شهاب سنگ چیست؟
شهاب سنگ جرمی آسمانی است؛ این جرم پس از وارد شدن به جو زمین، نوری درخشان از خود ساطع میکند و گاهی اوقات به سطح زمین سقوط میکند.
جهان هستی بسیار گسترده است؛ در این فضای بیکران، اجرام آسمانی زیادی وجود دارند؛ برخی از این اجرام نیز دارای مدارهایی مستقل هستند که به آنها شهابواره گفته میشود. برخی اوقات، این شهابوارهها از مدار خود خارج و وارد جو زمین میشوند. وجود اصطلاک بین این شهابوارهها و جو زمین، باعث ایجاد درخشش این شهابوارهها میشود؛ علاوه بر این، این شهابوارهها بر اثر این اصطکاک، بسیار داغ میشوند و گاهی، کاملا از بین میروند. با این حال، برخی از این شهابوارهها موفق به عبور از جو زمین میشوند و خود را به سطح زمین میرسانند؛ به این شهابوارههای سقوط کرده روی زمین، شهاب سنگ گفته میشود.
در مورد شهاب سنگ بیشتر بدانید:شهاب سنگ چیست؟شهاب سنگ چگونه به وجود میآید؟شهاب سنگ چگونه به سطح زمین میرسد؟شهاب سنگ ها چند وقت یکبار به زمین برخورد میکنند؟آیا کسی تاکنون بهعلت برخورد شهاب سنگ کشته شده است؟انواع شهاب سنگنامگذاری شهاب سنگهااندازه شهاب سنگها چقدر است؟بارش شهابیدر کجا میتوان شهاب سنگ پیدا کرد؟بهترین روش یافتن شهاب سنگ چیست؟راههای تشخیص شهاب سنگها از سنگهای زمینیبزرگترین شهاب سنگی که روی کره زمین کشف شدعلت اهمیت شهاب سنگ ها چیست؟حقایقی جالب در مورد شهاب سنگچه تفاوتی بین شهاب سنگ و سیارک وجود دارد؟شناسایی شهاب سنگها در قطب جنوبشهاب سنگ چیست؟
منبع: NBC_News
تمام شهابوارههایی که موفق به عبور از جو زمین میشوند و خود را به سطح زمین میرسانند، شهاب سنگ نامیده میشوند. هر ساله، بیش از ۱۰۰ شهاب سنگ روی زمین سقوط میکنند؛ اما این شهاب سنگها بسیار ریز هستند. اندازه کوچک این شهاب سنگها باعث میشود تا اصطکاک آنها با جو زمین، جلوی سرعت آنها را بگیرد؛ در نتیجه، آنها در اثر اصطکاک نمیسوزند و بهآرامی به سطح زمین سقوط میکنند.
شهاب سنگ چگونه به وجود میآید؟
در منظومه شمسی، تکههای به جامانده زیادی از سیارههای سرگردان وجود دارند؛ بیشتر این تکهها را میتوان در مدار مریخ و مشتری پیدا کرد. گاهی اوقات، بر اثر اتفاقاتی، این سنگها از مدار خود خارج شده و در فضای گسترده منظومه شمسی سرگردان میشوند؛ برخی از آنها نیز در مسیر برخورد با زمین قرار میگیرند و تبدیل به شهاب سنگ میشوند.
گاهی اوقات، برخورد ستارههای دنبالهدار با سطح مریخ یا ماه، باعث پرتاب تکههایی به فضا میشود؛ گرانش زمین نیز این تکهها را به خود جذب میکند. به همین دلیل است که برخی از شهاب سنگها دارای موادی همانند مواد تشکیلدهنده ستارههای دنبالهدار هستند. برخی از شهاب سنگها نیز از سیارکهایی میآیند که به دور خورشید در حال چرخیدن هستند.
شهاب سنگ چگونه به سطح زمین میرسد؟
بیشتر شهاب سنگها از کمربند سیارکی بین مدار مریخ و مشتری بهسمت داخل منظومه شمسی راهی میشوند. این شهاب سنگها اندازههای مختلفی دارند و بر اثر گرما یا جاذبه خورشید، از مدار خود خارج میشوند؛ البته باید توجه داشت که رخ دادن این موضوع، ممکن است سالها زمان ببرد. در هر صورت، این تکهها با خارج شدن از جای خود، بهسمت زمین راهی میشوند.
