از تدبیر حاکمیتی برای مسکن دانشگاهیان تا کلید خوردن افزایش حقوق اساتید
گروه دانشگاه خبرگزاری فارس ـ یکی از روزهای تابستان، پس از مدت‌ها هماهنگی مهمان اتاق جوان‌ترین معاون وزارت علوم می‌شویم تا با او به گفت‌وگو بنشینیم، هر چند که اتاقش از آنچه که تصور می‌کردیم شلوغ‌تر بود و مجبور شدیم مدتی به انتظار بنشینیم اما تاریکی اتاق‌های کم نور وزارت علوم که شامل صرفه‌جویی می‌شد را نداشت.
علی خطیبی معاون مالی اداری و منابع وزارت علوم و متولد ۱۳۵۸ است که از حکم معاونت وی حدود یک سالی می‌گذرد، وی که دانش‌آموخته مقطع دکتری تخصصی دانشگاه تهران در رشته بیوفیزیک است و دستی هم بر آتش صنعت داشته، از حلقه‌های گمشده ارتباط صنعت با دانشگاه به صورت کاربردی سخن می‌گوید.
وی در این نشست از حلقه‌های گم شده ارتباط دانشگاهیان با صنعت گفت و تاکید کرد که صنعت کاری با علم دانشگاه ندارد و خدمات دانشگاه برایش اهمیت دارد.
خطیبی در این نشست از توجه صنایع به شرکت‌های دانش بنیان هم گفت و تاکید کرد که اگر صنعت از این شرکت‌ها هم ناامید شود از آموزش عالی ناامید می‌شود و نباید کاری کرد که این اتفاق بیفتد.
وی از اختصاص بودجه بازسازی دانشگاه‌ها برای نخستین بار هم خبر داد و تاکید کرد که بازگشایی دانشگاه‌ها با تلاش جهادی روسای دانشگاه‌ها در فروردین ماه امسال صورت پذیرفت چرا که اکثر زیرساخت‌ها از بین رفته بود.
خطیبی همچنین در این گفت‌وگو از اختصاص ضریبی در احکام اساتید براساس طرح فوق‌العاده ویژه سرآمدی آموزش خبر داد و تاکید کرد که بر این اساس دریافتی حقوق اساتید افزایش می‌یابد.
فارس: به عنوان اولین سوال از دلایل عدم ارتباط صنعت و دانشگاه بگویید.
خطیبی: من مدتی از دانشگاه به صنعت رفته بودم و می‌خواستیم نیازهای صنعت را حل کنیم اما این اتفاق نیفتاد.
فارس: چرا؟
خطیبی: دانشگاهی‌ها فکر می‌کنند که صنعت به دانش آنها نیاز دارد، در حالی که صنعت هیچ کاری با علم دانشگاه ندارد، صنعت به خدمات دانشگاه نیاز دارد.
دانشگاهی‌ها فکر می‌کنند که صنعت به دانش آنها نیاز دارد، در حالی که صنعت هیچ کاری با علم دانشگاه ندارد، صنعت به خدمات دانشگاه نیاز دارد.
فارس: منظور از خدمات چیست؟
خطیبی: صنعت می‌گوید من این قطعه را نیاز دارم و شما به عنوان دانشگاه می‌گویید که من دانش تولید این قطعه را پیدا کرده‌ام، صنعت می‌گوید دانش داری که داری، می‌توانی این قطعه را به من بدهی یا نه؟ هر چه به صنعت بگویی که دانش دانشگاه‌های چقدر است فایده‌ای ندارد، دانشی برای صنعت اهمیت دارد که قابلیت تجاری شدن داشته باشد، تجاری شدن برای صنعت مهم است.
صنعت و دانشگاه نیاز به حلقه‌های واسطی دارند تا نیاز و حرف همدیگر را ترجمه کنند، بنزین و ماشین هست اما نیاز به پمپ نازلی است که بتواند آن پمپ بنزین را در باک ماشین جای دهد تا ماشین بتواند حرکت کند. ما این واسطه‌ها را نداریم. اقتصاد خیلی مهم است و فقط بحث دانش نیست، در وزارت علوم تاسیس معاونت فناوری نازل بر همین موضوع است.
چرا توجه صنایع به سمت شرکت‌های دانش بنیان آمده و دیگر با دانشگاه کاری ندارند؟ چون فکر می‌کنند که این شرکت‌ها می‌توانند مشکلاتشان را حل کنند، اگر از این شرکت‌ها هم ناامید شوند از آموزش عالی ناامید می‌شوند و نباید کاری کرد که این اتفاق بیفتد.
چرا توجه حاکمیت و صنایع به سمت شرکت‌های دانش بنیان آمده و دیگر با دانشگاه کاری ندارند؟ چون فکر می‌کنند که این شرکت‌ها می‌توانند مشکلاتشان را حل کنند، اگر از این شرکت‌ها هم ناامید شوند از آموزش عالی ناامید می‌شوند و نباید کاری کرد که این اتفاق بیفتد.
