تجربه تلخ چهل‌سالگی جشنواره فیلم فجر
خبرگزاری فارس-گروه سینما: آن روز که پردیس سینمایی «چارسو» به عنوان خانه چهلمین جشنواره فیلم فجر انتخاب شد و پس از کمتر از ۴۸ ساعت تغییر کرد و برج میلاد تهران خانه جشنواره شد، تقریباً برای بسیاری مسجل شده بود که قرار است شاهد جشنواره‌ای کم‌توان با مشکلات فراوان باشند؛ اما بسیاری از کارشناسان سعی کردند با نگاهی مثبت به اتفاقات نگاه کنند و دست به پیش‌بینی قبل از برگزاری جشنواره نزنند.
چند روز مانده به آغاز جشنواره حاشیه‌ها شروع شد و تا روز آخر هم دست از سر چهلمین دوره فیلم فجر بر نداشت.
در همان روزهای آغازین بحث نمایش فیلم‌ها قبل از شروع جشنواره و با حضور گعده‌های دوستانه و خارج از فضای جشنواره از سوی یکی از منتقدان سینمایی در فضای مجازی مطرح شد. از ابتدا عرف نمایش فیلم‌ها در جشنواره فیلم فجر آن بوده که نخستین نمایش همه فیلم‌ها از آغازین روز جشنواره فیلم فجر و در حضور همه اهالی رسانه و عموم مردم باشد حال آنکه در سال‌های اخیر این قاعده تا حد زیادی به انحراف رفته و چهره‌های نزدیک به عوامل فیلم‌ها اعم از افراد رسانه‌ای یا منتقدان، به تماشای فیلم قبل از شروع جشنواره و انتشار یادداشت‌هایی در فضای مجازی رفته‌اند.
نشست خبری مسعود نقاش‌زاده، دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر که برگزاری نشد و ابتلای وی به کرونا دلیل‌عدم برگزاری اعلام شد، در این بین عده‌ای خبر از اختلاف شدید میان مدیران جشنواره دادند و ابتلای دبیر جشنواره به کرونا را صرفاً بهانه‌ای دانستند که به راحتی می‌توان به وسیله آن غیبت یا به نحوی قهر چند روزه نقاش‌زاده را توجیه کرد.
با هر دشواری که بود جشنواره فیلم فجر، بدون دبیر در روز ۱۱ بهمن‌ماه آغاز شد. روزی که می‌توان به آن لقب «روز سرگردانی مدیران و عوامل اجرایی جشنواره» را داد، چرا که هیچ چیز جای خود نبود و تیم اجرای جشنواره سرگردان به این طرف و آن طرف می‌دویدند. تیم اجرایی جشنواره در روز اول حتی نمی‌دانست که باید برای هماهنگی‌های لحظه به لحظه از بی‌سیم استفاده کند.
رونمایی از پوستر جشنواره دیگر اتفاق مهم روز نخست جشنواره فیلم فجر بود که با انتقاد برخی سایت‌های سینمایی و اهالی هنر هفتم مواجه شد. یکی از نویسندگان سینمایی در یادداشتی با انتقاد از رونمایی دیرهنگام پوستر جشنواره، از هویت‌مندی جشنواره با پوستر آن نوشت و پوستر هرجشنواره را به مثابه شناسنامه آن خواند که می‌بایست حداقل چندروز پیش از برگزاری جشنواره در فضای شهری رونمایی و خبر رسمی آغاز جشنواره اعلام شود. پس از رونمایی از پوستر طراحی شده از سوی محمد اسحاقیان نیز، کاربران و فعالان رسانه‌ای به انتقاد از سروشکل پوستر پرداختند و طراحی آن را مورد نقد و نکوهش قرار دادند.
در همان روز نخست بخشی از کارت‌های جشنواره هنوز چاپ نشده بود و از طرفی محمد حمیدی‌مقدم که عهده‌دار سمت «رئیس خانه جشنواره» شده بود نیز اجازه صدور کارت‌ها را نمی‌داد و این موضوع خانه جشنواره را با یک «بلبشو» رو به رو کرده بود. از طرفی دیگر مرکز همایش‌های برج میلاد تهران، با مشکل اینترنت مواجه بود و همین مشکل ساده، پخش‌های زنده برنامه‌های روز اول را زمین‌گیر کرد.
