مصرف انرژی بسیار بالای کارت‌ گرافیک بر سایر قطعات کامپیوترهای شخصی تأثیر می‌گذارد

کامپیوتر‌های شخصی به نسبت سایر دستگاه‌ها کمترین محدودیت را در خنک‌کنندگی و مصرف انرژی دارند و گزینه‌هایی مثل واتربلاک‌ها و منبع‌های‌ تغذیه‌ای مانند EVGA Supernova P2 تا ۲۲۰۰ وات توان اسمی دارند و به‌طور عمومی در فروشگاه‌ها در‌ دسترس هستند که تا به امروز خیلی فراتر از بالاترین حد نیازهای خانگی و شخصی بوده‌اند؛ اما انویدیا و AMD همیشه تلاش می‌کنند محصولات خود را حتی در بالاترین رده بهینه کنند تا با حفظ کیفیت و ارتقای عملکرد، هزینه ساخت قطعات را نیز پایین بیاورند و پرچم‌داران را با بیشترین سود و کمترین قیمت ممکن عرضه کنند.

تهیه کردن کامپیوترهای شخصی بدون محدودیت هزینه می‌تواند تجربه‌ی بسیار افراطی و هیجان‌انگیزی باشد، به‌همین‌دلیل،، بسیاری از افرادی که چنین تصمیمی را می‌گیرند از افزایش مصرف کارت‌ گرافیک نگران نمی‌شوند بلکه مشتاق‌تر می‌شوند، چون هرچقدر مصرف انرژی بیشتر شود، افراطی‌تر شده و شبیه هیولایی گرسنه می‌شود. در‌ واقع همیشه مصرف بیشتر به بازدهی بیشتر منجر نمی‌شود اما اگر شرکت‌هایی خوش‌نام و باتجربه، در دوره‌‌ و نسلی یکسان، محصولی با مصرف انرژی بیشتر تولید کنند، باورش سخت است که به بازدهی بیشتر منجر نشود.

چرا کارت‌های‌ گرافیک‌ خیلی داغ شده‌اند؟

جهش عملکردی که در کارت‌‌های گرافیک بالارده‌ی امپر دیده می‌شود، بدون پیامد نبوده‌ و جهش مصرف انرژی آن‌ها را با خود داشته است. در مقایسه RTX 3080Ti و RTX 2080Ti، افزایش ۱۰۰ واتی توان مصرفی را مشاهده‌ می‌کنیم. در RTX 2080Ti و سه نسل قبل از آن (GTX 980Ti ،GTX 1080Ti و GTX 780Ti) نیز توان مصرفی ۲۵۰ وات بود که وفاداری و تعهد انویدیا به محدودیت مصرف انرژی پرچم‌دارانش را نشان می‌داد.

حتی RTX 3080 که یک پرچم‌دار تمام‌عیار نیست، از محدودیت ۲۵۰ واتی نسل‌های قبل بسیار بالاتر است، درحالی‌که توان مصرفی RTX 2080 و GTX 1080 به ترتیب ۲۱۵ وات و ۱۸۰ وات بود، توان مصرفی RTX 3080 به ۳۲۰ وات رسید؛ اما چرا انویدیا پس از چندین نسل، تصمیم گرفت سنت‌شکنی کند؟

نحوه عملکرد حافظه‌های GDDR6X

حافظه‌های فوق سریع GDDR6X فقط در کارت‌ گرافیک‌های بالارده‌ی امپر به‌کار گرفته شده‌اند و تفاوت عظیمی را در کارت‌ گرافیک‌های سری ۳۰۰۰ انویدیا رقم زده‌اند و مهم‌ترین عامل افزایش مصرف و البته جهش عملکرد چشم‌گیر بالارده‌های معماری امپر هستند.

در سوی دیگر میدان، AMD که از حافظه‌های HBM 2 خاطره‌ی چندان خوشی نداشت، روش دیگری برای جهش عملکرد انتخاب کرد و به‌جای استفاده از حافظه‌های سریع‌تر و پرمصرف‌تر GDDR6X، از GDDR6 استفاده‌ کرد که مصرف انرژی و هزینه‌ی کمتری داشت.