ممکن است برخورد شهاب سنگهای بزرگ بر سطح ماه نیز سبب شود تا برخی قطعات سطح ماه بهسمت زمین پرتاب شوند. البته باید توجه داشت که تاکنون، هیچگونه شهاب سنگی از سمت داخل منظومه شمسی یعنی از سمت سیارههای عطارد یا ناهید بهسمت زمین نیامده است؛ چراکه برای حرکت آنها به این سمت، نیروی زیادی برای مقابله با جاذبه خورشید نیاز است.
در هر صورت، شهاب سنگها پس از رسیدن به جو زمین، با اصطکاک شدیدی از سوی جو زمین روبهرو میشوند؛ شهاب سنگهای کوچک بر اثر حرارت زیاد ناشی از اصطکاک نابود خواهند شد؛ شهاب سنگهای بزرگ نیز بر اثر این اصطکاک، متلاشی خواهند شد. تنها شهاب سنگهایی که دارای اندازه مناسبی هستند، از اصطکاک جان سالم به در میبرند و به سطح زمین میرسند.
شهاب سنگ ها چند وقت یکبار به زمین برخورد میکنند؟
منبع: Syfy
تقریبا زمین هر روزه توسط شهاب سنگها بمباران میشود؛ اما این شهاب سنگها بسیار کوچک هستند و در اثر اصطکاک میسوزند و نابود میشوند. با این حال، برخورد اجسام بزرگتر با سیاره زمین، بهندرت رخ میدهد. بنا بر گفته سازمان هوا و فضای آمریکا (ناسا)، اجسامی بهاندازه یک خوردو، هر ساله به زمین برخورد میکنند. بزرگترین و فاجعهآمیزترین برخورد شهاب سنگ به سطح زمین در سالهای اخیر، در سال ۱۹۰۸ میلادی در روسیه رخ داده است؛ در طی این برخورد، بخش زیادی از جنگلهای سیبری نابود شده بودند.
آیا کسی تاکنون بهعلت برخورد شهاب سنگ کشته شده است؟
سطح زمین بسیار گسترده است و شهاب سنگها آنقدر زیاد نیستند که احتمال برخورد آنها با انسانها وجود داشته باشد. از همین رو، تاکنون هیچگونه گزارشی مبنی بر کشته شدن انسان بر اثر برخورد شهاب سنگ به ثبت نرسیده است. در سال ۱۹۱۱ میلادی، یک برخورد شهاب سنگ ۴۰ کیلوگرمی، باعث کشته شدن یک سگ شده بود. این شهاب سنگ از سطح سیاره مریخ بوده است. در سال ۱۹۹۲ میلادی نیز یک پسر در اوگاندا، برخورد شهاب سنگ را تجربه کرده است؛ او از این حادثه آسیبی ندیده و جان سالم به در برده بود.
انواع شهاب سنگ
منبع: University_of_Oxford
۰.۲ درصد شهاب سنگها از مریخ یا ماه هستند
بهطور کلی، شهاب سنگها را میتوان به سه دسته تقسیم کرد که شامل شهاب سنگهای آهنی، سنگی و آهنی-سنگی است. البته، امروزه دانشمندان و محققان با استفاده از ساختار، ترکیب شیمیایی و کانیشناسی این شهاب سنگها، آنها را در گروههای متعددی دستهبندی میکنند. سرمنشا بیشتر شهاب سنگهای کشف شده در سیاره زمین، عمدتا سیارکها هستند و تقریبا ۰٫۲ درصد آنها از سطح سیاره مریخ یا ماه پرتاب شده و به زمین رسیدهاند.
