاریان: ابوالفضل ظهره‌وند عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هستهای و سفیر سابق کشورمان در ایتالیا بوده است. او با تحلیل وضعیت پیش‌روی مذاکرات وین، می‌گوید، همانطور که ما بر روی مواضع ملی و به حق خود ایستادگی می کنیم، طرف‌های غربی تلاش دارند در بازگشت به برجام، کمترین هزینه ممکن را بپردازند. ظهره‌وند، غربیها را نیازمند رسیدن به توافق می‌داند و معتقد است، تنها پلی که غرب و آمریکا برای ماندن در منطقه در اختیار دارند برجام است و اگر برجام به نتیجه نرسید این کشورها باید از منطقه خداحافظی کرده و آن را به شکل کامل ترک کنند، اتفاقی که پروژه های سنگین آمریکا در منطقه را با خطر رو به رو می کند.
گفت و گوی فارس با این دیپلمات سابق را در ادامه بخوانید.
توافق موقت جان مایه راهبرد طرف غربی و آمریکایی در مذاکرات وین
آقای ظهره‌وند همانطور که می‌دانید مذاکرات لغو تحریم ادامه دارد و طرف غربی با وجود ادعای خود در سرعت دادن به مذاکرات و رسیدن به توافق، اقدامی برای تحقق آن انجام نمی‌دهد، چرا تفاوت در گفتار و عمل طرف‌های غربی حاضر در مذاکرات تا این اندازه زیاد است؟
ظهره‌وند: موضوع توافق موقت جان مایه راهبرد طرف غربی و آمریکایی در مذاکرات وین است. آنها علاقه ندارند که موضوع برجام و مسئله هستهای ایران را با نگاه کارشناسی حل و فصل کنند. بهانه‌هایی هم از جمله در دادن تضمین‌های مورد انتظار ایران دارند تا این روند به شکل طبیعی و کارشناسی شده به سرانجام نرسد.
درهر توافقی نیاز به ارایه تضمین برای عمل به توافق از سوی مذاکره کنندگان وجود دارد اما، آمریکایی‌ها برای ندادن تضمین در مذاکرات لغو تحریم‌ها، انتخابات سال آینده آمریکا را بهانه می‌کنند.
واقعیت این است که آمریکایی‌ها و طرف‌های غربی موضوع برجام را یک پروژه و نه یک توافق سیاسی می‌بینند و حاضر نیستند به عنوان نقطه حل و فصل شده مسئله‌شان با ایران بپذیرند.
می‌خواهند قدرت دفاعی و حضور منطقه‌ای ایران را محدود کنند
یعنی معتقد هستید در مذاکرات وین، غربیها دنبال موضوعی جز لغو تحریم‌ها هستند؟
ظهره‌وند: طرف‌های غربی مذاکرات برجام به دنبال اهداف دیگری جز لغو تحریم‌ها هستند. آنها دنبال این هستند که از برجام، پلی به دیگر ظرفیت‌های ما بزنند. یعنی دنبال آن هستند که هم ظرفیت هستهای ما را ساقط کنند و هم دستیابی به سایر ظرفیت‌های ملی ما که بقا و دورنمای توسعه و رشد ایران را در خود دارد دنبال می‌کنند. علاوه بر این، آنها می‌کوشند در این فرایند، هم قدرت دفاعی و هم حضور و توسعه منطقه‌ای ما را با هدف مهار و کنترل قدرت ایران هدف قرار دهند تا نهایتا تسلیم‌سازی ایران در برجام اتفاق بیفتد. بنابراین تیم مذاکره کننده هستهای باید به این مسئله توجه کند و برای مقابله با آن برنامه داشته باشد. برای همین است که توافق موقت جان مایه خواسته‌های طرف غربی و اراده او برای احیای برجام و خصوصا فراهم کردم زمینه‌ای برای بازگرداندن ایران به موقعیت ۸ سال قبل خود و جدا کردن پیشرفت های ایران و بازگشت ایالات متحده به داخل برجام است.
مکانیسم ماشه با بازگشت آمریکا به برجام فعال می‌شود
چرا غربیها اصرار دارند که آمریکایی‌ها به برجام بازگردد؟
ظهره وند: عملی شدن مکانیسم ماشه تنها در صورت بازگشت آمریکایی‌ها به برجام قابل انجام است. یک سر توافق تامین مطالبات ایران و در مقابل آن، بازگشت آمریکا به برجام است. پذیرش این وضعیت یعنی دور جدیدی از تداوم فشارها و مشروعیت یافتن تحریم‌ها و اینکه ایران باید در چنین زمینی بازی را ادامه دهد تا غربیها بتوانند برجام یک، دو، سه و چهار را دنبال کنند.