قناعت به حافظه‌های ارزان‌تر نه‌تنها به رقابت با انویدیا آسیب نزد؛ بلکه تیم قرمز توانست نزدیک‌ترین رقابت در سال‌های اخیر را با انویدیا داشته باشد و مصرف انرژی کارت‌های‌ گرافیکش را نیز در حد بسیار پایین‌تری نگه دارد؛ به‌طوری‌ که RX 6900 XT با ۳۰۰ وات توان مصرفی نه‌تنها از RTX 3090، بلکه از RTX 3080 نیز مصرف انرژی کمتری دارد. یک منبع تغذیه ۵۰۰ واتی برای پرچم‌دار معماری RDNA2 کافی است؛ درحالی‌که برای RTX 3090 با ۳۵۰ وات توان مصرفی، منبع تغذیه‌ کمتر از ۷۵۰ وات را نمی‌توان متصور شد.

اگر نکات لازم در حفظ و نگه‌داری کارت‌‌های گرافیک کمیاب و گران‌ رعایت نشود، ممکن است مانند RTX 3090 که در تصویر زیر می‌بینید، آسیب جدی‌‎‌ ببیند و حافظه‌ی فوق سریع GDDR6X آن‌ها برشته شود.

RTX 3090 سوخته با پنل پشتی برداشته شده

RTX 3090 با توان مصرفی ۳۵۰ وات معرفی شد که این مقدار در RTX 3090 Ti به ۴۵۰ وات رسید؛ درحالی‌‌که توان مصرفی برخی کارت‌های‌ گرافیک RTX 3090 مانند EVGA Kingpin RTX 3090 به ۵۰۰ وات می‌رسد. طبق برخی اطلاعات فاش شده، EVGA Kingpin RTX 3090Ti مصرف انرژی بسیار بیشتری خواهد داشت که البته هر دو به خنک‌کننده مایع مجهز شده‌اند و مقدار قابل‌توجهی از مصرف انرژی صرف خنک‌سازی می‌شود.

با اینکه کارت‌‌های گرافیک بالارده‌ی انویدیا دمای بسیار زیادی تولید می‌‌کنند؛ اما هرگز این موضوع آن‌قدر آزاردهنده نبوده است که باعث نارضایتی مصرف‌کنندگان شود.

RTX 3080 می‌تواند با دمایی خیلی پایین (۶۰ تا ۶۷ درجه سانتی‌گراد)‌ سنگین‌ترین عناوین را اجرا کند و هیچ نگرانی‌ای باقی نگذارد، اما RTX 3090 اختلاف دمای قابل‌توجهی داشته و معمولاً در اجرای بازی‌های روز دمایی بین ۷۰ تا ۷۸ درجه سانتی‌گراد دارد و به ندرت به ۸۰ درجه می‌رسد که در کل عملکرد قابل‌قبول و ایمنی است؛ با توجه به هزینه بالای RTX 3090 نمی‌توان عملکرد متوسط آن‌ را نادیده گرفت؛ اگرچه می‌توان با رعایت نکاتی، کارت‌های‌ گرافیک را در خنک‌ترین حالت خود نگه داشت.

منابع تغذیه

بیشتر کاربران عادت دارند برحسب «کارت‌ گرافیک X، به منبع تغذیه چند واتی نیاز دارد» با پرسش مستقیم از افراد یا سرچ در گوگل، محدوده‌ی انتخاب خود را مشخص کنند و سپس بر‌ اساس بودجه یا ویژگی‌های ظاهری یکی از منابع تغذیه با آن مقدار توان را انتخاب کنند که البته بهترین روش برای انتخاب منبع تغذیه نیست. وب‌سایت‌هایی هستند که می‌توانند مصرف کامپیوتر شخصی را محاسبه کنند ولی معمولاً فقط یک یا چند گزینه را پیشنهاد می‌کنند، درحالی‌که ممکن است خارج از آن لیست منبع تغذیه‌ای با عملکرد فنی و دوام بهتر یافت؛ پس به آن‌ها نیز نمی‌توان اکتفا کرد.

منبع تغذیه آتش گرفته گیگابایت

ماه‌ها پیش طی آتش‌گرفتن منبع‌های تغذیه Gigabyte GP P750M و Gigabyte GP P850M، استیو براک در واکنش به بیانیه گیگابایت ویدئویی در صفحه یوتیوب Gamers Nexus منتشر کرد که در آن خروجی نهایی و پایداری منبع‌های تغذیه گیگابایت را راستی‌آزمایی می‌کند. در‌ نتیجه‌ی بررسی‌های Gamers Nexus، منبع تغذیه Gigabyte GP P750M در ۶۰ درصد از توان اسمی خود (۴۵۰ وات) آتش گرفت و به آسیب دیدن RTX 3080 نیز منجر شد.