مشکلات روز اول چهلمین جشنواره فیلم فجر تنها به اینجا ختم نمی‌شد. بسیاری از اصحاب با سابقه رسانه و کارشناسان به مدیران جشنواره گوشزد کرده بودند که سالن سعدی مرکز همایش‌های برج میلاد برای برگزاری نشست‌های خبری فیلم‌های سینمایی، مناسب نیست؛ اما مدیران جشنواره فیلم فجر اهمیتی به نظر کارشناسان نداده و کار خود را انجام دادند. همین ناشنوایی مدیران نسبت به نظرات کارشناسان، نشست‌های خبری روز اول را با مشکل مواجه کرده و صدای بسیاری از اصحاب رسانه را درآورد. گویی مدیران جشنواره فیلم فجر تا سرشان در هر بخش به سنگ نمی‌خورد، راه درست را انتخاب نمی‌کردند.
با توجه شیوع ویروس کرونا و وضعیت خطرناک این ویروس قرار بود مسئولان جشنواره فیلم فجر چاره‌ای برای کنترل کرونا در جشنواره بیاندیشند؛ اما تنها کاری که در جشنواره برای کنترل این موضوع صورت گرفت، توزیع ماسک بود. در گیت‌های ورودی حتی افراد تب‌سنجی هم نمی‌شدند. تست کرونا هم که قرار بود از روز اول جشنواره انجام شود، در روز هشتم جشنواره انجام شد و تا آن روز بسیاری از حاضران جشنواره به اومیکرون مبتلا شده و دیگران را نیز مبتلا کردند.
اما با همه این‌ها یکی از مهم‌ترین حواشی جشنواره در دوره چهلم کیفیت بسیار بد برخی از فیلم‌ها بود. هیات انتخاب از همان روزهای اول برگزاری جشنواره با این اتهام روبه‌رو شد که فیلم‌های سینمایی بی‌کیفیتی را انتخاب کرده است. در طول جشنواره منتقدان سینما نیز یک صدا از کیفیت فیلم‌ها گلایه داشتند و بیشترین تقصیر را متوجه هیات انتخاب دانستند. در بین فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم‌های چون” ماهان”، “نمور”، “۲۸۸۸” و “لایه های دروغ” آثار بسیار ضعیفی بودند. فیلم اکشن “لایه‌های دروغ” که به عنوان محصول مشترک ایران و فنلاند در جشنواره به نمایش درآمد و بخشی از بودجه آن را بنیاد سینمایی فارابی تامین کرده است، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و از آن به عنوان “کمدی ناخواسته” یاد شد.
در آخر اگر بخواهیم به بزرگترین مشکل و به نحوی فاجعه چهلمین جشنواره فیلم فجر اشاره کنیم، می‌توانیم به افشا شدن برگزیدگان جشنواره چند ساعت قبل از برگزاری اختتامیه و همچنین انتشار نسخه پرده‌ای چند فیلم سینمایی حاضر در بخش سودای سیمرغ اشاره کنیم. این اتفاق به نحوی تیر خلاص مدیران ناتوان چهلم به اعتبار جشنواره فیلم فجر بود.
اتفاقات و مشکلات چهلمین جشنواره فیلم فجر آنقدر بسیار است که اگر بخواهیم به همه آن‌ها تنها اشاره کنیم، باید کتابی چند صد صفحه‌ای نوشته شود. به همین خاطر تنها بخش‌های کوچکی از مشکلات را عنوان کردیم که امیدواریم در سال‌های آینده دیگر شاهد آن نباشیم.
بی شک سال ۱۴۰۱ در چهل‌و‌یکمین جشنواره فیلم فجر باید برنامه ریزی دقیق‌تری انجام شود و جشنواره زیر نظر متخصصین و کاربلدان حوزه سینما برگزار شود تا برای بار دوم شاهد تکرار فاجعه‌ای اینچنین نباشیم.
در تحلیل نهایی برگزاری پر حاشیه چهلمین دوره از جشنواره فیلم فجر نشان داد که مرجع سیاستگذاری در سینمای ایران دچار یک ابهام کلان است، دولت جدید می بایست هرچه سریع‌تر به مدل روشنی در سیاستگذاری فرهنگی برسد. اساساً سیاستگذاری در سینما به عنوان جزئی از سیاستگذاری فرهنگی، چون با کالای فرهنگی سروکار داریم، بسیار پیچیده و چندلایه است از این رو نیاز است تا به صورت عینی و عملیاتی و به دور از کلی‌بافی‌های نظری با رویکردی آسیب شناسانه نسبت به وضع موجود به موضوع ورود شود.
بی‌شک متصدیان و سیاست‌گذاران حوزه فرهنگ-مبتنی بر رویکرد عدالت محور دولت جدید- می‌توانند مسائل اصلی جشنواره فیلم فجر و به طور کلی مسائل میدان سینمای کشور را احصاء و همزمان که به راه‌حل‌های کوتاه مدت و مقطعی می پردازند، تمهیدات بلندمدت و زیربنایی را نیز در دستور کار خود قرار دهند.
انتهای پیام/