ترامپ امنیت ملی آمریکا را با با خروج از برجام به خطر انداخت
به نظر می‌رسد طرف‌های غربی عجله زیادی برای رسیدن به توافق با ایران دارند. دلیل این عجله چیست؟
ظهره وند: ترامپ ضربه اساسی را به استراتژی آمریکا در برجام زد. برای همین است که شاهد هستیم سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ترامپ را به دلیل خروج از برجام محکوم می کند. این محکومیت با ۲ انگیزه رخ داده است.
یکی به این دلیل که ترامپ منافع امنیت ملی آمریکا را با بر هم زدن استراتژی این کشور در برجام به خطر انداخته است و دوم اینکه ، به موقعیت جمهوریخواهان در رقابت های انتخاباتی سال ۲۰۲۲ ضربه وارد کند.
براساس نظرسنجی‌هایی که در آمریکا انجام شده است، میزان محبوبیت بایدن به ۳۰ درصد کاهش یافته است و این موضوع دورنمای موفقیت دموکرات‌ها را در انتخابات آینده آمریکا تضعیف می‌کند و این نوید را به بخشی از آمریکایی‌ها می‌دهد که دوران ترامپیسم در حال احیا شدن درآمریکا است. وقوع چنین اتفاقی در ایالات متحده، منجر به دو قطبی شدن آمریکا و در نهایت فروپاشی آن خواهد شد. بنابراین ما باید بدانیم که مذاکرات پیش‌رو چه دورنمایی دارد و چه دستاوردهایی می‌تواند برای ما داشته باشد.
غربیها مدعی هستند ایران بیشتر از غرب به توافق نیاز دارد. برخی نیز همین خط را در داخل ترویج می‌کنند. آیا این ایران است که به توافق نیاز دارد یا غربیها؟
ظهره وند: تحریم‌ها باید برای ما به شکل فرصت دیده شود. اگر قرار است حل و فصل مسائل خود را از طریق آمریکایی‌ها دنبال کنیم، فرجامی برای ما ندارد. اما چرا داریم مذاکره می‌کنیم؟ چون عضوی ازجامعه بین‌الملل هستیم و گریزی از مذاکره کردن نداریم.
اتفاقا در جریان مذاکرات، ما دست بالا را داریم. ما هستیم که یک سال بعد از خروج ترامپ پایبند به توافق‌نامه سیاسی برجام بودیم و پای آن ایستادیم. این طرف مقابل بود که از برجام خارج شد و به تعهداتش عمل نکرد.ما باید از فرصت مذاکره در این دوران استفاده می‌کردیم و پیام تفکرشهید سلیمانی، انقلاب اسلامی و در کنار آن بدعهدی و کج فهمی غربیها را در اثنای مذاکرات به بیرون منعکس می‌کردیم.
نیازمند رسیدن به توافق به هر قیمتی نیستیم
متاسفانه ما تحرک رسانه‌ای برای تبیین این موضوع نداشتیم. مذاکرات دور هفتم و هشتم فرصت طلایی برای ما بود که نشان دهیم غربیها چقدر غیرقابل اعتماد، زیاده خواه و بدعهد هستند و این هم برای محیط بین‌الملل و هم در داخل برای ما مهم بود که این فرصت را به راحتی از دست دادیم. برخی تصور می‌کنند برای حل و فصل مسایل کشور و گرفتاری و کمبود بودجه ما نیازمند رسیدن به توافق و رفع مشکل برجام هستیم. غربیها هم از این فرصت استفاده کرده و دارند همین خط را دنبال می‌کنند و مدعی هستند اگر ایران می‌خواهد مشکلات اقتصادی و داخلی خود را برطرف کند باید تن به خواسته‌های آنان بدهد.