در ویدئویی دیگر نیز منبع‌های تغذیه‌ی GP P750M و GP P850M گیگابایت کالبدشکافی و بررسی شد. به‌موجب بررسی‌های صورت‌گرفته، خازن‌های به‌کاررفته در مدل‌های یکسان نیز متفاوت هستند و در برخی از آن‌ها، خازن ضعیف‌تر یا حتی از شرکت‌های تأمین‌کننده متفرقه استفاده‌ شده‌ است. توجه داشته باشید که گیگابایت شرکت خوش‌نامی به‌حساب می‌آید و در گذشته منبع‌های تغذیه با‌کیفیتی مانند سری AP از جمله AP860GM داشت و GP-P750M و GP-P850M نیز در وب‌سایت گیگابایت تمامی تست‌های محافظت‌ زیر را گذرانده‌اند:

SCP (حفاظت در ‌برابر زنجیره جریان کوتاه)UVP (حفاظت در ‌برابر جریان ولتاژ پایین‌تر)OVP (حفاظت در ‌برابر جریان ولتاژ بالاتر)OPP (حفاظت در ‌برابر توان درخواستی بیشتر)OTP (حفاظت در ‌برابر دمای بیشتر)

بازخورد‌های متعدد و قابل‌توجهی از خاموش شدن ناگهانی‌ و انفجار یا آتش گرفتن منبع تغذیه GP P750M و GP P850M گزارش شده‌ است. طبق بررسی استیو براک و همکارش پاتریک استون، گیگابایت به علت عدم تجربه‌ی کافی در ساخت منبع‌های تغذیه، تست‌های بالا را با برق DC انجام داده که در این شرایط، نه‌تنها GP P750M و GP P850M مشکلات فنی خود را پنهان می‌کنند، بلکه می‌توانند حتی در تست OPP نیز توان بیشتری را با پایداری حداکثری ارا‌ئه دهند.

هر‌قدر انرژی وارد مدار کارت‌های‌ گرافیک شود، همان انرژی به گرما تبدیل می‌شود

برقی که از پریز برق دیوار خانه‌ها می‌آید AC است. اصلی‌ترین وظیفه منابع تغذیه، تبدیل برق AC به DC است که برای وسایل الکترونیکی استفاده می‌شود. برق AC می‌تواند قطعات کامپیوتر‌های شخصی را نابود کند و اگر لحظه‌ای منبع تغذیه این کار را درست انجام ندهد، یکی از قطعاتی که می‌تواند بعد از منبع تغذیه آسیب جدی‌ ببیند، کارت‌ گرافیک است.

منبع‌های تغذیه GP P750M به علت تست ناکارآمد و غیر واقع‌گرایانه گیگابایت و کیفیت پایین قطعات، حتی در ارائه توانی کمتر از حد اسمی خود (۴۵۰ وات) نیز به مشکل می‌خورد و پایداری مناسبی ندارد. چه برسد به آنکه بتواند توان بیشتری را تحویل دهد؛ بنابراین نمی‌توان از انتخاب چنین منبع تغذیه‌ای حتی در توان‌های اسمی بسیار بالاتر نیز مطمئن بود.

اما اکثر منبع‌های تغذیه بازار تست OPP را در حالت استاندارد و با Electronic Load Testerهای AC گذرانده‌اند که شرایط واقعی مصرف را شبیه‌سازی می‌کند. طبق بررسی ویدئویی دیگر از استیو براک و همکارش پاتریک استون اگر منبع تغذیه‌ای در تست OPP موفق باشد، نه‌تنها توان اسمی خود بلکه تا حدی فراتر از آن را نیز می‌تواند ارائه دهد. آن‌ها در این تست نیز توانستند از EVGA 750 GT Supernova تا ۱۰۰۰ وات توان را در دما و پایداری مناسب بگیرند.

اما با این اوصاف، چرا سازندگان منبع‌های تغذیه‌ای را که قادرند توان بیشتری را در دمایی مناسب تولید کنند، با توان اسمی پایین‌تری به بازار عرضه می‌کنند؟

در ویدئوی بالا پاتریک استون در پاسخ به این سؤال می‌گوید:

تولید‌کننده در ساخت منبع تغذیه صرفاً به استفاده از قطعات مرغوب و سطح بالا اکتفا نمی‌کند و برای افزایش طول عمر مفید و دوام بیشتر، منابع تغذیه را طوری طراحی می‌کنند که کمترین فشار به آن‌ها وارد شود و آن‌ها را برای عملکرد‌های سطح پایین‌تری از ولتاژ و دما به کار گیرند که در اصطلاح به این ترفند Derating می‌گویند.

