استانداردسازی غیراصولی، بلای جان اقامتگاه‌های بومگردی
اقامتگاه‌های بومگردی باوجود تمام مزایا، به‌دلیل تاکید بیش از حد در خصوص استانداردسازی با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند.
امروزه بسیاری از گردشگران با هدف تجربه زندگی محلی رهسپار اقامتگاه‌های بومگردی می‌شوند تا در روستاها و در جوامع محلی، مهمان اهالی بومی باشند. در واقع روستاییان با اختصاص چند اتاق از محل سکونت خود برای اسکان گردشگران، از سویی امکان اقامت گردشگران در جوامع محلی و آشنایی آنها با فرهنگ و زندگی روستایی را فراهم کرده‌اند و از سویی دیگر، کسب درآمد می‌کنند. از این طریق در واقع معامله‌ای دو سربرد شکل می‌گیرد که هم جوامع محلی و هم گردشگران از آن منتفع می‌شوند.
باوجود تمام مزایای اقامتگاه‌های بومگردی، تاکید مضاعفی که در این سال‌ها در خصوص استانداردسازی بومگردیها صورت گرفته به‌جای آنکه باعث بهبود ارائه خدمات در مراکز اقامتی شود؛ جوامع میزبان را با چالش‌های مضاعفی مواجه کرده و خطر کم‌رنگ شدن فرهنگ اصیل جامعه میزبان را درپی داشته است.
اهمیت بومگردیها برای جامعه میزبان
اهمیت بومگردیها این روزها بیش از پیش طرف توجه قرار گرفته است. امکان آشنایی با فرهنگ و شاخصه‌های فرهنگی جامعه میزبان، کمک به بهبود وضعیت محیط زیست، حفظ ارزش‌های سنتی و احیای جوامع محلی و روستایی از جمله مهم‌ترین مزایای اقامتگاه‌های بومگردی به حساب می‌آیند.
توجه داشته باشید که اقامتگاه‌های بومگردی معمولا بخشی از خانه یک فرد از جامعه میزبان هستند و مضرات زیست محیطی مراکز اقامتی مدرن را نداشته و با محیط زیست و زندگی روستایی سازگار هستند. افزون بر این موارد، گردشگران با اقامت در بومگردیها می‌توانند زندگی جامعه میزبان را از نزدیک لمس کنند و با ویژگی‌های آن از نزدیک آشنا شوند.
یاور عبیری، رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی ایران در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین مزایای اقامتگاه‌های بومگردی در کشور را چه می‌داند، به خبرنگار کجارو گفت:
این جامعه محلی است که از بحث بومگردیها منتفع می‌شود. وقتی که یک اقامتگاه بومگردی در یک روستایی دایر می‌شود، این خود به خود برای جامعه محلی کسب درآمد می‌کند؛ یعنی این فقط خود اقامتگاه نیست که منتفع می‌شود؛ بلکه در کنار آن یک زنجیره کسب درآمد می‌کنند.
وی ضمن تشریح مزایای اقامتگاه‌های بومگردی برای جامعه میزبان خاطرنشان ساخت:
در جوامع محلی، از راننده تاکسی گرفته تا کسی که محصولات محلی دارد، در قبال ورود مسافر فروش محصولات را انجام می‌دهند و به سبب فعالیت افامتگاه بومگردی می‌تواند کسب درآمد داشته باشد؛ بنابراین فعالیت اقامتگاه‌های بوم گردی باعث رونق روستاها می‌شود.
آموزش، کلید مفقود توسعه کیفی بومگردیها
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در خصوص کیفی‌سازی هرچه بیشتر اقامتگاه‌های بومگردی مورد توجه قرار گیرد، مسئله آموزش است. در واقع اگر گردانندگان بومگردیها آموزش‌های لازم در زمینه نحوه برخورد و ارائه خدمات به گردشگران را ندیده باشند، تعامل آنها با گردشگران دچار چالش می‌شود. در این خصوص باید به این نکته توجه داشت که گردشگران از فرهنگ‌های مختلفی آمده و وارد بومگردیها می‌شوند و طبیعتا تفاوت‌های فرهنگی آنها با جامعه میزبان در صورت آموزش ندیدن گردانندگان بومگردیها می‌تواند امری چالش‌آفرین باشد.
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی ایران ضمن اشاره به اهمیت کیفی‌سازی بومگردیها به مسئله آموزش تاکید کرد و ابراز داشت:
باوجود تمام مزایای بومگردیها، به نظر نباید صرفا به‌صورت کمی به مسائل آنها نگاه کنیم بلکه باید از نظر کیفی هم به به مسائل مرتبط با بومگردیها بپردازیم. منظورم این است که نباید این‌طور باشد که بگوییم فقط تعداد اقامتگاه‌ها را در روستاها زیاد کنیم، بدون آنکه گردانندگان بومگردیها آموزش لازم را دیده باشند.