امیدوارم در این دوره وزارت علوم با توجه به حضور دکتر زلفی گل که دانشمندی بین المللی است، مشکلات به حداقل برسد، ما تا به حال وزیری در طراز دکتر زلفی گل به لحاظ اعتبار علمی بین المللی نداشته‌ایم، سکان وزارت علوم الان در دست فردی است که علم دنیا را می‌شناسد و امیدواریم که موارد اصلاح شود.
فارس: در این زمینه دانشگاه‌های برتر می‌توانند اقدامات خوبی انجام دهند و علوم کاربردی‌تری ارایه دهند، آیا با توجه به ماموریت‌های ویژه‌ای که ۱۴ دانشگاه برتر کشور دارند، اعتبار ویژه‌ای برای آنها درنظر گرفته شده است؟
خطیبی: ردیف اختصاصی ویژه‌ای برای ۱۴ دانشگاه برتر کشور وجود دارد، که قرار است آنها ماموریت‌های ویژه‌تری داشته باشند، سال قبل هم داشتیم و امسال هم داریم، اما این را قبول ندارم که فقط این دانشگاه‌ها آبروی نظام هستند، نه ، تمام آموزش عالی کشور آبروی نظام هستند اما این دانشگاه‌ها ماموریت‌های ویژه دارند و به دلیل ماموریت‌های ویژه‌ای که دارند، توزیع اعتبار بیشتری هم دارند.
فارس: اما همین دانشگاه‌ها حتی در تهران ساختمان فرسوده و اساتید با حقوق‌های دریافتی کم دارند.
خطیبی: ساختمان‌های زیادی در دانشگاه‌های کشور داریم که به لحاظ ارزش و اعتبار میراث فرهنگی هستند، مثل دانشگاه هنر تبریز، دانشگاه تهران و دانشگاه ارومیه، این دانشگاه‌ها ساختمان‌هایی دارند که بخشی از تاریخ کشور هستند.
علاوه بر این، دانشگاه‌ها ساختمان‌های فرسوده زیادی دارند که نیازمند بازسازی و مرمت هستند، با تمام احترامی که برای دولت‌های گذشته قائل هستیم، معتقدیم در بعضی از حوزه‌ها غفلت صورت گرفته، یکی از این حوزه‌ها هم ساختمان‌های فرسوده دانشگاه‌هاست.
با توجه به این ساختمان‌ها و تعطیلی ناشی از کرونا، فقط تلاش جهادی مسئولان و روسای دانشگاه‌ها سبب بازگشایی حضوری دانشگاه‌ها شد.
فارس: چطور:
خطیبی: ما وزارت علوم را به گونه‌ای تحویل گرفتیم که بیش از ۲ سال دانشگاه‌ها تعطیل بودند، در فروردین ۱۴۰۱ دانشگاه‌ها صددرصد بازگشایی شد، یکی از سخت‌ترین کارهای این دوره از وزارت علوم بازگشایی حضوری دانشگاه ها بود، فقط سختی زیرساخت‌ها نبود که تقریبا زیرساخت‌های دانشگاه‌ها خراب شده بودند، خوابگاه‌ها واگذار شده بود، خوابگاه های تملکی دانشگاه‌ها تبدیل به مخروبه شده بود و تاسیسات نیاز به بازسازی داشت.
یکی از سخت‌ترین کارهای این دوره از وزارت علوم بازگشایی حضوری دانشگاه ها بود، فقط سختی زیرساخت‌ها نبود که تقریبا زیرساخت‌های دانشگاه‌ها خراب شده بودند، خوابگاه‌ها واگذار شده بود، خوابگاه‌های تملکی دانشگاه‌ها تبدیل به مخروبه شده بود و تاسیسات نیاز به بازسازی داشت.
خوابگاه‌های استیجاری تغییر کاربری داده بودند، چیزی که دیده نشد، زحمت و رنج وزارت علوم در آن دوران برای بازگشایی بود، مشکلات خیلی زیاد بود، اگر بازگشایی دانشگاه‌ها صورت نمی‌پذیرفت شاید دیگر موفق به آموزش حضوری نمی‌شدیم، آموزش عالی کشور به یک پیام نور بزرگ تبدیل شده بود و متخصصان حوزه‌های روان‌شناسی، جامعه شناسی و اخلاق و رفتار هشدار داده بودند که جامعه دارد تهدید می‌شود.