پس از توضیح پاتریک استون، استیو براک نیز به قاعده علمی به نقل از دانشمند سوئدی، اسوانته آرهنیوس، اشاره می‌کند:

با کاهش هر ۱۰ درجه دما، عمر خازن‌ «دو برابر» می‌شود.

به‌همین‌دلیل، معمولاً منبع‌های تغذیه به نسبت سایر قطعه‌های کامپیوتر‌های شخصی دوام و طول عمر بیشتری دارند؛ زیرا هدف از مصرف منبع تغذیه فقط رساندن توان کافی به قطعه‌های کامپیوترهای شخصی است و قابلیت و ویژگی خاصی را شامل نمی‌شود؛ برای خرید منبع تغذیه، همواره توصیه می‌شود فراتر از نیاز فعلی‌تان انتخاب کنید، زیرا اگر در ارتقا‌های بعدی مصرف کل کامپیوتر شخصی بیشتر شود، می‌توانید از همان منبع تغذیه استفاده کنید. منبع تغذیه با کیفیت ساخت مناسب می‌تواند سال‌های سال استفاده شود.

فردی که فقط بخواهد کارت گرافیکی قوی‌ در کامپیوتر شخصی‌اش داشته‌ باشد و بودجه‌ی زیادی ندارد، می‌تواند از منبع تغذیه ۷۵۰ واتی برای یک RTX 3090 در کنار یک پردازنده‌ کم‌مصرف استفاده کند؛ اما داشتن RTX 3090 در کنار پردازنده‌ی گران و پرمصرفی مانند Intel Core i9 12900KS یا داشتن دو RTX 3090 ماجرای کاملاً متفاوتی است و باید منبع تغذیه‌ای با بیش از ۱۰۰۰ وات توان اسمی، تهیه کرد و نباید نقش منبع تغذیه را دست‌کم گرفت و با سطحی‌نگری برای تهیه آن صرفه‌جویی کرد.

معمولاً وقتی مصرف‌کننده‌ای در رنج قیمتی بسیار بالایی قطعات را انتخاب می‌کند، کم‌تر پیش می‌آید که منبع تغذیه ارزان یا ضعیف‌تر از حد نیاز آن کامپیوتر شخصی، انتخاب کند؛ اما اغلب در کامپیوتر‌های اسمبل‌ شده‌ و آماده، برای افزایش سود، کمترین هزینه‌ را به منبع تغذیه اختصاص می‌دهند. معمولاً اطلاعات واضحی در مورد منبع تغذیه این کامپیوترها پیدا نمی‌شود که می‌تواند باعث فریب خوردن بسیاری از مصرف‌کنندگان شود. مخصوصا از زمان آغاز کمبود و گرانی کارت‌های گرافیک، استقبال از کامپیوتر‌های شخصی آماده بیشتر شده است.

دما

فرقی ندارد که از خنک‌کننده‌های مایع استفاده می‌شود یا از خنک‌کننده‌های بادی، در هر صورت باید فضای لازم برای گردش هوای کافی وجود داشته باشد. نه فقط داخل کیس بلکه هوای بیرون از کیس نیز با هوای داخل کیس در تعامل است. این فضای کافی باید در اتاق نیز وجود داشته باشد تا هوای گرم بتواند به سرعت با هوای تازه و خنک جایگزین شود.

برای خرید منبع تغذیه، همواره توصیه می‌شود فراتر از نیاز فعلی، انتخاب کنید

هرقدر اتاق، هوای خنک و تازه‌ی بیشتری را در خود داشته باشد، خنک‌کننده‌ها برای مدت بیشتری می‌توانند قطعه‌های کامپیوتر شخصی را خنک کنند. اگر پس از ساعت‌ها بازی کردن دما بیشتر می‌شود، به این علت است که هوای خنک اتاق پس از بارها ورود و خروج از کیس کامپیوتر شخصی گرم‌تر شده‌ است. در اتاقی بسته و بسیار کوچک، حتی بهترین کیس و بهترین خنک‌کننده‌ها نیز نمی‌توانند بازدهی حداکثری برای خنک‌سازی هیولاهایی مانند RTX 3090 را داشته باشند.

گلوگاه حرارتی (Thermal Throttle)

به‌طور ساده گلوگاه حرارتی را می‌توان راه‌کاری دفاعی برای کارت‌ گرافیک و پردازنده در ‌برابر دمای بسیار بالا دانست. کارت گرافیک در محدوده دمایی خاصی کارایی خود را کاهش می‌دهد تا آسیب نبیند.