شهاب سنگ های آهنی
باور بر این است که شهاب سنگهای آهنی در حقیقت، هسته سیارکها بودهاند. این نوع شهاب سنگها عمدتا از آهن و نیکل تشکیل شدهاند. هر چند، مقداری سولفید و کاربید نیز ممکن است در آنها وجود داشته باشد. در حقیقت، به هنگام فروپاشی عناصر رادیواکتیو در ابتدای تاریخ منظومه شمسی و همچنین ذوب شدن بسیاری از سیارکها، آهن داخل سیارکها در درون هسته متراکم شده و یک هسته فلزی را ایجاد کرده است. این ساختار شهاب سنگها بسیار شبیه به ساختار سیاره زمین و دیگر سیاراتی همچون مریخ و زهره است؛ این سیارات خودشان دارای هستههایی فلزی هستند.
شهاب سنگ های سنگی – آهنی
این نوع شهاب سنگها نیز همانند شهاب سنگهای آهنی، از آهن و نیکل شکل گرفتهاند. هر چند در این نوع شهاب سنگ میتوان سیلیکات و سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی را مشاهده کرد. این شهاب سنگها که زیباترین شهاب سنگها محسوب میشوند، دارای دو نوع مختلف، پالازیت و مزوزیدریت هستند. پالازیتها بلورهای بزرگی به رنگ سبز زیتونی دارند؛ در این نوع شهاب سنگ، نوعی سیلیکات آهن منیزیم به نام الیوین وجود دارد. شهاب سنگهای مزیوزیدریت، هنگامی تشکیل میشوند که باقیمانده برخورد دو سیارک با یکدیگر مخلوط شوند. این شهاب سنگها دارای فلز جامد و قطعات سنگی هستند که به هنگام ذوب شدن، با یکدیگر ترکیب میشوند.
شهاب سنگ های سنگی
شهاب سنگهای سنگی بیشتر از سیلیکات تشکیل شدهاند. از این شهاب سنگها دو نوع وجود دارد که به نام کندریتها و آکندریتها شناخته میشوند. ترکیب این شهاب سنگها از جمله قدیمیترین مواد شناختهشده در منظومه شمسی محسوب میشوند؛ در درون این شهاب سنگها، مواد معدنی مختلفی وجود دارد.
نامگذاری شهاب سنگها
معمولا شهاب سنگها با توجه به مکانی در آن پیدا میشوند و ویژگیها و خصوصیات آن مکان، نامگذاری میشوند؛ با این حال، تاکنون هیچگونه سیستم دقیقی برای نامگذاری شهاب سنگها بر اساس مکان پیدا شدن آنها شکل نگرفته است. در حقیقت، این یابنده یا کلکسیونر است که این شهاب سنگ را در اختیار میگیرد و برای آن نامی انتخاب میکند. برخی از شهاب سنگها که در دست محققان و دانشمندان قرار دارند نیز بنابر ویژگیهای خود شهاب سنگ نامگذاری میشوند.
اندازه شهاب سنگها چقدر است؟
منبع: Live_Science
وزن بزرگترین شهاب سنگ کشف شده به ۶۰ تن میرسد
میتوان گفت که اکثر شهاب سنگها دارای اندازههای کوچکی هستند؛ وزن کوچکترین شهاب سنگها حدود یک گرم است. وزن بزرگترین شهاب سنگی که تاکنون کشف شده است، به حدود ۶۰ تن میرسد. در حقیقت، شهاب سنگها برای ورود به سیاره زمین، باید دارای اندازه مشخصی باشند. در صورتی که اندازه شهاب سنگ بیش از حد کوچک باشد، قبل از اینکه سطح زمین را به خود ببیند، بر اثر اصطکاک جو زمین نابود میشود. در نقطه مقابل، اگر اندازه شهاب سنگ بیش از حد بزرگ باشد نیز قبل از رسیدن به سطح زمین، بر اثر حرارت زیاد منفجر خواهد شد.
این نکته را نیز باید مد نظر داشت که بسیاری از شهاب سنگها به هنگام برخورد با سطح زمین، از بین میرود. برخورد شهاب سنگ با زمین، آنها را به گرد و غبار تبدیل میکند. گاهی اوقات، برخورد شهاب سنگ با زمین، باعث ایجاد حفرههایی میشود که همانند آن روی سطح ماه زیاد به چشم میخورد؛ اما دهانههای ایجاد شده در سطح زمین معمولا با بارش و دیگر عوامل زیست محیطی، به سرعت از بین میروند.