خروجی توافق مهم است و اینکه چه چیزی در توافق به ما می‌رسد
تیم مذاکره کننده هستهای اعلام کرده بود که با هدف لغو همه تحریم‌ها به وین می‌رود. همزمان برخی رسانه‌ها سعی دارند بحث توافق موقت را پیش بکشند. به نظر شما چنین توافقی می تواند منافع ایران را تأمین کند؟
ظهره وند: ما باید با شناخت طرف مقابلمان مسیر مذاکرات را دنبال کنیم. سر میز مذاکره باید حتما مطالبات ما حداکثری باشد. یک فروشنده سعی دارد بالاترین قیمت را برای فروش محصول خود اعمال کند و یک خریدار هم در تلاش است با کمترین قیمت خرید خود را انجام دهد. ایرادی ندارد که بگوییم همه تحریم‌ها باید لغو شود اما، واقعیت این است که همه تحریم‌ها لغو نمی‌شود.
حتی اگر لغو موقت هم نتیجه نهایی مذاکرات باشد، لغو همه تحریم‌ها شدنی نیست. حتی در برجام نیز لغو همه تحریم‌ها انجام نشد. تحریم‌‌هایی که آمریکا بر علیه ایران وضع کرده است، یک مجموعه درهم تنیده و مهندسی شده است که حتی در دوره بایدن نیز آن را رشد داده و به هم مرتبط کرده‌اند. تحریم‌ها مانند ساختمان است و اگر ستون این ساختمان را مسایل هستهای بدانیم، سایر تحریم‌های آمریکا در حوزه‌های گوناگون فروخواهد ریخت.
آمریکایی‌ها، تمام بضاعت و سرمایه خود را در وزارت خزانه‌داری خود تعریف کرده‌اند. قدرت تروریستی داعش آنها در منطقه از بین رفته است و قدرت نظامی آنان هم رو به افول است. اگر این واقعیت را بتوانیم به افکار عمومی خودمان منتقل کنیم، مردم در قابل مذاکرات و نتایج شرطی نخواهند شد.
در همه حال، خروجی توافق مهم است و اینکه چه چیزی در توافق به ما می‌رسد. لغو همه تحریم‌ها از سوی آمریکایی‌ها پذیرفته نمی شود. مشاهده می‌کنیم که آمریکایی‌ها برای فشار وارد کردن به ما از فشار جمهوریخواهان در کنگره استفاده کردند و گفتند که ۱۰۰ نماینده اعلام کردند که باید از توافق بیرون برود.
مسایل سیاست خارجی یک کل در هم تنیده
برخی معتقدند که آمریکایی‌ها فراتر از برجام، اهداف دیگری را در منطقه دنبال می کنند و راه ورود آمریکا به منطقه از برجام می گذرد. چطور این موضوع را تحلیل می کنید؟
ظهره‌وند: آمریکایی‌ها نیاز به برجام، خرید زمان و نیز استفاده از مذاکرات هستهای برای رسیدن به مذاکرات جامع دارند تا از طریق ادامه این مذاکرات به شورش های منطقه ای برسند. ویلیام برنز در حال طراحی است که کل منطقه را هدف قرار دهد تا از این طریق معادلات منطقه‌ای را به نفع خود و به ضرر کشورهای منطقه تغییر دهند. ما نمی‌توانیم به شکل مجزا مسایل سیاست خارجی را دنبال کنیم. مسایل سیاست خارجی یک کل در هم تنیده و به هم پیوسته است.
اروپایی‌ها مدام از آخرین فرصت ایران برای رسیدن به توافق سخن می‌گویند. نقش آنها در برجام با توجه به اینکه هنوز در این توافق هستند اما عملا از آن پیروی نمی‌کنند چیست؟
ظهره‌وند: اروپایی‌ها در خلال ۶ سال گذشته نشان دادند هیچ عددی نیستند. کشورهای اروپایی نشان دادند تنها نقشی که در برجام ایفا می‌کنند نقش دورچین و تسهیل‌کننده منافع آمریکا است.
منافع اروپایی‌ها ذیل منافع آمریکا تعریف می‌شود
منافع اروپایی‌ها ذیل منافع آمریکا تعریف می‌شود و آنان از خود اراده‌ای ندارند. تا آمریکایی‌ها برجام و توافقات خود را نپذیرند و به آن عمل نکنند، اتفاقی رخ نمی‌دهد. آنچه الان می‌گوییم تحریم، تحریم‌های در واقع غیرقانونی و نه ظالمانه است.چرا می‌گوییم تحریم‌های غیرقانونی؛ چون آمریکایی‌ها ازطریق تحریم‌های ثانویه دارند ایران را تحریم می‌کنند. آمریکایی‌ها در این قالب، قوانین داخلی خود را به قوانین بین‌الملل تحمیل می‌کنند و اگر کسی بخواهد با ما وارد معامله شود تحت تاثیر قوانین داخلی آمریکا قرار می‌گیرد و تحریم می‌شود که این رویه و اقدام غیرقانونی است. ازسوی دیگر، این آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هستند که همه عرصه های بازی را در منطقه واگذار کرده اند و الان تنها پلی که برای بازگشت به زمین بازی دارند، پل فعالیت‌های هستهای ایران و برجام است و کاپیتان این بازی هم آمریکا است. آن ها دنبال احیای برجام هستند تا به این زمین باز گردند. اما عملا افکار عمومی در جهان نگاه دیگری به موضوع برجام دارد و تصور می‌کند ایران است که از برجام خارج شده است.