بیشتر کارت‌ گرافیک‌های بالارده بهترین خنک‌کننده‌ها را دارند. کارت‌ گرافیک‌های بالارده‌ی سری RTX 3000 انویدیا نیز از این قاعده مستثنی نیستند و حتی مدل مرجع نیز خنک‌کنندگی بسیار کارآمدی دارد. یکی از دلایل افزایش مصرف نیز استفاده از خنک‌کننده‌های توانمند است.

اگر جریان هوا داخل کیس مناسب باشد، کارت‌ گرافیک‌های بالارده انویدیا نیز مانند سایر کارت‌های‌ گرافیک می‌توانند هر کاری را با دمای مناسب انجام دهند؛ اما اگر جریان هوای تازه داخل کیس به اندازه کافی نباشد و طراحی کیس و کیفیت و کمیت فن‌ها غیر‌قابل‌قبول باشد یا هر دو آن‌ها کمیت و کیفیت مناسبی داشته باشند اما فاقد هماهنگی و چینش مناسبی باشند، نه‌تنها دمای کارت‌ گرافیک بالاتر از حد مناسب و استاندارد می‌رود، بلکه هزینه و انرژی‌ای که برای طراحی و ساخت خنک‌کنندگی بهتر اختصاص داده شده‌ نیز هدر رفته است.

جریان هوای کارت‌گرافیک‌های RTX 30

پرچمدران سابق انویدیا خنک‌کننده‌های ضعیف‌تری داشتند. GTX 1080Ti از یک دمنده‌ی کوچک استفاده‌ می‌کرد و RTX 2080Ti فقط به دو فن ۸۵ میلی‌متری مجهز شده بود که امروزه فقط برای کارت‌ گرافیک‌های میان‌رده و پایین‌تر استفاده می‌شود.

اما از RTX 3080 تا RTX 3090Ti همه از خنک‌کننده‌های پیشرفته‌تر و پرمصرف‌تری استفاده می‌کنند که به کارایی بیشتر در کاهش دما منجر می‌شود؛ اما دما به طرز جادویی‌ای از بین نمی‌رود و قبل از اینکه از کیس خارج شود به سایر قطعات می‌رسد. پس اگر فن‌هایی بادوام و پرتوان و کیسی با طراحی و فضای مناسب انتخاب نشود یا آن‌ها با وضعیت و چینش مناسبی استفاده نشوند، نه‌تنها این خنک‌کننده قوی‌تر به خنک‌تر شدن کارت‌ گرافیک کمک نمی‌کند بلکه باعث افزایش دمای سایر قطعات مانند رم‌ها، پردازنده و SSDهای M.2 می‌شود.

دمای SSD M.2 Western Digitak

با استفاده از مادربردهای کوچک‌تر از ATX، دما بین قطعات شدیدتر می‌شود. زیرا با فاصله کمتری نسبت به هم قرار می‌گیرند و گرمای کارت گرافیک بسیار سریع‌تر به دیگر قطعات منتقل می‌شود. اولین ایستگاهی که این حرارت پیاده می‌شود SSDهای M.2 است که در مادربردهای کوچک‌تر از ATX، تقریباً بدون هیچ فاصله‌ای، بالای هیت‌سینک کارت‌ گرافیک قرار می‌گیرد. در این حالت محافظ مادربرد که روی SSD M.2 قرار دارد مانند در دیگ حرارت آن را حفظ می‌کند و اجازه نمی‌دهد که جریان هوای داخل کیس، دمای SSD M.2 را به سرعت جا‌به‌جا کند.

SSDهای M.2 دمای بسیار زیادی دارند. به‌همین‌دلیل، سیستم خنک‌کننده مدل‌های مرجع RTX 3080 و RTX 3090 می‌تواند با حرارت بسیار زیادی که آن‌ها تولید می‌کنند و به بالای خود می‌فرستند، همراه با دمای زیاد SSDهای M.2، حرارت بسیار زیادی را در آن نقطه متمرکز کنند که حتی با بهترین خنک‌کنندگی نیز نمی‌توان به‌طور کامل اثر منفی آن‌ را خنثی کرد. اگر از اسلات‌های دیگر که پایین کارت گرافیک است استفاده شود، حرارت کمتری به SSD وارد می‌شود اما در آن صورت خنک شدن SSD به کارت‌ گرافیک اولویت خواهد داشت. زیرا گرمای SSD وارد کارت‌ گرافیک می‌شود نه هوای تازه و خنک.

