رشد درآمد سرانه ایران برحسب قدرت برابری خرید/ کاهش نابرابری در توزیع ثروت در دوران پس از انقلاب
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، شاخص توسعه انسانی یکی از شاخص‌های اساسی در زمینه رشد و توسعه‌یافتگی کشورها محسوب می‌شود؛ بر اساس تعریف برنامه توسعه سازمان ملل، توسعه انسانی به معنی فرآیند بسط انتخاب‌های انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی است و شاخص توسعه انسانی (HDI) امروزه به عنوان بارزترین نماد سطح توسعه یافتگی شناخته می‌شود.
این شاخص معیاری کلی از وضعیت توسعه انسانی است که دستاورد کشورها را در سه بُعد اساسی توسعه یعنی «بهداشت و سلامت»، «آموزش» و «سطح استاندارد زندگی (درآمد)» مورد توجه قرار می دهد؛ رتبه ایران در حال حاضر میان همه کشورهای جهان به از ۱۳۸ به رتبه ۷۰ رسیده است.
رشد ۴۲ درصدی شاخص امید به زندگی در دوران پس از انقلاب
امید به زندگی که نشانگر میزان متوسط سال‌هایی است که انتظار می‌رود فرد در یک کشور عمر کند، شاخصی برای ارزیابی سطح توسعه جوامع محسوب می‌شود؛ این شاخص همچنین نشانگر مناسبی برای ارزیابی فراوانی و توزیع امکانات رفاهی، بهداشتی و اجتماعی در کشورهای مختلف است.
به عبارت دیگر، شاخص امید به زندگی نشان می دهد، مردم هر کشور بر اساس میزان توسعه یافتگی آن کشور چند سال امید به زنده ماندن دارند. هر چه شاخص‌های بهداشتی و همچنین درمانی بهبود یابد امید به زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص یکی از شاخص‌های سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشورهاست.
بر اساس آمارهای سازمان ملل، در فاصله سال‌های ۱۹۵۰-۱۹۵۵ میلادی امید به زندگی در ایران حدود ۴۰.۵۸ سال بوده است (زنان ۳۹.۵۰ سال و مردان ۴۴.۲). برابر اعلام سازمان ملل متحد امید به زندگی ایرانیان در سال ۱۳۵۴، یعنی در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ۵۴ سال بوده است. در سال ۱۳۶۹ این عدد به ۶۳.۸ سال بود و این میزان در طول ۳۰ سال سیر صعودی داشته و در سال ۱۳۹۹ به ۷۶.۷ سال رسیده است، یعنی در ۴۳ سال پس از انقلاب رشد ۴۲ درصدی داشته است؛ امید به زندگی زنان در حال حاضر ۷۷.۹ و امید به زندگی مردان ۷۵.۶ است.
ایران طی چهار دهه اخیر به لحاظ رشد امید به زندگی جزو ۱۰ کشور اول دنیا بوده است، یعنی ۱۸۰ کشور از ایران عقب‌تر هستند. رتبه جهانی ایران در شاخص امید به زندگی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۴۳ بوده که این رتبه در حال حاضر به ۶۱ ارتقا یافته، به عبارتی ایران در این چهار دهه از ۸۲ کشور دنیا پیشی گرفته است.
رشد ۲۴۴ درصدی میانگین سال های تحصیل در کشور
یکی دیگر از معیارهای سازمان ملل در زمینه توسعه سرمایه انسانی به مساله سال‌های تحصیل یا امید به تحصیل بر می‌گردد؛ شاخص متوسط سال‌های تحصیلی به عنوان یکی از مؤلفه‌های لازم برای محاسبه شاخص توسعه انسانی به کار رفته و جایگزین شاخص میزان باسوادی بزرگسالان شده است؛ این متغیر در زمان پهلوی حدود ۴.۳ سال بوده است، در سال ۱۹۹۰ این شاخص به ۹.۲ سال می رسد. این رقم در سال ۲۰۱۰ به ۱۱.۸ سال رسید و رشد آن همواره ادامه داشت تا اینکه در سال های ۲۰۱۹ میلادی به عدد میزان ۱۴.۸ سال رسیده است.
* رشد قابل توجه درآمد سرانه در چهار دهه گذشته
یکی دیگر از مهمترین معیارهای شاخص توسعه انسانی به درآمد سرانه و توزیع آن باز می‌گردد، از لحاظ درآمد سرانه، سال ۱۳۵۳ که قیمت نفت افزایش شدیدی پیدا کرد، با رشد حدود ۷۵ درصدی نسبت به سال ۵۲ مواجه بوده و در آن سال که جمعیت کشور حدود ۳۲ میلیون نفر بود، درآمد سرانه ما به قیمت جاری ۱۲۶۶ دلار رسید همچنین در سال ۱۳۵۴ با ۳۲ میلیون و هشتصد و هجده هزار نفر جمعیت، درآمد سرانه ۱۳۴۳ دلار بوده است.
در سال ۱۳۵۵ با ۳۳ میلیون و هفتصد و نه هزار نفر جمعیت، درآمد سرانه به قیمت جاری ۱۷۶۶ دلار و در سال ۱۳۵۶ که جمعیت ما به ۳۴ میلیون و هفتصد و بیست هزار نفر رسیده، درآمد ۱۵۱۶ دلار و در سال ۱۳۵۷ که جمعیت کشور به ۳۶ میلیون و هفتاد و هفت هزار نفر رسیده، میزان درآمد سرانه ۱۷۱۸ دلار به نرخ روز یعنی هفت تومان بوده است.
در طول سالیان پس از انقلاب اسلامی با وجود اینکه جمعیت ما ۲.۵ برابر شده و اکنون از ۸۵ میلیون نفر تجاوز کرده است، درآمد سرانه ایران برحسب قدرت برابری خرید سال ۲۰۱۱ در سال ۱۹۹۰ معادل ۱۱ هزار و ۴۲۰ دلار بود که در ۱۰ سال به رقم ۱۳ هزار و ۱۲۶ دلار رسید و ۱۰ سال بعد با رشد چهار هزار و ۸۲۰ دلار به ۱۷ هزار و ۹۴۶ دلار رسید.
براساس گزارش سال ۲۰۱۶ سازمان ملل، درآمد سرانه کشور به ۶۵۵۰ دلار رسیده است و اگر براساس برابری قدرت خرید محاسبه کنیم که خود آنها هم محاسبه کرده‌اند، میزان این درآمد سرانه به ۱۷۴۰۰ دلار می رسد.
بررسی آمار سازمان ملل متحد نشان می دهد که در بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ میلادی درآمد سرانه در ایران یک هزار و ۴۰۹ دلار کاهش یافت؛ اما دوباره در سال‌های بعد صعودی شد و در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۱۹ هزار و ۱۳۰ دلار رسید. البته در چند سال گذشته و با افزایش بی سابقه تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز در کشور، درآمد سرانه تا حدودی افت کرده است.
* بررسی توزیع درآمد در سالای پس از انقلاب اسلامی
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، مساله توزیع درآمد در سال های پیش و پس از انقلاب است. این مساله نیز نسبت به سال های ۵۶ و ۵۷ بهتر شده است؛ ضریب جینی که یکی از شاخص های نابرابری است، ۰.۵۱ بوده است و در سال‌های گذشته به حتی ۳۶ صدم نیز رسیده است؛ بنابراین وضعیت توزیع درآمد هم در سال های بعد از انقلاب بهتر شده است گرچه هنوز هم ایده آل نیست.
انتهای پیام/