ما در رسانه باید بگوییم و تیم مذاکره کننده در وین باید مصاحبه کند و دائما این را بیان کند در برجام سرمان کلاه رفت. بدعهدی دیدم و چک برگشتی گرفتیم. ازسوی دیگر، ما مسئول احیای برجام نیستیم و کسی که زیر میز زده است باید به این برجام کپسول اکسیژن وصل کند و به آن تنفس مصنوعی بدهد. در حوزه رسانه‌ای خیلی غفلت کرده‌ایم و باید این غفلت را به سرعت جبران کنیم. ما در این حوزه، استراتژی رسانه‌ای نداریم. اگر ما می‌دانستیم در پس ذهن دشمن چیست اینطور نمی شد. این دشمن شناسی است که ما را سر میز مذاکره جلو می برد و به موفقیت می‌رساند.
با این وضعیت چرا اصرار دارند که به زمین بازی منطقه برگردند؟
ظهره‌وند: آنها در منطقه ما منافع زیادی دارند. پروژه شورش‌های اجتماعی، نفود در منطقه و بازی با ظرفیت منطقه از برنامه‌های آنان است که تحقق آن زمان می‌برد. به این دلیل، این غربیها هستند که تلاش دارند ایران را منفعل نگه دارند تا در سایه انفعال ایران پروژه‌های سرمایه گذاری شده خودشان را به ثمر برسانند. پروژه هایی که در افغانستان، عراق، قزاقستان و به ویژه ایران دنبال می‌کنند نیاز به زمان برای به ثمر رسیدن دارد.
غرب و اروپا به توافق نیاز دارند اما نمی خواهند امتیازی در برجام به ایران بدهند
این غرب و اروپا است که نیاز به برجام و حفظ آن دارد اما نمی‌خواهد چیزی در راه رسیدن به توافق برجام به ایران بدهد. آنان نگرانند که اگر نتوانستند پلی در منطقه برای بازگشت خود ایجاد کنند، آب هم به گلوی ایران نریخته باشند. غربیها به این باور رسیده‌اند که ایران بر اثر تحریم‌ها قوی تر شده است و اگر امکانات هم در راستای توافق برجام به ایران بدهند، این قدرت دو چندان خواهد شد.
اخیرا شاهد هستیم کره جنوبی اعلام کرده است دنبال آزادسازی پول‌های ایران در این کشور است. فکر می‌کنید این اتفاق و برخی مسایل دیگر خبر از رویدادی در آینده نزدیک می‌دهد یا تنها یک بازی سیاسی جدید دیگری به راه افتاده است؟
ظهره‌وند: این سیاست چماق و هویجی است که آمریکایی‌ها آن را بارها اعمال کرده‌اند. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها می‌خواهند با این سیاست زمان بخرند و تیم مذاکره کننده هستهای ایران را هم زیر فشار حداکثری افکار عمومی قرار دهند و افکار عمومی را در داخل نسبت به مذاکرات شرطی کنند و بگویند که همه چیز در گرو اراده آمریکا و بازگشت او به برجام است.
آمادگی کره برای بازگردان وجوه بلوکه شده نفت ایران در این کشور، یک بازی سیاسی است
این سناریو آمریکا با مشارکت کره‌جنوبی و کشورهای سرسپرده خود به مرحله اجرا در آورده است. اعلام آمادگی کره برای بازگردان وجوه بلوکه شده نفت ایران در این کشور، یک بازی سیاسی است. کره حتی قصد بازگرداندن پول نقد به ایران را ندارد و می‌گوید از ما به جای طلبی که دارید کالا بگیرید. در واقع این کار شارلاتانیزم سیاسی است.
انتهای پیام/