کارت‌گرافیک RTX 3090 ایسوز بر روی مادربورد ITX

مادربردهای کوچک‌تر از ATX مانند Micro ATX و انواع مادربرد‌های ITX برای کیس‌های فرم فکتور کوچک ساخته‌شده‌اند. زیرا مادربردهای استاندارد ATX داخل فضای‌ کوچک این کیس‌ها قرار نمی‌گیرند. همان‌طورکه گفتیم، باید به کارت‌ گرافیک هوای کافی برسد تا بتواند حداکثر خنک‌کنندگی را داشته باشد. در حالی‌که در کیس‌های کوچک فضای کافی برای گردش مناسب هوا نیست. بنابراین هیچ دلیلی برای استفاده‌ از این نوع مادربردها همراه کارت‌ گرافیک‌های بالارده و پرمصرف وجود ندارد و این کار باعث کاریکاتوری شدن و متناقض شدن ساختار کامپیوترهای شخصی می‌شود.

نویز و صدا

نویز و سروصدا اگر شدید باشد و حواس را پرت کند می‌تواند مشکل جدی‌ای باشد. وقتی به دلیل مصرف‌ انرژی بیشتر و افزایش دما، از فن‌ها و خنک‌کننده‌های بیشتری در دورهای چرخش بالا استفاده می‌کنیم، صدای بیشتری نیز تولید می‌شود و معمولاً این مشکل در کامپیوترهای شخصی با قطعات نو و سالم آنقدر آزاردهنده نیست که بتواند حین کار یا گیمینگ توجه شما را به خود جلب کند. مخصوصاً اگر از هدفون استفاده می‌کنید یا در جایی که کامپیوتر شخصی‌تان را قرار داده‌اید، صداهای دیگری نیز وجود دارد.

فن‌های Noctua

بهترین راه‌حل برای این مشکل آن است که فن‌هایی با دسیبل پایین‌تر و کیسی عایق‌تر انتخاب شوند که البته الزاماً به معنی کاهش کارایی نیست و اگر طراحی محصول کم‌نقص‌تر باشد، می‌توانند علاوه بر جریان هوای مناسب، صدا و نویز کمتری نیز تولید کند که محصولات Noctua این ویژگی را دارند، اما در سایر برند‌ها نیز می‌توان فن‌هایی با نویز پایین و فشار هوا (CFM) بالا یافت.

در نهایت جایی برای نگرانی نیست. زیرا این صدا نتیجه‌ی کاهش دما است. اگر صدای شدید اتاق‌های سرور را شنیده باشید، متوجه می‌شوید که چه زمانی این صدا می‌تواند آزاردهنده باشد. با انتخاب کیس و فن‌های مناسب می‌توان می‌توان مشکل صدا را به حداقل رساند.

چگونه مشکل مصرف انرژی و دما را حل کنیم؟

کیسی که انتخاب می‌کنید می‌تواند موثرترین عامل برای کاهش دمای کارت‌ گرافیک باشد؛ زیرا اگر کیس فضای کافی برای گردش هوا را نداشته باشد، هیچ خنک‌کننده‌ای نمی‌تواند از حداکثر توانایی خود استفاده کند. برای کارت‌ گرافیک‌های بالارده‌ی سری ۳۰۰۰ انویدیا باید بیشترین فضای خالی برای گردش هوا و بیشترین ظرفیت خنک‌کنندگی را در نظر گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به راهنمای خرید کیس مراجعه کنید.

دومین اقدام مؤثر، چینش اصولی و صحیح فن‌ها است. به‌طوری‌که بتوانند هوای تازه و خنک را از بیرون به داخل بکشند و از کیس خارج کنند. اگر جهت فن درست انتخاب شود و فن‌های دمنده و فن‌هایی که هوا را می‌کشند، طوری قرار بگیرند که اولویت با کارت‌ گرافیک باشد، هر لحظه هوای تازه و خنک به کارت‌ گرافیک می‌رسد. در چنین شرایطی است که این هیولاها می‌توانند با خنک‌کننده‌های توانمندی که دارند، به‌راحتی دمای خودشان را پایین بیاورند.

اما مشکل دیگری که می‌تواند این مزیت را خنثی کند، گرد و غباری است که منافذ ورودی و خروجی کیس‌ را پر می‌کند، با چسبیدن به فن‌ها حرکت آن‌ها را کند سازد یا افزایش صدا شود. پس بهتر است در دوره‌ای مشخص فیلترها و فن‌های کیس را گردگیری کنید و همیشه آن‌ها را تمیز نگه دارید.