بارش شهابی
منبع: VOI
در هر شب، معمولا در هر ساعت چندین شهاب دیده میشود. هنگامی که به آسمان نگاه کنید و شهاب سنگهای زیادی را ببینید، مطمئنا یک بارش شهابی در حال رخ دادن است. برخی از بارشهای شهابی بر طبق برنامه و بهصورت سالانه رخ میدهند. این بارشهای شهابی منظم به هنگام عبور سیاره زمین از کنار گرد و غبار به جا مانده از یک دنبالهدار یا در مواردی یک سیارک رخ میدهند. نامگذاری بارش شهابی نیز معمولا بر اساس ستاره یا صورت فلکی محل رخ دادن آن انجام میشود.
مشهورترین بارش شهابی منظم، بارش شهابی «برساوشی» نام دارد. این بارش شهابی را میتوان هر ساله در تاریخ ۲۲ مرداد مشاهده کرد؛ در این زمان، این بارش شهابی به اوج خود میرسد. هر شهاب سنگ این بارش شهابی، مربوط به یک ستاره دنبالهدار به نام «سوئیفت تاتل» است که هر ۱۳۵ سال زمینی، به دور خورشید میچرخد.
در کجا میتوان شهاب سنگ پیدا کرد؟
منبع: Washington_University
شهاب سنگها ممکن است در نقاط مختلف سطح زمین وجود داشته باشند؛ با توجه به وسعت زیاد زمین و همچنین وجود موانعی همچون دریاها، جنگلها و… ، پیدا کردن شهاب سنگها بسیار دشوار به نظر میرسد؛ هر چند، برخی نقاط همچون بیابانها و دشتهای یخ زده قطب جنوب، مکانهایی عالی برای پیدا کردن شهاب سنگ به شمار میروند. در بیابانها و دشتهای یخ زده قطب جنوب بهدلیل اینکه بافت آنها در تضاد با رنگ سیاه شهاب سنگ قرار دارند، امکان شناسایی شهاب سنگها بسیار راحتتر از نقاط دیگر جهان است.
در کجای ایران میتوان شهاب سنگ پیدا کرد؟بهترین نقطه ایران برای پیدا کردن شهاب سنگ، کویر لوت است
کویر لوت، بهترین نقطه از ایران به شمار میرود که در آنجا، میتوان بهدنبال شهاب سنگ گشت. تاکنون، مقدار زیادی شهاب سنگ در این کویر کشف شده است. با این حال، تلاش گروههای مختلف برای پیدا کردن شهاب سنگ در دیگر نقاط ایران بینتیجه بوده و علت آن نیز عدم آگاهی کافی در مورد شهاب سنگها است. بزرگترین شهاب سنگی که در ایران کشف شده است، در ناحیه ورامین در جنوب تهران بود. این شهاب سنگ در دوران ناصرالدین شاه به دربار تحویل داده شد.
بهترین روش یافتن شهاب سنگ چیست؟
منبع: Science
در گذشته، زمانی که شخصی یک سنگ عجیب یا شبیه به شهاب سنگ پیدا میکرد، آن را به موزه یا یک کلکسیون شخصی تحویل میداد؛ با این حال، برای مدتی، برخی از افراد و کلکسیونرها در مناطق مختلف، شروع به جستجو برای پیدا کردن شهاب سنگ کردند؛ در برخی موارد، آنها حتی مبالغ هنگفتی را نیز به یابنده شهاب سنگها میدادند.
در هر حال، بهترین روش برای پیدا کردن شهاب سنگ، جستجو در مناطقی است که احتمال تراکم شهاب سنگها در آن بیشتر است؛ مناطقی که با گذر زمان، احتمال انباشته شدن شهاب سنگها در آنجا بیشتر است، بهترین نقاط برای جستجو محسوب میشوند. این مناطق، سطحی کاملا قدیمی دارند و میزان هوازدگی در آنها کم است. از همین رو، شهاب سنگها در گذر زمان، از بین نمیروند.
در بیابانها بهدلیل نبود آب و کم بودن میزان هوازدگی، شهاب سنگها دوام بیشتری دارند. البته باید توجه داشت که در این مناطق، شنهای روان و بادهای شدید وجود نداشته باشد که شهاب سنگها را زیر خاک دفن کند. از جمله مناطق بسیار خوب برای جستجوی شهاب سنگ میتوان مناطق صحرایی شمال آفریقا، دشت نولاربور در استرالیا و همچنین قطب جنوب را نام برد.