* بازگشایی دانشگاه‌ها با تلاش جهادی روسای دانشگاه‌ها بود
دانشگاه و نخبگان لنگرگاه‌های جامعه هستند و جامعه با این افراد متعادل می‌شود، اگر جایی قرار است نابسامانی پیش بیاید حضور نخبگان آنجا را متعادل می‌کند، ما داشتیم آسیب می دیدم و بار عمده هم متوجه معاونت مالی وزارت علوم بود. بازگشایی دانشگاه‌ها با تلاش جهادی روسای دانشگاه‌ها بود.
فارس: در آن زمان اعتبار ویژه‌ای تزریق نشد؟
خطیبی: نه آنچنان.
فارس: پس چطور توانستند آموزش‌ها را حضوری کنند؟
خطیبی: مبلغی در هفته آخر فروردین به حساب دانشگاه‌ها برای تغذیه دانشجویان تا آخر خردادماه به حساب دانشگاه‌ها واریز شد. در آن زمان گرفتن اعتبار کار بزرگی بود، قبل از فروردین تنخواهی وجود ندارد اما سازمان برنامه و بودجه همکاری کرد و قبل از ابلاغ بودجه، این اعتبار را برای حل مشکل تغذیه دانشجویی به ما داد.
دانشگاه ها هم کمک کردند و ما آن چالش را پشت سر گذاشتیم، در مهرماه تمام کلاس‌ها حضوری برگزار می‌شود و باید مشکلات باقی مانده برطرف شود.
در بودجه ۱۴۰۱ توانستیم اعتباری را با رایزنی مجلس برای اولین بار تصویب کنیم، برای اولین بار ۲ هزار میلیارد تومان برای بازسازی و مقاوم سازی ساختمان‌های قدیمی دانشگاه‌ها دریافت شد که به حساب دانشگاه‌ها واریز می‌شود.
* اختصاص بودجه بازسازی دانشگاه‌ها برای نخستین بار
فارس: برگردیم به بازسازی ساختمان‌های فرسوده و اقدامات وزارت علوم.
خطیبی: در بودجه ۱۴۰۱ توانستیم اعتباری را با رایزنی مجلس برای اولین بار تصویب کنیم، برای اولین بار ۲ هزار میلیارد تومان برای بازسازی و مقاوم سازی ساختمان‌های قدیمی دانشگاه‌ها دریافت شد که به حساب دانشگاه‌ها واریز می‌شود.
فارس: برای افزایش حقوق اساتید چه تدابیری دارید، اساتید جوان نیازمند توجه ویژه هستند.
خطیبی: در راستای ترمیم حقوق اعضای هیات علمی طرح فوق‌العاده ویژه سرآمدی آموزش در دستور کار هیات دولت قرار گرفته است، چندی قبل گزارشی از وضعیت معیشتی و اقتصادی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها به رئیس‌جمهور ارایه شد، این گزارش مبتنی بر این بود که حقوق پرداختی اساتید و اعضای هیات علمی نیاز به بازنگری دارد.
* اختصاص ضریبی در احکام اساتید براساس طرح فوق‌العاده ویژه سرآمدی آموزش
پس از ارایه گزارش به رئیس‌جمهور طرح ترمیم حقوق اعضای هیات علمی را هم ارایه دادیم که رئیس جمهور هم دستور مساعد بر اجرای این طرح دادند و بر همین اساس این طرح در دستور کار دولت قرار گرفت. این طرح مسیر ابتدایی را طی کرده و مسیر نهایی را هم امیدواریم که به زودی طی کند.
فارس: ویژگی این طرح چیست و چگونه سبب افزایش حقوق اساتید می‌شود؟
خطیبی: براساس این طرح، یک سری شاخص‌ها در حوزه پژوهش، آموزش و فرهنگ ملاک قرار می‌گیرد و ضریبی در احکام اساتیدی که امتیازات لازم را کسب کنند، لحاظ می‌شود.
فارس: پرداخت این اعتبار از حساب دانشگاه‌هاست؟
خطیبی: نه، در چارچوب قوانین موجود اعتبار طرح فوق‌العاده ویژه سرآمدی آموزش قابل تامین است، محل تامین اعتبار این طرح براساس درخواست ما از محل بودجه عمومی است و با اصلاح و افزایش تخصیص‌ها قابل تامین است.
فارس: پیش‌بینی برای درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها در سال جاری هست؟
خطیبی: برآورد ما این است که دانشگاه‌ها بتوانند در سال ۱۴۰۱ حدود ۶ هزار میلیارد تومان درآمد اختصاصی داشته باشند.
فارس: آیا می‌توانند؟
خطیبی: بله می‌توانند، اما مسئله این است که این مبلغ پاسخگوی نیازهایشان نیست، آموزش عالی کشور باید در مسیری قرار گیرد که وابستگی کمتری به بودجه عمومی داشته باشد، دانشگاه‌ها خیلی وابسته به بودجه عمومی هستند و ما باید منابع دانشگاه را مولد کنیم، باید دانشگاه‌ها به سمت تنوع بخشی به منابع کارآمد بروند، منابع درآمدی دانشگاه‌ها باید متنوع شود.