یکی از دلایل افزایش مصرف،‌ استفاده از خنک‌کننده‌های توان‌مند است

در صورت استفاده از خنک‌کننده‌های پردازنده بادی می‌توان مانند کامپیوترهای All-In-One آن‌ها را در جهت عمودی گذاشت. باید به این نکته مهم توجه کرد که جهت خنک‌کننده درست انتخاب شود تا بتواند هوا را به بیرون بکشد. برای اطمینان از این امر می‌توان از ترفندهایی مانند دستمال کاغذی یا خیس کردن انگشت استفاده کرد. در غیر این صورت این پردازنده‌ است که در اولویت قرار می‌گیرد و کارت‌ گرافیک باید دمای پردازنده‌ را نیز تحمل کند.

اگر از کیس‌هایی مانند Lian-Li O11 Dynamic استفاده شود، می‌توان علاوه بر نصب عمودی خنک‌کننده‌ی پردازنده‌ی بادی، با نصب فن‌هایی در پایین و سقف کیس، جریان هوای عمودی نیز در داخل کیس ایجاد کرد که برای که برای خنک‌سازی کارت گرافیک مؤثرتر است.

اما بعضی از پردازنده‌ها خودشان حرارت زیادی تولید می‌کنند و نباید با نصب عمودی خنک‌کننده‌ی بادی، هوای دسته‌دومی را که از هیت‌سینک کارت گرافیک بلند می‌شود به آن‌ها رساند. اگر در این مسیر SSD M.2 نیز قرار گرفته باشد، گرمای بیشتری به پردازنده می‌رسد و اگر علاوه بر موارد ذکر شده از کارت‌ گرافیک مرجع RTX 3090 یا RTX 3080 یا نسخه‌های Ti آن‌ها استفاده شود، به علت نوع طراحی خنک‌کننده‌ی این کارت‎‌‌های گرافیک‌، حداکثر دما به پردازنده منتقل می‌شود.

اگر هدف آن باشد که با صرف نظر از هزینه، کارت‌ گرافیک را به پایین‌ترین دمای ممکن برسانیم، می‌توانیم از کارت‌ گرافیک‌هایی با خنک‌کننده‌های مایع آماده استفاده کنیم یا خنک‌کننده‌ مایع شخصی‌سازی شده بسازیم. این دو گزینه می‌تواند علاوه بر کاهش دما به کاهش نویز و صدا نیز کمک ‌کند. فقط باید کیس انتخاب شده، فضا و ظرفیت لازم برای نصب رادیاتور‌ را داشته باشد.

بهینگی می‌تواند در نسل‌های آینده محقق شود

طبق اطلاعات فاش‌شده از کارت‌ گرافیک‌های نسل بعد، متأسفانه باید حداقل شاهد یک نسل دیگر از کارت‌های گرافیک پرمصرف و غیر بهینه باشیم. این پسرفتی است که با جهش عملکرد و کارایی کارت‌های گرافیک نسل بعد به‌وجود می‌آید.

اما این زنجیره نمی‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند. در نسل پاسکال انویدیا دیدیم که می‌توان با کاهش مصرف در معماری جدید و بهینه‌تر، عملکرد را نیز به طرز چشمگیری ارتقاء داد. پس در آینده نیز این موفقیت می‌تواند تکرار شود؛ زیرا بهینگی باعث کاهش هزینه تولید نیز می‌شود و طبیعی است که شرکت‌ها برای بهینه‌سازی حداکثری معماری کارت‌های‌ گرافیکشان، نهایت توانایی خود را به کار گیرند. پس باید در آینده شاهد کارت‌ گرافیک‌هایی باشیم که با بهینه‌تر شدن، این مسیر را راحت‌تر طی می‌کنند.

نقشه‌راه نسل‌های مختلف پردازنده‌های گرافیکی انویدیا

البته نمی‌توان از این حقیقت چشم‌پوشی کرد که آن سوی دیگر طناب، دست استودیو‌های بازی‌سازی است که همواره ارتقای عملکرد بیشتری را می‌طلبند. ازآنجاکه RTX 3090 با توانایی فوق‌العاده‌اش نمی‌توانست بعضی بازی‌ها را در رزولوشن 4K و حداکثر تنظیمات، حتی با ۶۰ فریم ثابت اجرا کند، انویدیا تصمیم گرفت از برادر بزرگ‌تر و بسیار پرمصرف‌تر آن یعنی RTX 3090Ti با ۴۵۰ وات توان مصرفی رونمایی کند تا بتواند حریف بازی‌های عرضه شده زمان خود شود.