راههای تشخیص شهاب سنگها از سنگهای زمینی
منبع: Esquire_Middle_East
بارزترین ویژگی شهاب سنگها را میتوان اشکال آنها دانست. شهابها دارای اشکال متفاوتی هستند که همین موضوع، در شناساسی آنها بسیار کارآمد است. راههای مختلفی برای شناسایی شهاب سنگ وجود دارد و با توجه به چندین نکته و انجام چندین آزمایش ساده، میتوان آنها را از سنگهای زمینی جدا کرد.
شهاب سنگها در درون خود، حفرههای زیادی ندارند؛ اما سنگهای زمینی از نوع آتشفشانی، بهدلیل وجود گاز، حفرههای زیادی در درون خود دارند. با توجه به همین موضوع، میتوان شهاب سنگها را از سنگهای آتشفشانی جدا کرد.همه شهاب سنگها، بهخصوص دو نوع اول آنها، آهنی هستند؛ از همین رو، بهراحتی با استفاده از آهنربا میتوان آنها را شناسایی کرد. شهاب سنگها در مقایسه با سنگهای زمینی از خاصیت آهنربایی بیشتری برخوردار هستند و همین، تشخیص آنها را سادهتر کرده است.شهاب سنگها علاوه بر داشتن خاصیت آهنربایی، نسبت به سنگهای زمینی، وزن و چگالی بیشتری دارند.یکی دیگر از ویژگیهای شهاب سنگها که باید به آن توجه کرد، رنگ تیرهتر آنها نسبت به سنگهای دیگر است. این رنگ تیره ناشی از سوختگی سطح آن بر اثر اصطکاک با جو زمین است. علاوه بر این، سوختن سطح خارجی شهاب سنگها باعث میشود تا ظاهر آن فرورفتگیهایی نیز داشته باشد. بزرگترین شهاب سنگی که روی کره زمین کشف شد
منبع: ResearchGate
بزرگترین شهاب سنگ روی زمین، شهاب سنگ هوبا نام دارد. این شهاب سنگ در سال ۱۹۲۰ میلادی در نامیبیا کشف شده بود. طول این شهاب سنگ به حدود ۲٫۷ متر میرسد و وزن آن نیز حدود ۶۰ تن است. شهاب سنگ هوبا در منطقهای به نام گروتفونتین در نامیبیا کشف شده بود و هماکنون نیز در همان جا قرار دارد. این شهاب سنگی، آلیاژی از آهن و نیکل است.
علت اهمیت شهاب سنگ ها چیست؟
دسترسی انسانها به دیگر سیارهها و نقاط منظومه شمسی بسیار محدود است. با این حال، شهاب سنگها از سیارکها و گاهی از این سیارهها به زمین میآیند؛ با مطالعه شهاب سنگها میتوان اطلاعات خوبی بهدست آورد. تحقیقات روی این شهاب سنگها، این امکان را به دانشمندان و محققان میدهد تا در مورد مواد اولیه و شرایط منظومه شمسی اطلاعات بیشتری کسب کنند و در عین حال، در مورد تاریخچه منظومه شمسی بیشتر بدانند. شهاب سنگها همچنین در زمینه تخمین سن، ساختار، دما و فضای داخلی سیارکها و سیارهها میتوانند کمک موثری باشند.
حقایقی جالب در مورد شهاب سنگ
منبع: Steamdaily
شهاب سنگها بهدلیل اصکاک با جو زمین، میسوزند و سطح آنها، یک حالت همجوشی و تیره رنگ به خود میگیرد. همین باعث میشود تا شناسایی این سنگها بسیار راحتتر باشد. همین ویژگی خارجی شهاب سنگها با تمام سنگهای روی زمین متفاوت است. برخی اوقات، هنگام ورود یک شهاب سنگ بزرگ به جو زمین، بهدلیل داشتن نیروی زیاد، از هم میپاشد و به هزاران تکه جداگانه تبدیل میشود. گاهی نیز ورود یک شهاب سنگ به زمین، ممکن است باعث شکلگیری موج صوتی شود.