در حال حاضر منبع اصلی درآمدی دانشگاه‌های کشور بودجه عمومی دولت است، ما درباره ۴۲ هزار میلیارد تومان صحبت می‌کنیم که ۶ هزار میلیارد تومان آن از محل تامین خودشان است، ما باید از دانشگاه هزینه محور به سمت دانشگاه درآمدزا حرکت کنیم. باید دانشگاه مولد داشته باشیم، مفهوم حرف من این نیست که بودجه عمومی دانشگاه‌ها قطع شود، نه، بودجه عمومی را دانشگاه‌ها بگیرند اما در کنار این خودشان هم باید جوششی داشته باشند.
دانشگاه اگر خدمات ارایه دهد، مشتری دارد، مسئله کرونا را دانشگاه حل کرد اما برای حل این مسئله مشکل مالی نداشت، اگر دانشگاه خدماتی ارایه بدهد که آن خدمات نیاز جامعه باشد تا ریال آخر هزینه‌کرد برمی‌گردد و سود هم می‌دهد، مسئله اصلی ما اینجاست. مسئله اصلی هم راستا شدن نیازهای کشور با فعالیت دانشگاه‌هاست، تا مادامی که مسیر فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها در راستای حل مشکلات داخلی نباشد، شرایط همین است.
فارس: برای بازسازی ساختمان‌های نیمه تمام دانشگاه‌ها تدبیری دارید؟
خطیبی: نسبت به تکمیل پروژه‌های عمرانی دانشگاه‌ها مصمم هستیم و پروژه های بالای ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی را تا پایان سال جاری تمام می‌کنیم.
چطور: چطور؟
خطیبی: از محل اعتبارات سفرهای استانی ریاست جمهوری.
فارس: اعتبار چقدر است؟
خطیبی: برای آموزش عالی ۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در سفرهای ریاست جمهوری به دستور آقای رئیسی اختصاص یافته است، این اعتبار برای تکمیل پروژه های عمرانی است که بالای ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند، حدود ۵۰ درصد پروژه‌های ناتمام دانشگاه‌ها را این مبلغ پوشش می‌دهد. این اعتبارها ابلاغ شده و به مرور زمان پرداخت می‌شود.
* وجود ۲ میلیون متر مربع فضای عمرانی نیمه تمام در دانشگاه‌ها
فارس: تا چه زمانی؟
خطیبی: تا پایان سال ۱۴۰۲ این اعبتارات به دانشگاه‌ها اختصاص می‌یابد و نظارت دقیق هم خواهیم داشت تا اعتبار در در محل مورد نظر هزینه شود، به دانشگاه‌ها هم اعلام کرده‌ایم که پروژه احداثی جدید نداشته باشند، تنها پروژه احداثی جدید می‌تواند خوابگاه متاهلی باشد که مصوبه مجلس و از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری است.
اهتمام ما این است که پروژه‌های نیمه تمام باید تمام شود، درست نیست پروژه نیمه تمام رها شود، پروژه نیمه تمام وقتی رها می‌شود خودش تورم زاست، پروژه‌ای در یکی از دانشگاه‌ها ۲۰ سال است شروع شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است، آجر اولیه این پروژه نیاز به بازسازی دارد.
اهتمام ما این است که پروژه‌های نیمه تمام باید تمام شود، درست نیست پروژه نیمه تمام رها شود، پروژه نیمه تمام وقتی رها می‌شود خودش تورم زاست، پروژه‌ای در یکی از دانشگاه‌ها ۲۰ سال است شروع شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است، آجر اولیه این پروژه دیگر نیاز به بازسازی دارد، در این دولت محکم پایش ایستاده ایم و تا زمانی که پروژه های نیمه کاره تمام نشود، پروژه جدید تعریف نمی‌کنیم.
ما در دانشگاه‌ها ۲ میلیون متر مربع فضای عمرانی نیمه تمام داریم، این عدد باید کامل شود و تا کامل نشود پروژه جدید تعریف نمی‌شود. تلاش داریم آنهایی که پروژه بالای ۵۰ درصد دارند تا سال ۱۴۰۲ به بهره برداری برسند.
فارس: برای مسکن اساتید تدبیری دارید؟
خطیبی: برای مسکن اساتید و کارکنان دانشگاه‌ها خبرهای خوبی داریم و مقدماتی را هم انجام داده‌ایم، پیشرفت خوبی هم داشتیم و جلساتی در سطوح عالی حاکمیتی برگزار شده و امیدواریم بتوانیم هم برای کارکنان و هم برای اساتید مشکل را برطرف کنیم.
نپرسید در کجا و چطور که فعلا نمی‌توانم مطرح کنم.
پایان پیام/