عبیری افزود:
لازمه کیفی‌سازی توجه به بحث آموزش است. در واقع جامعه میزبان باید آموزش ببینید تا از این طریق هم اقامتگاه بومگردی این امکان را داشته باشد که کسب درآمد کند و هم مسایلی همچون حفظ محیط زیست و توسعه پایدار مناطق محلی طرف توجه قرار گیرند.
چالش‌های استانداردسازی غیراصولی
در سال‌های اخیر در خصوص کم و کیف رعایت استانداردهای رفاهی در بومگردیها نقدهای زیادی وارد شده است. نداشتن تختخواب، وضعیت نامناسب سرویس‌های بهداشتی و حمام و… در بومگردیها همواره طرف نقد بوده است.
عبیری در پاسخ به این پرسش که چه استانداردهای رفاهی باید در خصوص اقامتگاه‌های بومگردی رعایت شود و نقدهای وارده در خصوص وضعیت امکانات رفاهی بومگردیها را چگونه می‌بیند، به خبرنگار کجارو گفت:
صحبت‌های شما درست است در خصوص اقامتگاه‌های بومگردی باید کیفی‌سازی انجام گیرد. در حال حاضر، بحث استانداردسازی برای اقامتگاه‌ها وجود دارد که این استانداردسازی (فعلی) به نظر من اشتباه است و به اقامتگاه‌ها و فرهنگ بومی منطقه لطمه می‌زند.
عبیری افزود:
قرار نیست که اقامتگاه‌های بومگردی تخت داشته باشند؛ بومگردیها در واقع خانه‌های بومی هستند که در کنار اینکه مالک اقامتگاه آنجا زندگی می‌کند، چند اتاق هم برای اسکان گردشگر یا مهمان در نظر گرفته است؛ بنابراین قرار نیست که تمام اقامتگاه‌های بومگردی کشور مجهز به تختخواب شوند یا در داخل هر اتاق اقامتگاه، سرویس بهداشتی ایجاد شود. انجام این شکل اقدامات اشتباه است؛ چراکه زندگی محلی خود صاحبان بومگردیها به این شکل نیست که هر اتاق یک سرویس بهداشتی داشته باشد. همچنین تمام اتاق‌های مردم محلی نیز تختخواب ندارد. به نظرم این نگاه‌ها یک مقداری آسیب‌زا است.
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی ایران در خاتمه در خصوص اهمیت کیفی‌سازی در بومگردیها ابراز داشت:
من با کیفی‌سازی بومگردیها موافق هستم و باید استانداردها و کیفیت خدمات ارائه شده در اقامتگاه‌های بومگردی افزایش یابد تا این امکان وجود داشت باشد که رضایت کامل مهمان جلب شود. توجه داشته باشید زمانی که مهمان به بومگردی می‌آید هدفش تجربه زندگی در جامعه محلی است. یعنی گردشگر به بومگردیها می‌آید که یک تجربه جدیدی را کسب کند. گردشگر می‌تواند در بومگردی تجارب مختلفی را کنار میزبان تجربه کند که از پخت نان در کنار خانم خانواده تا شیردوشی و مواردی از این دست را شامل می‌شود؛ بنابراین گردشگری که مهمان بومگردیها می‌شود برای دریافت امکانات رفاهی نظیر تختخواب و خدمات آن‌چنانی نیامده است؛ بلکه هدفش کسب تجربه زندگی روستایی بوده است.
با توجه به اهمیت حفظ ارزش‌های فرهنگی و سنتی جوامع محلی به نظر می‌رسد تاکید بیش از اندازه بر ارائه خدمات رفاهی شهری در اقامتگاه‌های بومگردی امری اشتباه و ناشی از ناآگاهی برخی از مسئولان است.
طبیعتا گردشگری که به روستا سفر می‌کند قصدش آشنایی با ویژگی‌های فرهنگی و لمس زندگی روستایی است و برای تجربه زندگی لاکچری به روستاگردی نرفته است. از سوی دیگر فشار به جوامع محلی برای ارائه خدمات شهری در روستاها می‌تواند جوامع روستایی و حفظ اصالت‌های فرهنگی و سبک زندگی آنها را با چالش جدی مواجه کند.
نظر شما در خصوص بایدها و نبایدهایی که باید در حوزه اقامتگاه‌های بومگردی رعایت شود چیست؟ الزام اقامتگاه‌های بومگردی به ارائه خدمات رفاهی را چگونه می‌بینید و فکر می‌کنید برای بهبود وضعیت اقامتگاه‌های بومگردی چه رویکردی باید شکل بگیرد؟