با بهینه‌سازی بهتر و مؤثرتر بازی‌ها برای کامپیوترهای شخصی، کارت‌ گرافیک می‌تواند با صرف انرژی کمتری، «فریم بر ثانیه» بیشتری ارائه دهد. به هر حال این کارت‌گرافیک‌ها برخلاف سری کوادرو انویدیا، جزو سخت افزار‌های گیمینگ هستند و درایور‌های مخصوص اجرای بازی‌ها را می‌گیرند. زمانی برای کارت‌ گرافیکی مانند RTX 3090Ti تقاضا به وجود می‌آید که پرچم‌دار قبلی نتوانند بازی‌های روز را به‌طور راضی‌کننده‌ای اجرا کند. مصرف بالای کارت‌های بالارده حتی برای خیلی از ماینر‌ها نیز قابل‌قبول نیست و آن‌ها همواره کارت گرافیک‌های رده‌‌پایین‌تر با مصرف کمتر را ترجیح می‌دهند.

اگر کیس فضای کافی برای گردش هوا را نداشته باشد، هیچ خنک‌کننده‌ای نمی‌تواند از حداکثر توانایی خود استفاده کند

به جز کارت‌های‌ گرافیک تایتان و به‌تازگی سری ۹۰ که گیلاس‌های روی کیک هستند؛ فاصله‌ی عملکرد و قیمت اعلام‌شده بین رده‌های مختلف یک نسل همواره باید در حد معقولی باشد و افزایش مصرف کارت‌های‌ گرافیک پرچم‌دار و بالارده می‌تواند مصرف‌انرژی رده‌های پایین‌تر و حتی مدل‌های لپ‌تاپ را تحت تأثیر قرار‌دهند که فاجعه آن‌وقت اتفاق می‌افتد، زیرا تأمین انرژی و خنک‌سازی محدودیت‌های بیشتری دارد و معمولاً مصرف‌کننده به عمر مفید بیشتری را می‌طلبد.

در رده‌های پایین‌تر، الگوی مصرف کاملاً متفاوت است و هزینه زیاد برای خنک‌کننده‌ها توجیه منطقی ندارد. چراکه اگر مصرف‌کننده‌ای می‌توانست هزینه‌ی بیشتری برای خنک‌سازی کارت‌ گرافیکش اختصاص دهد، کارت‌ گرافیکی از رده‌ی بالاتر می‌خرید یا برای لپ‌تاپ‌ها، حتی اگر بتوان دما را کاهش داد، مصرف انرژی بالا به عمر باتری‌ آسیب می‌زند.

اگر مصرف انرژی در نسل‌های آینده به روند افزایش تصاعدی خود ادامه دهد، آخرالزمانی در این صنعت به وجود می‌آید. برخی رده‌های قیمتی محکوم به حذف شدن هستند یا عمر مفید بسیار کوتاهی خواهند داشت و مصرف‌کننده مجبور می‌شود هر نسل کارت گرافیک جدید بخرد. در صورتی که در شرایط فعلی مصرف‌کننده‌های کارت‌ گرافیک‌های میان‌رده می‌توانند به‌راحتی تا ۴ سال و بیشتر نیز از کارت‌ گرافیک خود استفاده‌ کنند و افت کارایی چندان قابل‌توجهی را نیز حس نکنند و تا دو نسل از ارتقای کارت‌ گرافیک خود چشم‌پوشی کنند.

هرچند در رده‌های بالاتر، مصرف‌کنندگان معمولاً در‌ ‌برابر مشکلات مصرف و دما راه‌حل‌های بیشتری داشته و نیاز کمتری به طول عمر بیشتر کارت‌ گرافیک خود دارند؛ اما بازهم شرکت‌های تولید‌کننده کارت‌های گرافیک، سعی می‌کنند نقطه‌ی شروع خود را پایین‌تر بیاورند تا با شیب ملایم‌تری محصولات خود را رده‌بندی کنند.

به همین منظور، انویدیا برای ملایم‌شدن شیب رده‌بندی خود میان RTX 3070 و RTX 3080، کارت گرافیک RTX 3070Ti را با حافظه‌ی GDDR6X معرفی کرد که ۲۹۰ وات توان مصرفی دارد و برای کارت‌گرافیکی در این رده، بسیار بالا است. انویدیا و هر تولیدکننده‌ی کارت‌گرافیک دیگری باید نسبت به این مشکل در آینده آگاه‌تر باشند تا بتوانند از سرایت افزایش مصرف و در‌ نتیجه، افزایش دما به رده‌های پایین‌تر جلوگیری‌ کنند.

چرا باید برای مصرف انرژی کارت‌های گرافیک نگران باشیم و چگونه این موضوع می‌تواند نحوه‌ی مصرف را دگرگون کند؟