در سال ۱۷۹۴ میلادی، فیزیکدان آلمانی، «فلورانس چلادنی»، اولین کسی بود که موضوع شهاب سنگها و سرمنشا آنها را مطرح کرده بود. او اظهار داشته بود که این سنگها از فضا به زمین میآیند. با این حال، ایده او با استقبال خوبی روبهرو نشد و ۱۰ سال به طول انجامید تا سرانجام جامعه علمی، این موضوع را پذیرفت.
در گذشته که توضیحی علمی در رابطه با شهاب سنگها وجود نداشته است، مردم به خرافات روی میآوردند و حتی گاهی اوقات، به پرستش این اجسام آسمانی میپرداختند. قدیمیترین اکتشافات مربوط به استفاده از شهاب سنگ، مربوط به ۳,۲۰۰ سال قبل از میلاد است. در شمال مصر، ۹ شیء کوچک کشف شده است که از آهن درون شهاب سنگ ساخته شدهاند.
نکته جالب توجه دیگر در رابطه با شهاب سنگها این است که برخی نظریهها، شهاب سنگها را علت انقراض دایناسورها میدانند. دهانه چیکشلوب، بهعنوان محل برخورد یک شهاب سنگ عظیم مشخص شده است؛ محققان این شهاب سنگ بزرگ را علت از بین رفتن دایناسورها میدانند.
چه تفاوتی بین شهاب سنگ و سیارک وجود دارد؟
منبع: Scientific_American
سیارکها، جسمهایی نسبتا کوچک هستند. جنس سیارکها معمولا از فلزات یا سنگ است و در درون آن، میتوان یخ و خاک نیز پیدا کرد. در حقیقت، سیارکهایی که بسیار کوچک باشند، را شهاب میگویند. البته، ممکن است شهاب سنگها تکه جداشدهای از یک سیارک باشند. با این حال، هر گاه یک شهاب یا سیارک وارد جو زمین شود و به سطح زمین برسد، به آن شهاب سنگ میگویند.
شناسایی شهاب سنگها در قطب جنوب
قطب جنوب بهدلیل داشتن هوایی سرد و همچنین کم بودن میزان هوازدگی، منطقهای ایدئال برای پیدا کردن شهاب سنگ به شمار میرود. برخی از شهاب سنگهایی که در قطب جنوب پیدا میشوند، بیش از ۲۰ تا ۳۰ هزار سال در درون یخها مدفون بودهاند. شهاب سنگها ممکن است برای مدتی طولانی در درون یخها گرفتار شوند؛ با این حال، فعل و انفعالات و حرکت یخها، باعث میشود تا برخی از این شهاب سنگها به سطح بیایند.
رنگ متمایز شهاب سنگها نسبت به سطح سفید رنگ قطب جنوب، شناسایی آنها را بسیار راحت میکند. با این حال، افرادی که در قطب جنوب بهدنبال شهاب سنگ هستند باید شرایط طاقتفرسایی را برای چندین هفته تحمل کنند. برخی از کشورها، از چندین دهه قبل، برنامههایی برای پیدا کردن شهاب سنگ در قطب جنوب را شروع کردهاند و در طی این برنامهها، دهها هزار شهاب سنگ جمعآوری شده است. برای نامگذاری این شهاب سنگها، بهجای استفاده از مشخصات محل پیدا شدن آنها، از برخی شناسهها بههمراه سال پیدا شدن آنها، استفاده میشود.
پرسشهای متداولشهاب سنگ چیست؟اجسامی آسمانی که به هنگام عبور از جو زمین، نوری درخشان ساطع میکنند و به سطح زمین میرسند را شهاب سنگ گویند.شهاب سنگ را در کجا میتوان پیدا کرد؟بهترین نقاط برای پیدا کردن شهاب سنگ، قطب جنوب و صحراهای شمال آفریقا و استرالیا است.بهترین نقطه برای پیدا کردن شهاب سنگ در ایران کجاست؟کویر لوتآیا شهاب سنگ قیمتی است؟برخی از شهاب سنگها دارای سنگهایی قیمتی و نیمه قیمتی هستند.
منبع: SciTechDaily